Vendet e BE-së kanë pesë vjet kohë për t’u përgatitur për luftë, sipas një plani ushtarak që do të paraqitet nga Komisioni Evropian të enjten dhe që u pa nga POLITICO.
“Deri në vitin 2030, Evropa ka nevojë për një qëndrim mbrojtës evropian mjaftueshëm të fortë për të penguar në mënyrë të besueshme kundërshtarët e saj, si dhe për t’iu përgjigjur çdo agresioni”, thuhet në draft-plan, i cili do të diskutohet nga ministrat e mbrojtjes të mërkurën vonë përpara se t’i paraqitet Kolegjit të Komisionerëve të enjten. Ai do t’u shkojë udhëheqësve të BE-së javën e ardhshme.
Udhërrëfyesi i Gatishmërisë së Mbrojtjes 2030 është një shenjë e rolit në rritje të BE-së në çështjet ushtarake, një reagim ndaj luftës së presidentit rus Vladimir Putin ndaj Ukrainës dhe angazhimit të paqartë të presidentit amerikan Donald Trump ndaj sigurisë evropiane.
“Një Rusi e militarizuar përbën një kërcënim të vazhdueshëm për sigurinë evropiane në
të ardhmen e parashikueshme”, thuhet në dokument, i cili u raportua për herë të parë nga Bloomberg .
Ndërsa vendet e BE-së po i rrisin me shpejtësi buxhetet e tyre të mbrojtjes, pjesa më e madhe e këtyre shpenzimeve “mbetet kryesisht kombëtare, duke çuar në fragmentim, inflacion të kostove dhe mungesë
ndërveprimi”, thuhet në dokumentin 16-faqësh.
Organi ekzekutiv i BE-së po i nxit kryeqytetet të blejnë armë së bashku dhe dëshiron që të paktën 40 përqind e prokurimit në mbrojtje të jenë kontrata të përbashkëta deri në fund të vitit 2027 – nga më pak se një e pesta që është tani. Plani i veprimit përcakton gjithashtu objektiva që të paktën 55 përqind e blerjeve të armëve të vijnë nga kompanitë e BE-së dhe Ukrainës deri në vitin 2028 dhe të paktën 60 përqind deri në vitin 2030.
Vendosja e prioriteteve
Dokumenti shqyrton pikë për pikë një sërë prioritetesh. Një nga objektivat e tij kryesorë është të mbushë boshllëqet e aftësive të BE-së në nëntë fusha: mbrojtja ajrore dhe raketore, mundësuesit, lëvizshmëria ushtarake, sistemet e artilerisë, inteligjenca artificiale dhe kibernetika, raketat dhe municionet, dronët dhe anti-dronët, luftimet tokësore dhe detare. Plani përmend gjithashtu fusha si gatishmëria mbrojtëse dhe roli i Ukrainës, e cila do të ishte e armatosur dhe e mbështetur rëndë për t’u bërë një “iriqër i çelikut” i aftë të pengojë agresionin rus.
Ai përfshin gjithashtu afate kohore për tre projekte kryesore: Eastern Flank Watch, i cili do të integrojë sistemet e mbrojtjes tokësore me sistemet e mbrojtjes ajrore dhe kundër-dronëve dhe “Muri Evropian i Dronëve” i propozuar së fundmi nga Komisioni për të mbrojtur më mirë vendet lindore; Mburoja Ajrore Evropiane për të krijuar një sistem mbrojtjeje ajrore me shumë shtresa; dhe një Mburoje Hapësinore Mbrojtëse për të mbrojtur asetet hapësinore të bllokut.
Komisioni shpreson që udhëheqësit e BE-së do t’i miratojnë këto tre projekte deri në fund të vitit.
Për të qenë gati deri në vitin 2030, sipas draftit të udhërrëfyesit, projektet në të gjitha fushat prioritare duhet të nisin në gjysmën e parë të vitit 2026. Deri në fund të vitit 2028, projektet, kontratat dhe financimi duhet të jenë gati për të trajtuar boshllëqet më urgjente.
Komisioni dëshiron gjithashtu të hartëzojë rritjen e kapacitetit industrial të nevojshëm për të mbushur boshllëqet dhe për të identifikuar rreziqet e zinxhirit të furnizimit dhe pengesat në lëndët e para kritike. Kjo mund të jetë e diskutueshme, pasi industria evropiane tradicionalisht ka qenë e ngurruar të ndajë shumë informacion në lidhje me zinxhirët e prodhimit dhe furnizimit me Brukselin.
Gjetja e parave
Dokumenti thotë se BE-ja do të ndihmojë në mobilizimin e deri në 800 miliardë eurove për të shpenzuar në mbrojtje, duke përfshirë programin SAFE prej 150 miliardë eurosh për kredi për armë, Programin Evropian të Industrisë së Mbrojtjes prej 1.5 miliardë eurosh — i cili është ende në negociata — Fondin Evropian të Mbrojtjes dhe, sapo të miratohet në vitin 2027, buxhetin e ardhshëm shumëvjeçar të bllokut.
Ai nënvizon se vendet do të mbeten në kontroll, duke theksuar se “shtetet anëtare janë dhe do të mbeten sovrane për mbrojtjen e tyre kombëtare”. Pavarësisht kësaj gjuhe të kujdesshme, disa vende anëtare po e frenojnë rolin më të madh të BE-së në mbrojtje – tradicionalisht një fushë e rezervuar për qeveritë kombëtare.
“Objektivi kryesor duhet të jetë përgatitja e kushteve në mënyrë që Shtetet Anëtare të mund të përmbushin objektivat e tyre kombëtare dhe ndërkombëtare të aftësive”, tha Gjermania në kontributin e saj zyrtar në Udhërrëfyesin e BE-së për Gatishmërinë 2030.
Kontributi i Suedisë, i qarkulluar midis diplomatëve, thoshte se “treguesit duhet të jenë të orientuar drejt rezultateve dhe të përqendrohen në matjen e rezultateve të prekshme”, në vend që të kërkojnë që vendet të përdorin mjete specifike si prokurimi i përbashkët.
Plani ushtarak, në përgatitje e sipër që nga vera, bën një përpjekje për të adresuar shqetësimet nga i gjithë blloku, jo vetëm vendet që ndihen më të kërcënuara nga Rusia. Në një përshëndetje për vendet e Evropës Jugore si Italia dhe Spanja, ai thotë se “Evropa nuk mund të lejojë të jetë e verbër ndaj kërcënimeve që vijnë nga pjesë të tjera të botës”, duke përmendur Lindjen e Mesme dhe Afrikën.
Drafti gjithashtu përpiqet të këmbëngulë që BE-ja të koordinohet ngushtë me NATO-n. Aleanca dhe disa kryeqytete kombëtare janë të shqetësuara për ngritjen nga Brukseli të një strukture paralele mbrojtëse që do të ndërlikojë planet e luftës në vend që të integrohet pa probleme me NATO-n.
Qëllimi është t’i lejohet BE-së të bëhet më e pavarur në një botë shumë më të rrezikshme.
“Shtetet autoritare kërkojnë gjithnjë e më shumë të ndërhyjnë në shoqëritë dhe ekonomitë tona”, thuhet në draft. “Aleatët dhe partnerët tradicionalë po e ndryshojnë gjithashtu fokusin e tyre drejt rajoneve të tjera të botës… Qëndrimi dhe aftësitë mbrojtëse të Evropës duhet të jenë gati për fushat e betejës së së nesërmes.”
