Nga Orlando Trinchi-La Stampa
‘Marrëveshja mes Italisë dhe Shqipërisë për emigrantët nuk është një zgjidhje e mirë për të vendet e përfshira’. Shkrimtari dhe politikani shqiptar Besnik Mustafaj ka folur për gazetarën italiane La Stampa.
lindur në vitin 1958, ndër themeluesit e Partisë Demokratike Shqiptare, me të cilën u zgjodh deputet në zgjedhjet e lira të vitit 1991, Mustafaj ishte ministër i Jashtëm si dhe ambasadori i parë shqiptar në Paris në epokën postkomuniste.
Një shkrimtar i njohur, veprat e tij kryesore përfshijnë ‘Shqipëria mes krimeve dhe mirazheve’ ‘Legjenda e lindjes sime’ dhe ‘saga e burgut të vogël’, të gjitha botuar në Itali, nga Castelvecchi.
Me pranimin e dy ankesave të opozitës, Gjykata Kushtetuese e Shqipërisë pezulloi ratifikimin e marrëveshjes me Italinë për emigrantët. A konstatoni se protokolli Itali-Shqipëri tashmë po lëkundet?
Po, mund të themi se Protokolli tashmë po lëkundet. Gjykata Kushtetuese, pas ankesës së deputetëve të opozitës, vendosi të pezullojë ratifikimin e planifikuar më parë për seancën plenare të enjten më 14 dhjetor, por vendimi përfundimtar do të jepet pas datës 18 janar. Deputetët kundërshtuan Protokollin në dy pika kryesore: në radhë të parë procedurën. Për ta negociuar dhe firmosur, Kryeministri nuk e kishte mandatin e Presidentit të Republikës, siç e kërkon Kushtetuta. Së dyti, është çështja e shkeljeve të të drejtave të njeriut. Në çdo rast, ky hezitim më duket i përkohshëm. Rama ka afat deri më 18 janar për të bindur gjyqtarët duke përdorur metodat e tij jodemokratike. E kundërta do të ishte një surprizë e madhe: Rama, në fakt, kontrollon nga afër sistemin gjyqësor.
A e konsideroni një zgjidhje të mirë ndërtimin e një hotspot, një CPR dhe një qendre paraburgimi për azilkërkuesit që vijnë nga vende të sigurta në Shqipëri?
Të jem i drejtpërdrejtë, mendoj se jo, nuk është një zgjidhje e mirë as për Shqipërinë, as për Italinë. Shqipëria nuk ka as më të voglën përvojë për të menaxhuar një projekt të tillë, i mungon kuadri ligjor dhe gjithashtu burimet njerëzore të aftë profesionalisht për të kryer një mision të tillë. Në fund të fundit, kam frikë se kjo do të jetë një ‘dhuratë e çmuar’ për krimin e organizuar, ‘kontrabandistët’, të cilët janë profesionistë të vërtetë në profesionin e tyre. Shumica e refugjatëve do të kthehen sërish në tokën italiane.
Të paktën në fazën fillestare pritet një qarkullim i emigrantëve çdo 18 muaj. A mendoni se është e besueshme?
Po, është parashikuar në letër. Megjithatë, aritmetika e thjeshtë na tregon se në fund të 18 muajve, ka të ngjarë të ketë 54,000 refugjatë dhe nuk është e parashikueshme se si do të ndodhë kjo qarkullim. Përvoja e vendeve të Evropës Jugore na mëson se shumica e këtyre refugjatëve vijnë pa dokumente identiteti dhe nuk deklarojnë vendin e origjinës. Ku do të kthehen ata që nuk pranohen? Këto janë pyetje që shqetësojnë dhe shqetësojnë thellësisht opinionin publik shqiptar. Nga ana tjetër, duhet pasur parasysh se dy qendrat do të ndërtohen, njëra në Shëngjin, një qytet bregdetar, kryeqyteti turistik i veriut të Shqipërisë, dhe tjetra në Gjadër, një fshat bujqësor 20 km nga bregu. të njëjtin rajon. Jashtë sezonit turistik, Shëngjini ka rreth 7000 banorë. Gjadëri shumë më pak. Frika e madhe është se një turmë e tillë refugjatësh, e pakënaqur për shkak se janë marrë me dhunë, do të vrasë turizmin dhe në përgjithësi ekonominë lokale e cila edhe në gjendjen aktuale është shumë e brishtë. Qeveria shqiptare deri më tani nuk ka bërë absolutisht asgjë për të larguar këtë frikë.
Në planin ligjor, a mendoni se gjyqtarët dhe BE-ja mund të çmontojnë protokollin Itali-Shqipëri?
Vështirë të parashikohet. Për momentin çështja nuk është çuar përpara drejtësisë evropiane dhe nuk kam dëgjuar që po përgatitet një nismë e ngjashme. Nga ana tjetër, BE-ja duket shumë e lumtur për këtë. Gjatë samitit të fundit evropian më 13 dhe 14 dhjetor, Presidenti i Komisionit u dërgoi një letër të gjitha vendeve anëtare që ta përdorin këtë Protokoll si model për t’u ndjekur, edhe nëse bie ndesh me tabutë tradicionale. Kjo ishte mënyra e tij diplomatike për të thënë se Protokolli shkon përtej legjislacionit aktual evropian për kërkesat për azil. Nga ana tjetër, ka pasur në të njëjtën kohë një analizë mjaft të përpiktë nga Këshilli Evropian për Refugjatët dhe Emigrantët, e cila ka hedhur dritë mbi shumë vrima të zeza në tekstin e kësaj marrëveshjeje. Nuk e kam idenë se çfarë do të bëjë kjo analizë, por fakti që ekziston është më mirë se e kundërta. A do të garantohet respektimi i ligjit europian në qendrat e ndërtuara në territorin shqiptar, edhe për anëtarët e komunitetit LGBTQ+? Po, gjithçka është e garantuar në letër, por mbetet të shihet se si do të zbatohet në fushë. Në përgjithësi, në Shqipëri kemi një kuadër ligjor që është në masë të madhe në përputhje me standardet evropiane, por që nuk respektohet realisht në praktikë. Sipas jush, pse kryeministri shqiptar Edi Rama e pranoi këtë operacion? Edi Ramën e kam njohur mirë që të dy të vegjël. Gjithmonë e ka pasur brenda vetes energjinë e tepruar të protagonistit. Tani që është kryeministër, kjo energji i mbyt arsyetimin politik, duke dëmtuar shpesh vendin. Mbetem i bindur se ai e pranoi këtë iniciativë nga Meloni pa u menduar dy herë, duke parë rastin të përkëdhelte egocentrizmin e tij, gjë që shpjegon edhe pse e gjithë puna përgatitore u bë në mungesë totale transparence. Lajmin e ka dëgjuar edhe ministri i Jashtëm në televizion ditën e nënshkrimit. Ndoshta i është dashur të bëjë edhe një llogaritje të vogël. Samiti europian duhej të mblidhej më 13 dhe 14 dhjetor për të vendosur nëse Shqipëria do t’i jepte apo jo një datë për hapjen e negociatave për integrimin europian. Ka dhjetë vjet që është në pushtet dhe ende nuk ka pasur as suksesin më të vogël në afrimin me BE-në. Ajo me siguri priste ‘Jo’-në e re që sapo kishte marrë dhe shpresonte që si shpërblim, Meloni të merrte përsipër të ndryshonte mendjen e kolegëve të saj europianë. Është një llogaritje e bërë nga një njeri që beson se gjithçka mund të blihet, në një mënyrë apo në një tjetër.
