Komisioni i Venecias, një organ i shquar i juristëve të Këshillit të Evropës, po merret që prej vitit të kaluar me shumë çështje nga Shqipëria; mjaftueshëm për të fituar nga diplomatët e BE-së nofkën “Komisioni i Tiranës”.
Shefi mes tyre është Luigi Soreca, kreu i Delegacionit të BE-së në Tiranë, i cili kohët e fundit ka bërë fushatë në një mënyrë jodiplomatike që autoritetet të bëjnë dy emërime, jo më vonë se 31 Dhjetori, në Gjykatën Kushtetuese të vendit.
Prej 3 vjetësh Gjykata Kushtetuese dhe ajo e Lartë janë pezulluar për shkak të refromës në drejtësi të konceptuar keq dhe zbatuar dobët në vend.
Kjo ka krijuar një vakum pushteti që me padurim po plotësohet nga një Kryeministër i etur për pushtet, i cili po përballet me akuza për autoritarizëm, korrupsion dhe bashkëpunim kriminal. Kjo mungesë e pushtetit të tretë shtetëror është një arsye për rritjen e polarizimit, politik pasi shumë çështje të ndjeshme presin gjykimin e tyre.
Kjo nga ana tjetër shpjegon pse kaq shumë çështje shqiptare dërgohen në Komisionin e Venecias. BE luajti një rol jo proporcional në reformën e drejtësisë në Shqipëri dhe se ata mbajnë disa përgjegjësi për dublimin e ri të Komisionit të Venecias. Ne do të dëshironim të besonim se kjo ndjenjë morale shpjegon thirrjet javore të Sorecës për emërimet në Kushtetuese.
Burimet tona në Bruksel dhe në Delegacion, na tregojnë në lidhje me një përpjekje për të përmbushur një kusht kryesor për fillimin e bisedimeve të anëtarësimit në BE. Edhe nëse emërimet ndodhin në javët e ardhshme, shumica e ekspertëve pretendojnë se Gjykata Kushtetuese ende nuk do të jetë funksionale.
Javën e kaluar, Komisioni i Venecias miratoi mendimin e tij mbi ndryshimet e fundit Kushtetuese që prekin sistemin zgjedhor. Ishte një denoncim mbi abuzimin me situatën nga Edi Rama me qëllim rritjen e shanseve të tij në zgjedhjet e përgjithshme të 25 prillit.
Ajo që nuk i është thënë publikut është se ideja e referimit të çështjes në Komisionin e Venecias erdhi nga maja e Komisionit Evropian.
Oliver Varhelyi, Komisioneri i Zgjerimit, vizitoi Tiranën në 7 Tetor dhe takoi Presidentin Ilir Meta së bashku me zyrtarë të qeverisë dhe opozitës. Burimet tona na tregojnë se ai sugjeroi Venecian si një rrugëdalje nga ngërçi i krijuar nga ndryshimet arbitrare kushtetuese të Ramës. Meta i shkroi Venecias më 21 tetor, por deri më tani, nuk ka pasur shumë për të shënuar përveç një Komisioneri që zbaton diplomacinë dhe drejtësinë kur përpiqet të ndihmojë në prerjen e një nyje politike në një vend të Ballkanit Perëndimor.
Ky është, sigurisht, një zhvillim i mirëpritur duke marrë parasysh paraardhësit e tij partiakë pro-Ramës. Sidoqoftë, ajo që alarmoi ishte informacioni që një zyrtar i BE, Genoveva Ruiz Calavera, i cili shërben nën Várhelyi si drejtor për Ballkanin Perëndimor, telefonoi Komisionin e Venecias. Ajo kërkoi që kërkesa e Metës të refuzohet. Pikëpamja e saj ishte që Komisioni të rekomandojë ndryshime legjislative dhe Parlamenti Shqiptar të zbatojë dhe të veprojë sipas tyre. Kjo do të rrezikonte zgjedhjet e Prillit dhe pasqyronte në mënyrë të përsosur argumentin publik të Ramës.
Varhelyi u përplas publikisht me Ramën në dy raste të veçanta ndërsa, ai i bëri apel këtij të fundit të mos votonte ndryshimet para se të dilte mendimi i Komisionit të Venecias. Shumë politikanë të tjerë të BE u bashkuan me këtë thirrje, të cilën Rama zgjodhi ta injorojë. Ne kemi shkruar për këtë çështje ekzaktësisht gjashtë javë më parë dhe theksuam diferencën midis Ramës dhe niveleve përkatëse institucionale të BE-së.
Është për t’u habitur që Calavera ndoqi operacionet e saj personale me Komisionin e Venecias, duke u përfshirë në sfondin e këtij konflikti. Kjo duket se arrin në një akt të pazakontë sabotimi apo edhe një mosnënshtrim thuajse të hapur pasi ajo duhet ta ketë ditur se “Venedikasit” do të flisnin.
Ne mund të dëshirojmë të spekulojmë për arsyet e saj, por nuk do të dilnim shpejt në konkluzione. “NewEurope” ishte e para dhe e vetmja gazetë kryesore evropiane që zbuloi korrupsionin e Romana Vlahutin, paraardhëse të Soreca në Tiranë. Veprimet e saj pro-Ramës, ishin të njëanshme hapur që nga fillimi i punës së saj në Delegacion dhe ajo gjithashtu ishte e toleruar nga selia e saj.
Deklaratat publike të Calavera, përfshirë ato në Parlamentin Evropian, gjithashtu mbajnë erë “Ramaism” të pastër.
Ajo drejton monitorimin ndërkombëtar të procesit të vetingut, i cili është tipari kryesor i reformës shqiptare në drejtësi që është kritikuar gjithnjë e më shumë. Ndoshta arsyet mund të gjenden atje. Ne ende nuk e dimë, por nuk do të përjashtonim një mundësi të besueshme në hetimet tona të ardhshme.
Duke iu përmbajtur fakteve të njohura, ne e konsiderojmë këtë një çështje të besueshmërisë për Komisionin Evropian. Komisioneri Várhelyi premtoi për të rivendosur besimin në procesin e zgjerimit. Nëse ai nuk arrin të rivendosë kontrollin në departamentin për të cilin është përgjegjës, do të ishte shumë e vështirë për të që të përmbushë premtimin e tij fillestar.
