Nga Boldnews.al
Akseleratori linar, pajisja që realizon trajtimin jetik me radioterapi të pacientëve tumoralë në Spitalin Onkologjik të Tiranës, është në pjesën më të madhe jashtë funksionit pasi ka plotësuar “orët e punës”. Çdo shpenzime për mirëmbajtjen e tij është i kotë, konstatoi më herët Kontrolli i Lartë i Shtetit, pasi ka arritur “pikën e vdekjes”.
Zgjidhja është blerja e një aparature tjetër. Ajo ka një kosto 2-3 milionë euro, një shumë e konsiderueshme. Por, ajo vlerë nuk është e madhe për Shtetin dhe kjo mund të konfirmohet me një fakt të thjeshtë.
Strukturat shëndetësore, duke filluar nga Ministria e deri tek spitalet rajonale, kanë paguar një shumë të tillë, pra rreth 3 milionë euro vetëm për 12 muajt e fundit, në llogaritë e Operatorit të Blerjeve të Përqëndruara (OBP), një shoqëri publike nën drejtimin e Arlinda Pogaj.
Kjo pagesë, e cila do të ishte mjaftueshme për blerjen e aparaturës shumë të nevojshme për trajtimin e pacientëve tumorale, në fakt është paguar për konsulencë në hartimin e dokumentave të tenderave të ndryshëm.
Prej mesit të vitit 2024, strukturat qeveritare qendrore dhe agjencisë në varësi të tyre, kanë paguar në total mbi 6 milionë euro për Operatorin e Blerjeve të Përqëndruara, që kjo e fundit të përgatisë letrat e tenderave.
Tarifë milionë euro mbi tenderat
Në vitin 2010, qeveria “Berisha” e asaj kohe, miratoi një vendim për kalimin nën përgjegjësinë e Ministrisë së Brendshme të disa tenderave për llogari të institucioneve të Ekzekutivit, kryesisht për blerje karburanti, uniformash, mobiljesh, etj.
Në vitet më pas, qeveria “Rama” e kaloi këtë kompetencë tek një institucion i ri në varësi të Ministrisë së Brendshme, e cila u emërtua fillimisht Agjencia e Blerjeve të Përqëndruara dhe, më tej, Agjencia Shtetërore e Prokurimeve Publike.
Në çdo rast, kjo agjenci ishte shtetërore dhe funksiononte me fondet nga buxheti i Shtetit, si një ent qeveritar.
Në vitin 2023, qeveria e kryeministrit Edi Rama miratoi një ndryshim rrënjësor në funksionimin e kësaj strukture. Emërtimi i ri është Operatori i Blerjeve të Përqëndruara (OBP). Kjo agjenci e re u strukturua si një shoqëri tregtare me kapital publik dhe me aksioner kryesor Ministrinë e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, të drejtuar në atë kohë nga Blendi Gonxhja.
Me ndryshimin e statusit, nga institucion shtetëror në shoqëri tregtare, ndryshoi tërësisht edhe mënyra e funksionimit të Operatorit të Blerjeve të Përqendruara.
Tashmë, OBP-ja do të ofronte shërbimet e saj me pagesë. Pagesat do të kryeshin nga “klientët” e saj, që janë pikërisht institucionet shtetërore të pushtetit ekzekutiv.
Në 17 Prill 2024, Këshilli i Ministrave miratoi edhe tarifat që qeveria duhet të paguajë pranë Operatorit e Blerjeve të Përqendruara për përgatitjen e tenderave apo ofrimin e konsulencës.
Sipas atij vendimi, institucionet qeveritare duhet t’i paguajnë OBP-së së Arlinda Pogaj një tarifë prej 2.5 përqind të vlerës së fondit limit për tendera deri në 200 milionë lekë të reja (rreth 2 milionë euro) dhe 5 milionë lekë për çdo procedurë prokurimi publik me fond mbi 200 milionë lekë të reja.
Praktikisht, tarifat që institucionet qeveritare paguajnë pranë Operatorit kanë rritur në mënyrë të jashtëzakonshme kostot publike për zhvillimin e tenderave.
Sipas të dhënave të Thesarit të Shtetit, të përpunuara nga “Open Spending Albania”, gjatë 12 muajve të fundit në periudhën mes vitit 2024-2025, Operatori i Blerjeve të Përqendruara është paguar saktësisht 588.60.000 lekë të reja (rreth 6 milionë euro).
Kjo shumë do të vijojë të rritet në mënyrë progresive, duke vijuar të rëndojë buxhetet institucionale me fonde, të cilat mund të përdoreshin për përmirësimin e aspekteve të ndryshme të shërbimit ndaj publikut.
Operatori, fitimprurës
Me “klientelë” të sigurt, të cilët janë thuajse të gjithë institucionet e strukturat qeveritare, Operatori i Blerjeve të Përqendruara është një shoqëri tregtare fitim prurëse. Deri në fund të vitit 2024, kur nisi të zbatohej tarifa për përgatitjen e tenderave, Operatori i administruar nga Arlinda Pogaj, rezultoi me fitim 1.2 milionë euro.
Megjithatë, ky fitim nuk përkthehet në mundësi të reja investimi për Qeverinë, pasi fondet kanë kaluar nga llogaritë e Shtetit tek llogaritë e Operatorit, i cili është po në pronësi të Shtetit.
Gjithësesi, pas kompanisë “fitimprurëse”, duket se fshihet një plan tjetër. Eksponentë qeveritarë, por edhe media pranë saj, kanë shpërndarë herë pas here në publik tezës se agjencia publike e përgatitjes së tenderave mund të jepet me koncesion tek subjekte privatë.
Për momentin, është një tezë ende e vakët, por jo e pamundur.
LEXO EDHE:
