Ofertuesi dukej serioz, në vitin 2023, kompania gjermane Verbio vendosi të investojë tek certifikatat e klimës nga Kina. Oferta erdhi nga kompania kineze Peking Carbon. Projektet tashmë janë miratuar dhe Verbio nuk ka pse të shqetësohet për asgjë tjetër, premtoi Pekin Carbon.
“Kompania na dukej shumë profesionale”, thotë Stefan Schreiber, një nga anëtarët e bordit të kompanisë. Ai është ulur në një sallë konferencash në ambientete kompanisë në Schwedt afër Berlinit, me pamje nga zona industriale. Çisternat kalojnë rregullisht, tanke dhe tubacione.
Verbio është një prodhues i biokarburanteve që tregton edhe certifikata CO2. Në vitin 2023, kompania gjermane fitoi të drejtat për certifikatat e klimës nga Kina. Ata erdhën nga një fabrikë që përdor gazin e bërë nga mbeturinat në prodhimin e naftës. Ndryshe ato thjesht do të thaheshin apo digjeshin.
Mbrojtja e klimës globale
Certifikatat lëshohen në Gjermani. Ideja është që me këto investime të inkurajohen investorët për mbrojtjen e klimës në fushat e naftës dhe gazit në mbarë botën. Agjencia Federale e Mjedisit ka dhënë tashmë miratimin. Schreiber mendoi se marrëveshja ishte e dobishme. “Ishte një investim pa rrezik,” kujton ai. Edhe oferta ishte shumë e mirë.
Së bashku me ZDF Frontal, ekipi hetues i DW punoi në dokumentacionin e projektit, shqyrtoi imazhet satelitore dhe foli me njerëz të informuar mirë. Sipas hulumtimit tonë, projekti i Verbio-s, me numrin e dosjes BZIA, ka shumë të ngjarë të jetë pjesë e një mashtrimi të madh. Duke lejuar që të miratohen vetëm sisteme të reja – Gjermania dëshiron të sigurojë që mbrojtja shtesë e klimës të arrihet vërtet.
Sistemi i vjetër i lëshuar si i ri
Por ne gjejmë shumë sisteme të vjetra që janë paraqitur si projekte të reja për mbrojtjen e klimës. Kështu ndodh edhe me projektin BZIA: një foto e vitit 2019 tregon se sistemi ishte i përfunduar një vit e gjysmë përpara se të aplikohej projekti për mbrojtjen e klimës në Gjermani. Do të thotë se sistemi i përfunduar ka aplikuar për mbështetje, si projekt i ri.
Vendimi i Axel Michaelowa, eksperte për klimën nga Universiteti i Cyrihut, të cilit i treguam rezultatet e hulumtimit tonë, është rrjedhimisht i qartë: “Ky sistem nuk duhet të miratohej në asnjë rrethanë. Nuk është e mundur që sistemet e përfunduara të aplikojnë për mbështetje”.
Një model që e gjejmë në shumë projekte: sistemi i vjetër paraqitet si një projekt i ri për mbrojtjen e klimës. Shumica e projekteve të dyshimta me sa duket vijnë nga një kompani kineze: Beijing Carbon është i specializuar në reduktimin e emetimeve dhe tregtimin e certifikatave.
Themeluesja ka punuar më parë në çështjet e energjisë në pozicione të ndryshme drejtuese në qeverinë kineze dhe në kompani shtetërore. Ajo themeloi “Peking Carbon” në vitin 2011 me djalin e saj dhe disa të tjerë.
Edhe projekti i Stefan Schreiber u zhvillua nga Peking Carbon. që mund të shihet nga dokumentet zyrtare të projektit. Schreiber e pagoi kompaninë kineze me këste, por nuk mund të thotë saktë sa ka paguar, për shkak të një klauzole konfidencialiteti. Në bazë të dokumenteve vlerësojmë se janë investuar rreth 25 milionë euro.
A kishte ndonjë ndihmës në Gjermani?
Kontratat dhe dokumentet plotësonin standardet profesionale, thotë ai, “Nëse ka qenë ndonjë mashtrim, që ne supozojmë, atëherë duhet të ketë pasur njerëz në Gjermani që e kanë njohur këtë sistem”, është i bindur ai. “Ndryshe nuk do të ishte e mundur me këtë nivel profesionalizmi”.
Disa në industri drejtojnë gishtin tek kompanitë e inspektimit që sipas dosjeve kanë inspektuar sistemet. Agjencia Federale e Mjedisit nuk i inspekton vetë projektet, por e mbështet vlerësimin e saj në punën e kompanive private gjermane të testimit. Ata punojnë kryesisht në mënyrë të pavarur.
Në një letër nga një person i brendshëm i zyrës së industrisë, u shprehën dyshime. Kompanitë e inspektimit, shkruajnë autorët, “bashkëpunuan” me Pekin Carbon.
Ne nuk kemi mundur të gjejmë asnjë provë të marrëveshjes së fshehtë. Por ka shumë indikacione se kompanitë e testimit kanë bërë gabime serioze. Në një rast, dokumentet e objektit konfirmojnë gjashtë objekte të mëdha magazinimi të gazit, megjithëse fotot dhe imazhet satelitore tregojnë qartë se vetëm katër ndodhen atje. Sipas raporteve të inspektimit, inspektorët e kompanisë kanë qenë në vend shtatë herë. “Unë mendoj se nuk ka gjasa që ekzaminuesit të kenë qenë në vend,” përfundon Axel Michaelowa. “Nuk është e mundur të mos shohësh këto depo.”
Mashtrime me inspektimet?
Kompanitë e inspektimit në këtë rast janë mjaft të njohura. Muller-BBM Cert është e specializuar në raportet mjedisore. Ndërsa Verico SCE është një emër edhe më i madh në industri. Një nga anëtarët e bordit përfaqësoi interesat e kompanive globale të testimit përpara organeve të Kombeve të Bashkuara për më shumë se dhjetë vjet. Të paktën një nga dy kompanitë ekzaminoi 48 nga 66 projektet nga Kina. “Kjo është dashur të vihet re”, thotë Axel Michaelowa.
Kompanitë i mohojnë akuzat. Verico SCE nuk sheh “asnjë arsye për të dyshuar në cilësinë e punës sonë profesionale apo punën e auditorëve tanë”. Edhe Muller-BBM Cert është “i bindur se nuk ka sjellje kriminale të punonjësve në kompaninë tonë”.
Tani në Gjermani kanë nisur hetimet mbi akuzat për mashtrim. Agjencia Federale e Mjedisit dëshiron të sqarojë gjërat deri në fund. Aplikimet e reja për programin nuk do të pranohen më. Prokuroria e Shtetit ka kryer kontrolle tek të dyja kompanitë. Ndërsa kompania nga Pekini nuk i është përgjigjur pyetjeve tona./DW
