Pas drejtësisë, objekt i kontrollit dhe i verifikimit të ligjshmërisë së pasurive, do të jetë politika. 140 deputetë të Parlamentit Shqiptar do t’i nënshtrohen kontrollit të ligjshmërisë së pasurive të deklaruara si dhe hetimit për pasuritë e fshehura brenda dhe jashtë vendit. Kështu parashikon paketa me ndryshime në ligjin për deklarimin dhe kontrollin e pasurive të të zgjedhurve, e cila do të shqyrtohet në ditët në vijim nga Komisioni i Ligjeve, për t’u miratuar më pas nga Parlamenti.
Ndryshimet reflektojnë rekomandimin GRECOs, që parashikon se:‘Deklarimet e pasurive të deputetëve të jenë objekt i kontrolleve të plota dhe më të shpeshta’.
Në këtë kuadër, neni 9 i projektligji ndryshon nenin 25/1 të ligjit ekzistues, duke zvogëluar intervalin kohor të kryerjes së kontrollit të plotë të pasurisë së deputetëve, 1 herë në 2 vjet.
Por, meqenëse edhe afati kohor në ligjin ekzistues nuk është zbatuar për shkak të arsyeve të ndryshme, me miratimin e projektligjit të ri, Inspektoriati i Lartë i Deklarimit dhe Kontrollit të Pasurive do të nisë menjëherë kontrollin e pasurisë së 140 ligjvënësve.
Kërkesa e ndërkombëtarëve
Në kuadër të kontrollit të pasurisë së deputetëve, ekspertët e misioneve të EURALIUS dhe OBDAT, në relacionin e projektligjit, i kërkojnë Kuvendit që të rrisë numrin e inspektorëve të ILDKP.
“Për sa më sipër, Kuvendi duhet të marrë në konsideratë faktin se rritja e shpeshtësisë së kontrolleve do të kërkonte në një të ardhme të afërt edhe rritjen e burimeve njerëzore të ILDKPKIsë. Shtimi i numrit të inspektorëve dhe ndihmësinspektorëve do të mundësonte zbatimin rigoroz të ligjit dhe një kontroll më cilësor të deklaratave të subjekteve deklaruese. Aktualisht, ILDKPKIja përbëhet nga 57 punonjës, prej të cilëve 24 janë inspektorë dhe ndihmës inspektorë për një volum pune prej 14001500 kontrollesh të plota dhe hetimesh administrative në vit. Për rrjedhojë, çdo binom inspektor dhe ndihmës inspektor realizon 125 dosje/ kontrolle të plota në vit ose 10,5 dosje në muaj”, thuhet në relacionin shpjegues të projektligjit.
Institucionet
Të gjitha institucionet shtetërore janë të detyruara që të vënë në dispozicion të ILDKP dokumentacionin e nevojshëm, në funksion të hetimit të pasurive të deputetëve dhe funksionarëve të tjerë të parashikuar në ligj. Neni 10 i projektligjit, nëpërmjet ndryshimeve të propozuara në nenin 26 të ligjit ekzistues, krijon aksesimin e drejtpërdrejtë të të dhënave, gjatë procesit të kontrollit nga ILDKPKIja, nga të gjithë institucionet shtetërore mbajtës të tyre.
“Nga eksperienca/ praktika e deritanishme, ka rezultuar se nënshkrimi i marrëveshjeve të bashkëpunimit me institucione të ndryshme (p.sh. ALUIZNI etj.) për dhënie aksesi në bazat e tyre të të dhënave, në përputhje me kuadrin ligjor e institucional në fuqi, jo gjithmonë ka qenë efektiv, pasi kryesisht është bazuar në marrëdhënie individuale të drejtuesve të institucioneve përkatëse”, kanë shpeshuar hartuesit.
Sekreti hetimor
Projektligji krijon mekanizma, që deputetët të mos informohet gjatë hetimit të pasurisë së tyre, me qëllim që të mos vihen në lëvizje për të fshehur pasuritë apo për të penguar inspektorët e ILDKP.
“Parashikimi ligjor i propozuar në nenin 26 të ligjit do të përbënte një hap cilësor në përmirësimin e marrjes së informacionit/ të të dhënave të caktuara. Në këtë mënyrë, ai do të evitonte dhe përhapjen e informacionit në burime të gjera dhe të panevojshme apo njoftimin e zyrtarit/es nën hetim administrativ i/ e cili/a mund të përpiqej për të fshehur pasurinë e vendosur në mënyrë të paligjshme duke penguar kontrollin e saktë dhe të plotë të iniciuar nga ILDKPKIja”, kanë sqaruar ekspertët.
10fishohen gjobat
Ndryshimet e propozuara kanë të bëjnë me ashpërsimin e sanksioneve të ligjit ekzistues duke adresuar dhe rekomandimet e ekspertëve të BEsë, të cilët sugjerojnë deri dhjetëfishimin e masave administrative me gjobë për të gjitha shkeljet e parashikuara në këtë dispozitë.
Në këtë logjikë, gjobat e parashikuara në nenin 40 të ligjit propozohen që të rriten deri në pesëfishimin e vlerës maksimale të tyre (të cilat arrijnë një vlerë maksimale prej 500 000 lekësh) dhe kjo për të gjitha shkeljet e ligjit të kryera nga zyrtari, personi i lidhur me të, eksperti dhe personi përgjegjës i institucionit publik dhe privat.
Ashpërsimi i sanksioneve administrative u bazua në vlerësimin se niveli aktual i gjobave është ende tepër i ulët duke mos e përmbushur funksionin e tij ndëshkues për të dekurajuar zyrtarët në shkeljen e dispozitave të këtij ligji.
Kompetencat e reja
Neni 7 i projektligjit i cili ka ndryshuar pikën 3 të nenin 16 të ligjit ekzistues, synon t’u japë kompetenca të reja inspektorëve të Inspektoratit të Lartë. Tashmë inspektorët, gjatë ushtrimit të funksioneve të tyre kontrolluese, rikontrolluese apo hetimore administrative do të gëzojnë edhe atributet e policisë gjyqësore. Por, në çdo rast, veprimet e kryera nga inspektorët e ILDKPKI, të cilëve me ligj u akordohen atributet e policisë gjyqësore, duhet të jenë në përputhje të plotë me parashikimet e Kodit të Procedurave Penale dhe Ligji për Policinë Gjyqësore. Ky model njihet dhe zbatohet edhe në vende të tjera si Letonia, e cila ka krijuar Zyrën e Parandalimit dhe Luftës kundër Korrupsionit me funksione dhe kompetenca të përziera si në fushën administrative edhe në atë penale.
Deklarimi i pasurisë, pesë ndryshimet e propozuara
Neni 6/ Në nenin 7, pika 1, 2, 3 dhe 5 ndryshohen si më poshtë:
1. Të gjithë subjektet, të cilët sipas këtij ligji mbartin detyrimin për deklarim, duhet të deklarojnë çdo vit të gjitha pasuritë e grumbulluara, detyrimet financiare dhe interesat e tjerë të përcaktuara në nenin 4 të këtij ligji, përfshirë burimet e krijimit të tyre, si dhe angazhimet në veprimtari private me qëllim fitimi ose çdo lloj veprimtarie që krijon të ardhura, që ekzistojnë në momentin e deklarimit, përfshi çdo lloj të ardhure të krijuar nga këto angazhime ose veprimtari.
2. Deklarimi para fillimit të punës, sipas nenit 5/1 të këtij ligji, dhe ai pas largimit nga funksioni, sipas nenit 7/1 të këtij ligji, janë raste të veçanta të deklarimit periodik.
3. Të gjithë zyrtarët dhe personat e tjerë të lidhur, që mbartin detyrim për deklarim, detyrohen të paraqesin deklaratën e tyre deri më 31 mars të çdo viti, pranë autoritetit ose strukturës përgjegjëse të institucionit publik, të parashikuar në shkronjën “b” të pikës 2 të nenit 41 të ligjit nr. 9367, datë 7.4.2005 “Për parandalimin e konfliktit të interesave në ushtrimin e funksioneve publike”, të ndryshuar.
4. Për qëllim të deklarimit periodik vjetor, sipas pikave të mësipërme të këtij neni, ndër personat e lidhur me zyrtarin, mbartin detyrim për deklarim vetëm bashkëshorti/ja, bashkëjetuesi/esja dhe fëmijët madhorë./Shqiptarja.com
