Fatlumi, një elektricist 60-vjeçar që jeton në qarkun e Kukësit në malet e Shqipërisë veriore, është dashamirës për të rinjtë vendas që kanë provuar fatin për të kaluar ilegalisht Kanalin Anglez për një të ardhme të pasigurt në Britaninë e Madhe.
“Ata kanë të afërm atje. Ata shkojnë për punë të ndershme. Vetëm ata me familje të pavëmendshme mund të përfundojnë me bandat e drogës,” tha ai në një kafene buzë rrugës me pamje nga luginat me tarraca ku nuk ka punë përveç punëve bujqësore të paguara keq.
Financial Times shkruan se ka një mungesë të dukshme të 20-vjeçarëve në Kukës dhe pothuajse të gjithë në rajon duket se kanë të afërm mes rreth 150,000 shqiptarëve që vlerësohet se jetojnë në MB, pjesë e një eksodi kombëtar që është rritur këtë vit. Sipas shifrave të qeverisë së Mbretërisë së Bashkuar, numri i shqiptarëve që mbërrinin ilegalisht përmes Kanalit u rrit me 43 për qind midis majit dhe shtatorit të këtij viti. Suella Braverman, sekretarja e Brendshme, e quajti valën një “pushtim” dhe i përshkroi shumë prej emigrantëve si “kriminelë”, duke çuar në një përgjigje të zemëruar nga kryeministri shqiptar Edi Rama.
Të ndodhur në një udhëkryq mes grekëve, turqve dhe sllavëve, shqiptarët kanë një traditë të migrimit të jashtëm që daton shekuj më parë. Kohët e fundit, një brez mori rrugën në vitet 1990 pas dekadash varfërie ekstreme dhe izolimi nën regjimin komunist të Enver Hoxhës. Kjo u pasua nga një tjetër eksod i njerëzve që ikën nga vështirësitë ekonomike, pastaj një tjetër si shqiptarë etnikë që ikën nga lufta në Kosovën fqinje rreth vitit 2000. Sipas Instat, instituti shqiptar i statistikave, rreth një e treta ose 1.7 milion e të gjithë shqiptarëve tani jetojnë në diasporë.
Për ata që mbeten në vend, paga mesatare mujore është 600 mijë lekë ose 450 paund në muaj. Megjithatë, në zonat e thella rurale si Kukësi, pagat mund të jenë dukshëm më të ulëta dhe shumë njerëz ia dalin mbanë përmes punëve shtesë që nuk pasqyrohen në statistikat zyrtare. Fatlumi, i cili nuk pranoi të jepte emrin e tij të plotë, mbijeton duke u kujdesur për shtëpitë e tre vëllezërve të tij që punojnë në Londër, dy si elektricist dhe një si shofer autobusi.
Kontrasti midis mundësive ekonomike të disponueshme në luginat e largëta si Kukësi dhe MB është i madh, tha Edval Zoto, një konsulent i pavarur që po drejton një program të ri shtrirjeje të financuar nga qeveria e Mbretërisë së Bashkuar në rajon.
“Situata në Kukës është në një pellg ujëmbledhës. Institucionet shemben. Shkollat e ndërtuara për 300 fëmijë tani kanë 50. Punët zhduken, ashtu si edhe rrjetat e sigurisë familjare. Universiteti i Tiranës mbylli degën e tij lokale. Nuk ka stërvitje në karrierë, nuk ka vizion për jetën në vend,” shpjegoi ai.
Ai shtoi se të rinjtë e rajonit tundohen nga një botë me para të lehta të portretizuara nga trafikantët duke përdorur imazhe dhe video të shkëlqyera në një fushatë të sofistikuar të mediave sociale në Instagram dhe TikTok.
“Parë nga veriu i Shqipërisë rurale, Londra është jashtëzakonisht e pasur. . . dhe ata konsumojnë shumë drogë,” tha Zoto, duke shtuar se prindërit në zonë janë të tmerruar se djemtë e tyre do të tërhiqen nga bandat e drogës.
Programi i financuar nga Britania e Madhe, me vlerë 8.3 milionë paund gjatë katër viteve, synon të kundërshtojë fushatat e bandave në mediat sociale, si dhe të ndihmojë të rinjtë vendas të gjejnë punësim domethënës në bizneset shqiptare. Kjo përfshin zhvillimin e turizmit lokal duke trajnuar punëtorët e shpëtimit malor dhe guidat, hapjen e një qendre informacioni turistik dhe krijimin e një qendre rinore ku të rinjtë mund të mësojnë gjuhë dhe aftësi kompjuterike.
Në afat më të shkurtër, ndërsa dimri mund të ngadalësojë migrimin, ekspertët vendas presin që shifrat të rriten përsëri vitin e ardhshëm. Dikur një procedurë e shtrenjtë që kushtonte deri në 20,000 £, që përfshinte dokumente të rreme, ryshfete kufitare dhe fluturime ose udhëtime me kamionë por këtë vit kostoja e një udhëtimi në Mbretërinë e Bashkuar ka rënë në rreth 5,000 £ pasi kontrabandistët përdorin në vend të kësaj gomone në Kanal, duke zgjeruar tërheqjen e itinerarit.
Në një video të fundit, Alastair King-Smith, ambasadori i Mbretërisë së Bashkuar në Shqipëri, iu lut shqiptarëve që të mos u besonin trafikantëve.
“Ajo që po shfaqet në mediat sociale nuk është realiteti”. . . Mos shkoni ilegalisht”, tha ai.
Kryeministri i Shqipërisë, i cili kundërshton vlerësimet britanike për numrin e shqiptarëve që kalojnë kanalin, tha në një intervistë me Financial Times se ai ka diskutuar mënyrat për të goditur bandat e drogës me qeveritë e njëpasnjëshme britanike, por propozimet e tij nuk u ndoqën kurrë.
Kur Boris Johnson ishte Sekretar i Jashtëm, ai rriti krimin shqiptar në Londër. I thashë, në rregull. Sillni gjashtë profesionistë nga agjencitë tuaja në Tiranë. Ne do t’i vendosim ata në një zyrë me gjashtë nga njerëzit tanë, me akses të plotë në të gjitha dosjet tona kriminale,” tha Rama
Ai shtoi se propozimi i është bërë edhe Theresa May, atëherë kryeministre, dhe Priti Patel, ish-sekretare e brendshme, por grupi i përbashkët i punës nuk u materializua kurrë.
“Me pak njerëz të fshehtë në Kukës, merr kë të telefonosh, kush pret nga ajo anë. Nëse keni britanikët në bord ju lidhni pikat. Nuk po flasim për një milion refugjatë. Ky është një komunitet i vogël,” tha ai.
Megjithatë, gjatë mandatit të Ramës, bandat shqiptare janë ndërtuar mbi një traditë dekadash të kultivimit dhe eksportit të kanabisit për të krijuar një rrjet të fuqishëm global trafikimi, sipas një raporti të Departamentit të Shtetit të SHBA.
“Shtetasit shqiptarë luajnë një rol të jashtëzakonshëm në trafikun ndërkombëtar të narkotikëve dhe rrjetet e krimit të organizuar, dhe Shqipëria është një element kyç i rrugës ballkanike të trafikut të drogës në Evropën Perëndimore dhe në Mbretërinë e Bashkuar. Sundimi relativisht i dobët i ligjit, korrupsioni dhe niveli i lartë i papunësisë janë shtytësit kryesorë të problemit të kontrollit të drogës në Shqipëri”, thuhet në raport.
Rama i hedh poshtë akuzat, por Partia Demokratike akuzon kryeministrin se ka ndërtuar një regjim të korruptuar dhe autokratik gjatë nëntë viteve të tij në detyrë, duke i lënë shqiptarët me pak shanse për të ecur përpara, përveçse duke u larguar nga vendi. Një tubim i thirrur nga partia për të protestuar kundër korrupsionit, varfërisë dhe emigracionit jashtë zyrës së Ramës tërhoqi dhjetëra mijëra të shtunën.
Aldo Bumçi, ish-ministri i Jashtëm dhe i Drejtësisë, akuzoi Perëndimin se mbylli sytë ndaj shkeljeve të Ramës, sepse Shqipëria është një aleate besnike perëndimore në një zonë destabiliteti.
“Rama ka para, është i pamposhtur dhe ndërkombëtarët nuk thonë asgjë. Kjo është arsyeja pse njerëzit po largohen në këto numra biblik,” tha Bumçi.
