Nga Boldnews.al
Gjykata Kushtetutes rrëzoi kërkesën e Partisë Demokratike të Lulzim Bashës për të marrë në shqyrtim marrëveshjen ndërmjet kryeministrit Edi Rama dhe homologes së tij italiane, Giorgia Meloni, për emigrantët e paligjshëm afrikanë që mbërrijnë në gadishullin Apenin.
Sipas Kushtetueses, Pakti ndërmjet dy qeverive nuk cënon interesat e ligjshme të partive politike, të cilat përmblidhen në cënimin e pjesëmarrjes në zgjedhjeve apo në të drejtat e qytetarëve për të shprehur vullnetin e tyre me vonë.
E, për sa kohë që pakti Shqipëri-Itali nuk ka asnjë lidhje me të drejtat e partive për ushtrimin e funksioneve të tyre, atëherë Gjykata Kushtetuese vendosi të mos pranojë kërkesën e Partisë së Bashës për të vënë në lëvizje institucionin.
Në rastet e ngjashme, Gjykata Kushtetuese vihet në lëvizje me kërkesën e një grupi të caktuar deputetësh në Kushtetutë (një të pestën). Por, Basha, në mungesë të numrave në Parlament, shfrytëzoi logon e Partisë Demokratike për t’iu drejtuar Gjykatës Kushtetuese.
Vendim i Kushtetueses ishte mëse i pritshëm dhe logjik. Që në krye të herës, u kuptua se kërkesa e Partisë Demokratike me vulë ishte thjesht një përpjekje e grupimit të Bashës për t’u faktorizuar në jetën politike. Megjithatë, Gjykata Kushtetuese mori një vendim me shumicë të brishtë; 5-4 në favor të mos-kalimit të çështjes në seancë plenare.
Ky vendim është i shoqëruar edhe me një situatë në dukje të konflikti të interesave. Kërkesa është bërë nga Partia Demokratike me vulë, e cila ka Sekretar të Përgjithshëm Enkelejd Alibeajn. Ndërsa, relatore e rastit në Gjykatën Kushtetuese ishte Marsida Xhaferllari, bashkëjetuesja e Alibeajt.
Në votimin përfundimtar, Xhaferllari ka votuar në favor të kërkesës së subjektit politik, ku bën pjesë bashkëjetuesi i saj. Qëndrimit të Xhaferllarit iu bashkuan edhe tre kolegë të tjerë të saj: Fiona Papajorgji, Sandër Beci dhe Marjana Semini.
Shumica, e cila vendosi mospranimin e kërkesë së Partisë Demokratike të Lulzim Bashës përbëhej nga gjyqtarët: Holta Zaçaj, Gent Ibrahimi, Elsa Toska, Sonila Bejtja dhe Ilir Toska.
Pavarësisht këtij vendimi, Gjykata Kushtetuese tashmë ka marrë në shqyrtim Marrëveshjen Rama-Meloni, pas një kërkesë të një të pestës së deputetëve të Partisë Demokratike, të cilët drejtohen nga ish-kryeministri Sali Berisha.
Pse u rrëzua Basha në Kushtetuese
Në datën 06 nëntor 2023, Këshilli i Ministrave i Republikës së Shqipërisë dhe Qeveria e Republikës së Italisë, përfaqësuar nga kryeministrat respektivë, kanë nënshkruar në Romë, Itali, Protokollin “Për forcimin e bashkëpunimit në fushën e migracionit”
Këshilli i Ministrave, në datën 15 nëntor 2023 ka miratuar projektligjin për ratifikimin e Protokollit të Bashkëpunimit, të cilin, dy ditë më pas, në datën 17 nëntor 2023, e ka depozituar në Kuvend.
Ky projekt-ligj ende nuk është ratifikuar prej Kuvendit, për shkak se një e pesta e deputetëve, përfaqësues të opozitës, kërkuan nga Gjykata Kushtetuese shqyrtimin paraprak të saj.
Pas kërkesës së parë, në 6 dhjetor 2023, edhe Partia Demokratike e vulës iu drejtua Gjykatës Kushtetuese për shqyrtimin e Marrëveshjes Rama-Meloni.
Sipas kërkuese, pakti Rama-Meloni cënon procedurat e lidhjes së Marrëveshjeve ndërkombëtare; grupi negociator nuk ka marrë plotfuqishmërinë nga Presidenti; si edhe Protokolli i Bashkëpunimit cënon sovranitetin territorial të vendit.
Sipas kërkueses, ata legjitimohen të vendosin në lëvizje Gjykatën, pasi “çështja është kushtetuese e ngritur lidhet me interesat e saj, sepse në statutin e saj është përcaktuar se kjo parti promovon, në interes të Shqipërisë dhe shqiptarëve, pavarësinë e shtetit dhe tërësinë territoriale të tij, rendin kushtetues, pluralizmin, identitetin kombëtar dhe trashëgiminë kombëtare”.
Në 22 Dhjetor 2023, trupa gjykuese vendosi të mos pranojë kërkesën e grupit të Bashës, me argumentin se nuk legjitimohet të vendosë në lëvizje Gjykatën Kushtetuese, pa i hyrë themelit të çështjes.
Pesë gjyqtarët e Kushtetueses argumentojnë se “…interesat programorë dhe politike të partisë, interesat (e ligjshëm) të anëtarëve-individë të saj ose madje edhe një interes i përgjithshëm lidhur me sistemin demokratik dhe kushtetutshmërinë, nuk i jep një partie politike të drejtën për të paraqitur kërkesë për shqyrtimin e kushtetutshmërisë…”.
Më tej, shumica e trupës gjykuese argumenton se “Interesi i parashtruar nga kërkuesja (Partia Demokratike e vulës, shën.red) rezulton me karakter të përgjithshëm dhe abstrakt që nuk mjafton për të justifikuar interesin e drejtpërdrejtë të saj në çështjen kushtetuese të ngritur. Në këtë mënyrë, nuk rezulton që dispozitat e Protokollit të Bashkëpunimit të sjellin ndonjë pasojë negative ose të pritshme ose të cenojnë statusin kushtetues të kërkueses dhe as veprimtarinë e saj politike, përfshirë atë parlamentare”.
Ndërkohë, pakica e trupës gjykuese, përfshirë edhe relatoren e çështjes, Marsida Xhaferllari, vlerësojnë se “përpjekjet e shumicës për të argumentuar mbi arsyet e moskalimit të çështjes për shqyrtim në seancë plenare, i gjejmë kontradiktore, të sforcuara dhe me natyrë të tillë që nuk mund të vlerësoheshin në fazën e shqyrtimit paraprak të çështjes…”.
xxxxxxxxxxx
Grupi prej 4 gjyqtarësh të pakicës deklaron se nuk pajtohet me arsyetimin e shumicës për dy arsye kryesore.
Sipas tyre, ekziston një vendim i vitit 2010, në të cilin është legjitimuar një parti politike për të vënë në lëvizje Gjykatës Kushtetuese.
Për këtë argument, shumica e trupës gjykuese ka argumentuar se situatat nuk janë të ngjashme, pasi vendimi i asaj kohe kishte lidhje me “zhvillimet funksionale të Kuvendit”.
Së dyti, pakica e trupës gjykuese mban qëndrimin se Gjykata Kushtetuese duhet të pranonte kërkesën e grupimit Basha dhe mund ta bashkonte atë me kërkesën e grupit të Berishës, pasi janë dy padi me objekt të njëjtë, pra marrëveshjen Rama-Meloni, por me shkaqe të ndryshme.
Sipas pakicës, grupimi Basha-Alibeaj kanë pretenduar në Kushtetuese cënimin e sovranitetit territorial të vendit, ndërsa një e pesta e deputetëve, të renditur në krah të Berishës, kanë pretenduar cënimin e të drejtave të të huajve.
Katër gjyqtarët kushtetues mbajnë qëndrimin se Gjykata duhet të kishte bashkuar këto dy kërkesa dhe t’i shqyrtonte në një të vetme.
Në këtë mënyrë, pakica pretendoi të faktorizonte grupin e Lulzim Bashës, i cili, në mungesë të numrit të nevojshëm të deputetëve në Parlament, tentoi të shfrytëzonte logon e partisë për t’u marrë në konsideratë.
Përpjekja e grupit Basha-Alibeaj dështoi, megjithëse kishin në krah një aleat shumë të fortë-relatoren e çështjes, Xhaferllari.
