Nga Boldnews.al
Gjykata e Lartë miratoi së fundmi një vendim të dyshimtë për dyfishimin e afateve të “arrestit në shtëpi” përtej parashikimeve të Kodit të Procedurës Penale për ish-gjyqtaren Mimoza Margjeka, por që më shumë duket si një “kostum i qepur” për të mbajtur sa më gjatë nën masë sigurimi kreun e Partisë Demokratike, Sali Berisha, me gjasë për ta shmangur nga pjesëmarrja në fushatën elektorale parlamentare të vitit 2025.
Për të kuptuar atë që duket si një “lojë” e drejtësisë së re për të kufizuar në maksimum aktivitetin politik të Berishës dhe, rrjedhimisht, edhe copëtimin e rolit të opozitës, duhet parë se si u krijua “precedenti Margjeka”.
Në 5 shtator 2020, gjyqtarja e Durrësit, ndërkohë që ushtronte përkohësisht funksionet në Korçë, u arrestua për “korrupsion pasiv të gjyqtarëve”, një vepër që dënohet nga 3 deri në 10 vjet burgim. Ajo u vendos nën masën e sigurimit “arrest në shtëpi”.
Në Tetor të vitit 2022, gjatë kohës që çështja po gjykohej në themel, Margjeka bën kërkesë pranë Gjykatës së Posaçme për shuarjen e masës së sigurimit.
Kërkesa e saj bazohej në nenin 263, pika 2 e Kodit të Procedurës Penale, e cila parashikon se për veprat penale me dënim nga 3 deri në 10 vjet, afatet e paraburgimit janë maksimalisht 9 muaj.
Gjykata e posaçme e shkallës së parë, në 21 Tetor 2020, e refuzoi këtë kërkesë, me arsyetimin se “masa e sigurimit personal “Arresti në shtëpi” është e ndryshme nga ajo “Arresti në burg” dhe në zbatim të nenit 263, pika 2, shkronja “b”, të lidhur me nenin 267, pika 1, të Kodit të Procedurës Penale (KPP), për atë masë zbatohet dyfishi i afateve të parashikuara nga neni 263 i KPP”.
Pra, sipas atij vendimi, afatet e masës “arrest në shtëpi” për Margjekën nuk ishin 9 muaj, por 18 muaj. Ky vendim u la në fuqi nga Gjykata e Posaçme e Apelit, në 9 Nëntor 2022.
Mimoza Margjeka iu drejtua Gjykatës së Lartë. Kjo e fundit, me një vendim të 12 janarit 2023, vendosi mospranimin e rekursit, me argumentin se tashmë gjyqtarja ishte dënuar dhe se afatet e paraburgimit ishin shuar automatikisht.
Margjeka iu drejtua Gjykatës Kushtetuese. Trupa gjykuese vlerësoi se Gjykata e Lartë duhej të ishte shprehur për ecurinë e afatit të masës së sigurimit, pavarësisht se ishte dhënë vendimi i dënimit për gjyqtaren Margjeka. Për këtë arsye, Kushtetuesja e rikthen sërish në Gjykatën e Lartë.
Në 24 Korrik 2024, Gjykata e Lartë me një trupë prej 3 anëtarësh vendosi të lërë në fuqi vendimet e gjykatave të posaçme të shkallës së parë dhe të Apelit sa u përket afatit të masave të sigurimit për gjyqtaren Mimoza Margjeka.
Ky vendim ende nuk është zbardhur, por “Boldnews.al” mëson se ai nuk ka qenë unanim, pasi njëri prej anëtarëve të trupës gjykuese ka qenë kundër argumentimit për zgjatjen e afateve të masës së sigurimit.
Kjo do të thotë se vendimi për dyfishimin e afatave të masës së sigurimit nuk është “i qartë si kristali”, por duket se ka problematika dhe kundërvënie mes vetë gjyqtarëve.
Pse “kërcet” vendimi i Gjykatës së Lartë
Në mungesë të argumentave të zbardhur të Gjykatës së Lartë, “Boldnews.al” konsultoi Kodin e Procedurës Penale për të kuptuar se përse “kërcet” vendimi për Mimoza Margjekën dhe se si ai “precedent i deformuar” mund të përdoret arbitrarisht në vijim për rastin e Berishës, por jo vetëm.
Gjykata e Lartë, pranoi vendimet e gjykatave të posaçme të shkallës së parë dhe të apelit për “dyfishimin e afateve të masës së sigurimit”, referuar nenit 267/1 të Kodit të Procedurës Penale.
Ky nen thotë shprehimisht: “Masat shtrënguese, të ndryshme nga paraburgimi, e humbasin fuqinë kur nga fillimi i zbatimit të tyre ka kaluar një kohë e barabartë me dyfishin e afateve të parashikuara nga neni 263”.
Për të kuptuar më qartë, shohim nenin 263 të Kodit të Procedurës Penale. Në pikë 1, ky nen thotë:
- Paraburgimi e humbet fuqinë në qoftë se nga fillimi i zbatimit të tij kanë kaluar afatet e mëposhtme, pa u dorëzuar aktet në gjykatë:
(…)
- b) gjashtë muaj, kur procedohet për krime që dënohen në maksimumin deri në dhjetë vjet burgim;
- c) dymbëdhjetë muaj, kur procedohet për krime që dënohen në maksimum jo më pak se dhjetë vjet burgim ose me burgim të përjetshëm.
Po ashtu, në të njëjtin nen, në pikë 2, thuhet se:
Paraburgimi e humbet fuqinë në qoftë se nga dita e dorëzimit të akteve në gjykatë kanë kaluar afatet e mëposhtme, pa u dhënë vendimi i dënimit në shkallë të parë:
- a) dy muaj, kur procedohet për kundërvajtje penale;
- b) nëntë muaj, kur procedohet për krime që dënohen në maksimum deri në dhjetë vjet burgim;
- c) dymbëdhjetë muaj, kur procedohet për krime që dënohen në maksimum jo më pak se dhjetë vjet burgim ose me burgim të përjetshëm.
Në rastin e Mimoza Margjekës, gjykatat vendosën zgjatjen e afatit deri në 18 muaj, me argumentin se ajo nuk ishte në “arrest me burg” dhe, duke qenë se çështja kishte shkuar në gjykim, asaj i dyfishoheshin afatet e parashikuara në pikë b për masën e sigurimit, nga 9 në 18 muaj.
Por, ky qëndrim i gjykatave duket se bie ndesh me një tjetër nen të Kodit të Procedurës Penale, i cili është shumë më i qartë.
Neni 237, pika 4 e këtij Kodi thotë:
“Për kohëzgjatjen e arrestit në shtëpi vlejnë rregullat e caktuara për paraburgimin”.
Pra, Kodi i Procedurës Penal është shumë i qartë. Në kuptimin e afateve, si “arresti në burg”, ashtu edhe “arresti në shtëpi” janë të njëjtë.
Kjo do të thotë që, si gjykatat e posaçme, ashtu edhe Gjykata e Lartë, duke dyfishuar afatet e “arrestit në shtëpi” për Margjekën, e kanë trajtuar këtë masë sigurimi si “të lehtë”, ndërkohë që Kodi i Procedurës Penale u ka dhënë të njëjtën vlerë dhe fuqi.
“Kostum” i gjykatave për Berishën?
Tani shohim se si mund të ndikojë “precedenti Margjeka” tek rasti i Sali Berishës.
Kreu i opozitës gjendet nën masën e sigurimit “arrest në shtëpi” prej 30 dhjetorit 2023, nën dyshimet se ka kryer veprën penale të “korrupsionit pasiv të zyrtarëve të lartë”, sipas nenit 260 të Kodit Penal.
Kjo vepër parashikon dënime nga 4 deri në 12 vjet burgim. Duke qenë se afati maksimal i dënimit për këtë vepër është mbi 10 vjet, atëherë afatet maksimale të masës së sigurimit para se aktet të dorëzohen në gjykatë janë 12 muaj (neni 263, pika 1/c).
Kjo do të thotë që, sipas parashikimeve të Kodit Penal, nëse Prokuroria e Posaçme nuk dorëzon çështjen në Gjykatë, atëherë masa e sigurimit “arrest në shtëpi” ndaj Berishës, duhet të shuhet në ditën e fundit të vitit 2024.
Ecuria e deritanishme e procedimit penal ndaj ish-kryeministrit Berisha ka dëshmuar se Prokuroria e Posaçme është ende larg përfundimit të hetimeve.
Në kërkesat e saj drejtuar gjykatës për zgjatjen e hetimeve ka argumentuar se i nevojiten kryerja e veprimeve të ndryshme, të cilat kërkojnë kohë të gjatë për t’u kryer.
Pra, me shumë mundësi, SPAK-u nuk do të arrijë të mbyllë hetimet dhe të dërgojë dosjen në gjykatë për Berishën deri në 30 dhjetor 2024.
Por, “kombinacioni” i gjykatave me dyfishimin e afateve për Margjekën mund të shërbejë për t’u aplikuar edhe në rastin e Berishës.
Pra, duke e konsideruar masën “arrest në shtëpi” të ndryshme nga ajo e “arrestit me burg”, nuk do të jetë aspak çudi që SPAK-ut të kërkojë dhe gjykatat të vendosin dyfishimin “abuziv” të afateve të masës së sigurimit.
Kjo do të thotë që “arresti në shtëpi” për Berishën mund të dyfishohet dhe të zgjatet deri në dhjetor 2025.
Në këtë mënyrë, opozita do të duhet të shkojë në zgjedhjet parlamentare të vitit 2025 pa liderin e saj, gjë e cila, natyrisht, do të ndikojë negativisht në cilësinë e procesit elektoral, por edhe të vetë nivelit të demokracisë në Shqipëri.
Parlamenti: “Arresti në burg” baraz me “arrest në shtëpi”
Procesi hetimor ndaj Sali Berishës dhe “loja e mundshme” me afatet e masës së sigurimit po luhet në gjykata.
Por, në mënyrë thuajse të drejtëpërdrejtë, edhe Parlamenti ka dhënë qëndrimin e tij sa u përket llojit të masave, duke i vendosur shenjën e barazimit mes “arrestit në burg” dhe “arrestit në shtëpi”, sa u përket kufizimit të lirive.
Në 21 Dhjetor 2023, Parlamenti miratoi kërkesën e Prokurorisë së Posaçme për “dhënien e autorizimit për arrestimin/heqjen e lirisë….për deputetin Sali Berisha”.
Në relacionin e Këshillit të Mandave dhe Imuniteteve, i cili kishte konkluzion të njëjtë si të deputetëve socialistë, ashtu edhe të opozitarit Enkelejd Alibeaj-pra dhënien e autorizimit për arrestimin e Berishës-trajtohet qartësisht në mënyrë të njëjtë “arresti me burg” me “arrestin në shtëpi”.
Në Relacion, deputetët i referoheshin ndër të tjera nenit 118 të Rregullores së Kuvendit, ku parashikohet:
“1. Kërkesa dhe dokumentet shoqëruese për dhënien e autorizimit për caktimin e masës së sigurimit të arrestit në burg ose në shtëpi, ose heqjes së lirisë në çfarëdo lloj forme, për kontrollin personal ose të banesës i paraqitet Kryetarit të Kuvendit nga prokurori …..”.
Pra, jo vetëm Kodi i Procedurës Penale i trajton njëlloj këto dy masa sa u përket afateve, por edhe Parlamenti, në një procedurë paralele, i konsideron të njëjta sa u përket efekteve mbi liritë e individëve.
E, megjithatë, “afërmend” gjykatat kanë pranuar dyfishimin e afateve të kërkuara nga SPAK-u për Mimoza Margjekën, duke e bërë gati “precedentin” për ta aplikuar për të mbajtur sa më gjatë nën masë sigurimi “arrest shtëpie” drejtuesin e opozitës, Sali Berisha, me qëllim final, siç duket, “përjashtimi” nga pjesëmarrja në fushatë elektorale në vitin 2025.
