Zjarri në fushën e grumbullimit të mbetjeve, pranë inceneratorit të Elbasanit, është shuar pas 6-7 ditësh, por pas la një katastrofë mjedisore të shkaktuar nga tymi toksik i lëshuar nga djegia e mbetjeve të ndryshme urbane dhe industriale.
Tymi është thithur prej rreth një jave nga banorët e Elbasanit, duke u kthyer në një rrezik për shëndetin e tyre, dhe pasojat do të ndihen disa vite më vonë. Dyshohet se zjarri ishte i qëllimshme, ku “autorët” synonin djegien e maleve me mbetje për shkak se inceneratori, për të cilin janë harxhuar miliona euro, është jofunksional.
Sot në Elbasan u shfaq sërish edhe ministri i Mbrojtjes, Pirro Vengu për të bërë propagandë për shuarjen e zjarrit, por ndërkohë, në vend që të mbajnë përgjegjësi kanë kritika për gazetarët.
Vengu u kërkoi gazetarëve që të jenë të kujdesshëm me termin “katastrofë mjedisore”, ndërkohë që vetë ai e pranoi se janë lëshuar gazra të dëmshëm, ku më së shumti janë dëmtuar personeli zjarrfikës. Po ashtu, sipas Vengut të Ramës, gazetarët as nuk duhet të vetëkënaqen prej kësaj gjëje.
“A nuk duhet të ishin marrë këto masa më përpara, në mënyrë që të parandalohej kjo katastrofë mjedisore në Elbasan?” – ishte pyetja e gazetarëve.
“Do të doja të ishit të kujdesshëm me konceptet dhe terminologjinë që përdorni. Ka qenë një situatë aspak e dëshiruar nga ana mjedisore. Ka dy elementë, sa i përket elementëve të gazrave, kemi pasur dioksid karboni, patjetër i dëmshëm në masa të mëdha, i cili më i dëmshëm ka qenë për personelin e ekspozuar aty. Kjo nuk do të thotë se ne duhet të vetëkënaqemi në situata të tilla. Duhet patjetër t’i parandalojmë, po i bëjmë së bashku me Ministrinë e Brendshme”, tha Vengu.
Nuk është hera e parë që si landfilli i inceneratorit, ashtu edhe mbetjet e skrapit përfshihen nga flakët duke shkaktuar ndotje të shumta, por që hetimet dhe ndëshkimet ligjore në asnjë rast nuk ka qenë në proporcion me dëmet e shkaktuara.
Landfilli dhe inceneratori jo-funksional i Elbasanit, gjenden rreth 2 kilometra në të djathtë të aksit rrugor që lidh Bradasheshin me Unazën e qytetit. Ato menaxhohen nga kompania publike “Eco-Elb”, në pronësi të 7 bashkive përbërëse të qarkut Elbasan, dhe administrohet nga Leli Kaja.
Aktualisht, “Eco-Elb” e Leli Kajës është nën hetim nga Prokuroria e Elbasanit, një hetim që mori pikënisje pikërisht nga një zjarr vënie e qëllimshme. Hetimi fillimisht nisi në vitin 2023 për “Shkatërim i pronës me zjarr” dhe “Ndotjes së ajrit”, por tashmë rezulton të jetë shtrirë thellë në aktivitetin ekonomik të kësaj kompanie dhe në 7 bashkitë që janë pronare.
Kompania “Eco-Elb”, e krijuar nga të gjitha bashkitë e qarkut për të menaxhuar dhe inceneruar mbetjet urbane, “Eco-Elb”, mori në dorëzim në fund të vitit 2021 landfillin dhe inceneratorin e Elbasanit, pas skandalin financiar, ku u përfshinë zyrtarë të niveleve të ndryshme dhe pronarët në letra dhe ata faktikë të kompanisë koncesionare “Albtek Energy”, e kontraktuar nga qeveria e Edi Ramës për ndërtimin e kësaj vepre publike.
Por, sipas një hetimi të Prokurorisë së Elbasanit, besohet se edhe kompania “Eco-Elb” është kthyer në një gropë financiare, ku janë shpenzuar 9 milionë euro fonde publike, pa kryer asnjë shërbim real në teren.
Qytetarët kanë paguar taksa për pastrimin e mbetjeve, ndërsa mbetjet janë lënë të përhapura në natyrë dhe paratë e taksapaguesve, kanë përfunduar në xhepat e një rrjeti të ngushtë individësh të lidhur me pushtetin lokal.
“ECO-ELB” kishte si mision përpunimin dhe incenerimin e mbetjeve, një shërbim jetik për komunitetin dhe mjedisin në qarkun e Elbasanit. Por hetimet kanë zbuluar se pavarësisht pagesave të vazhdueshme dhe deklarimeve financiare optimiste, shërbimi nuk është kryer realisht në teren.
Në vend të impianteve funksionale, ekziston vetëm një mekanizëm fiktiv për të gjeneruar fatura dhe për të zhdukur fondet publike.
Sipas hetimeve kompania merret vetëm me administrimin dhe grumbullimin e mbetjeve në ambientet e hapura të inceneratorit, por nuk jep shërbimin e djegies së mbeturinave, pasi inceneratori i Elbasanit, nuk punon.