Dëshmija e Dr. Sali Berishës, Kryetar i Partisë Demokratike të Shqipërisë, liderit të Dhjetorit, heroit të demokracisë, Azem Hajdari, dhe shkrimtarit të madh Ismail Kadare, në Kongresin Amerikan, më 22 Maj 1991, ishte ajo që shënojë fillimin e rënies së diktaturës komuniste, regjimit të Enver Hoxhës, në Shqipëri…..
WASHINGTON D.C.: Më 22 Maj 1991, Dr. Sali Berisha, dhe shkrimtari i madh Ismail Kadare, bënë një dëshmi para Kongresit amerikan, me ftesë të Komisionit për Sigurinë dhe Bashkëpunimin në Evropë, dhe Komisionit për Punë të Jashtme të Kongresit të Shteteve të Bashkuara, ku folën mbi zhvillimet demokratike në Shqipëri..
Të dy komisionet u mblodhën në Uashington,, në bazë të thirrjes, në 2 f. m. në dhomën 216 Hart Senati Offce Building, Uashington, DC, ku me iniciativën e kongresistit Dennis DeConcini, bashkë-kryetar, dhe kryesues, i seancës dëgjimore, me anëtarët e pranishëm : Dennis DeConcini, Senatori Alfonse D ‘Amato dhe Wiliam D. Fritts, Jr., përfaqësues i Departamentit të Tregtisë. Po ashtu të pranishëm ishin dhe zyrtarët e lart të qeverisë amerikane : Përfaqësuesi Bob McEwen. Antar Stafi i pranishëm: Mary Sue Hafner, zëvendësdrejtor i stafit, Jane Fisher, zëvendësdrejtor i stafit dhe David Evans, këshilltar i lart i Departamentit të Shtetit.
Dëshmija e Dr. Sali Berishës, Kryetar i Partisë Demokratike të Shqipërisë në Kongresin Amerikan, më 22 Maj 1991,i cili foli në cilësinë e udhëheqësit të forcave demokratike, të cilat ishin ngritur në Shqipëri për përmbysjen e rregjimit komunist në Shqipëri, regjimin e Enver Hoxhës, dhe pas-ardhësve të tij, që sunduan për 46 vjet Shqipërinë, me format më të egra, ngjalli një interesim të jashtëzakonshëm në atë kohë, nga Uashingtoni i cili i kushtojë vëmendje Shqipërisë, në rrugën e saj për liri e demokraci.
Fjala e Dr. Sali Berisha “
. Z. Kryetar, Të nderuar Kongresmenë dhe Senatorë, Zonja dhe Zotërinj, Forcat Demokratike të Shqipërisë, Partia Demokratike e Shqipërisë dhe e gjithë opozita janë mirënjohës për Kongresin, Qeverinë dhe popullin e Shteteve të Bashkuara që na ftuan të paraqitemi me këtë dëshmi, për herë të parë te ky tempull i lirisë dhe demokracisë. Shqiptarët po kalojnë kohë të ndryshme, dhe shpresa mbetet shpëtimi ynë i vetëm, ftesa juaj paraqet një tregues të qartë se ne nuk jemi më një popull i harruar, ose thënë më mirë si selfforgotten-vet-harruar. Ne jemi të inkurajuar dhe shpresojmë, sepse Shtetet e Bashkuara mbeten themeli i demokracisë.
Udhëtimi për në këtë tokë të madhe jep optimizëm dhe forcë për të gjithë ata që luftojnë për demokracinë, veçanërisht për ne shqiptarët, Asnjë komb indigjen në Evropë, nuk ka vuajtur më shumë sesa kombi shqiptar, Gjatë historisë së tij mijëravjeçare, ka përjetuar okupim barbar, dramat e mëdha , periudha të gjata të errëta, gjenocidet, masakrat dhe torturat, dhe ndarja si asnjë komb tjetër. Kur e pyes veten pse ky komb i ynë i është dashur të vuajë kaq shumë, më pëlqen të kujtoj historinë e Jobit, i cili i mbijetoi testit të fatkeqësive të përsëritura, por kurrë nuk mori një përgjigje për pyetjet e tij. Sigurisht, ky nuk është vendi për të rishikuar historinë e kombit shqiptar, por dëshiroj t’ju kujtoj se gjatë këtij shekulli, asnjë komb nuk ka vuajtur aq sa kombi im.
Gjatë dy dekadave të para të këtij shekulli, kombi ynë u nda në dy, gjysma e territoreve tona u jepeshin vendeve fqinje.
Sidoqoftë, gjatë periudhës 1920-, shqiptarët luftuan për të dhe themeluan shtetin më demokratik në Ballkan. Por sundimtarët e frikësuar të vendeve fqinje përmbysën qeverinë demokratike të Shqipërisë dhe, në të njëjtën kohë, mashtruan demokracinë në të gjithë rajonin. Nga viti 1925 e deri më sot; domethënë, gjatë 65 viteve të fundit, shqiptarët kanë vuajtur nën dikaturë komunistë,e cila ka qenë një nga diktaturat më të këqija në Evropë. Historia e shqiptarëve, sot na kujton një nga shkrimtarët amerikanë Helen Adams Keller i cili thotë për një popull : “të shurdhër dhe të verbër qysh nga foshnjëria”. Keller, nuk i referohej shqiptarëve, por në kontekst të rrjedhave të kohës, përfundimisht thënja e tij rimori dëgjimin dhe vizionin e saj- te ne Shqiptarët. Kurimi i saj kaloi në faza të vështira, ashtu si Shqipëria, e cila pas 65 vjetësh diktaturë tani është në procesin e ringritjes së saj – “të shurdhër dhe të verbër qysh nga foshnjëria”.
Por përpara se ajo të bashkohet me familjen e kombeve demokratike, Shqipëria, ashtu si shkrimtari juaj i madh, do të duhet të përjetojë vuajtje dhe krizë të mëtutjeshme për shumë arsye, disa prej të cilave unë do t’i listojë këtu. Së pari, Shqipërisë i mungon një traditë e një demokracie pluraliste; përvojat e dyta të Shqipërisë nën feudalizëm dhe socializëm totalitar; së treti, krijimi pas Luftës së Dytë Botërore të diktaturës së pamëshirshme të Enver Hoxhës, e cila në shumë aspekte e tejkaloi diktaturën e përshkruar nga George Orëell në veprat e tij. Ky regjim izoloi vendin, gjë që bëri që bota të harrojë se Shqipëria madje ekzistonte. Numri i të burgosurve politikë dhe viktimave, liria e ndërgjegjes së të cilit u shkel në Shqipëri ishte më i madh se në çdo vend të Evropës Lindore.
Kjo dëshmon jo vetëm shkallën e lartë të shtypjes, por edhe faktin që shqiptarët iu përgjigjën okupimit bolshevik Stalinist në të njëjtën mënyrë që ata iu ishin përgjigjur pushtimeve të tjera gjatë historisë së tyre të gjatë. Eshtë mëse e vërtetë që ata nuk ishin në gjendje të organizoheshin, por, siç thoshte Nietzsche, ku ka varre, ka ringjallje. Dua të theksoj se ishin vuajtjet, torturat dhe burgosjet e aq shumë njerëzve që përfundimisht dhanë ndryshimin demokratik që filloi më vonë në Shqipëri sesa në vendet e tjera të Evropës Lindore. Kishte shumë faktorë vendas dhe të huaj që çuan në këto ndryshime, deri te qenia më e rëndësishme: fryma e Helsinkit; zhvillimet në Evropën Lindore, dhe ngritja në pushtet e Mikhail Gorbachev. Mospajtimi i inteligjencës shqiptare, e cila, megjithëse nuk ishte aq e zëshme sa homologët e saj në Evropën Lindore, luajti një rol jetësor, veçanërisht gjatë 3 viteve të fundit : “Dhe, revoltat e forcave demokratike, atyre që luftonin për liri e demokraci, në Shkodër, Kavaje Tirane, Fier dhe Vlorë, të cilat përfaqësonin një shprehje të qartë të pakënaqësisë popullore nga regjimi totalitar, me gjithë brutalitetin e regjimit që përdorte veglat e tij për ti shkatërruar dhe mbajtur gjallë komunizmin, u zgjua dhe u ngritë për të përmbysur komunizmin më të ëgër në botë që ishte Shqipëria.
Trazirat e nisura nga qytetarët dhe lëvizja studentore në Dhjetor 1990 përfaqësuan sfidën e parë të hapur dhe cliruar Shqipërinë, nga sundimtarët e saj për 45 vjet. Kështu, nën presionin e fortë të brendshëm dhe nxitjen e huaj demokratike, Partia në pushtet Partia Punës së Shqipërisë, u detyrua të iniciojë reforma dhe të sanksionojë pluralizmin politik. Dhe, në kushte të tilla lindi partia jonë, partia e parë opozitare e Shqipërisë, Partia Demokratike. Që nga fillimi i saj, Partia Demokratike, është dashur të luftojë me një parti e cila për rreth 50 vjet kishte trajtuar çdo individ me ide të pavarura si tradhtar, armik, duke i nënshtruar kundërshatarët e sa me; pushaktime, tortura cnjerëzore, dënimin e kundërshtarve me burgim të gjatë, dhe interrnimet masive në kampet e punës së detyrueshme. Në lëvizjet e para në Shqipëri, për liri e demokraci, menjëherë, Partia Komuniste filloi një fushatë dhune dhe terrori kundër Partisë Demokratike, e cila arriti kulmin e saj me masakrën në Shkoder më 2 prill. Në zgjedhjet e 31 Marsit, Partia Demokratike fitoi një fitore të pjesshme. Ajo fitoi 75 vende
Fjala e kongresistit Dennis DeConcini, bashkë-kryetar, dhe kryesues, i seancës dëgjimore :
Komisioni për Sigurinë dhe Bashkëpunimin në Evropë të Kongresit të Shteteve të Bashkuara do të vijë në rend.
Eshtë kënaqësi e madhe të mirëpresim Dr. Berisha këtu nga Shqipëria dhe z. Kadare, gjithashtu nga Shqipëria. Ne jemi shumë të kënaqur që ju jeni këtu. Si dhe të jenë të pranishëm në këtë dëshmi edhe doktor Elez Biberaj, një mik i vjetër i yni dhe një mik i mirë i të gjithë shqiptarëve. E kuptoj se i ftuari tjetër këtu është z.Azem Hajdari lider i lëvzjes studentore në Shqipëri.
Unë kam pasur privilegjin sot më parë se të fillojë kjo senacë dëgjimore të takoj dëshmitarët tanë që na sollnë tablon e asaj cfarë po ndodh sot në Shqipëri: Z., Kadare, dhe Dr. Berisha nuk folën vetëm për situatën e para zgjedhjeve të Marsit. Ata të dy, për mua, janë shumë mbresëlënës për depërtimin e tyre në lidhje me zhvillimet në Shqipëri dhe të admirueshëm për avokatinë e tyre e reformave demokratike.Shtetet e Bashkuara, qysh në vitin e kaluar, i kan marrë me një interes të konsiderueshëm ngjarjet e fundit në Shqipëri, dhe për këtë arsye dërguan delegacione të kongresit, e senatit, pjesë e të cilave kam qenë edhe unë, dhe kam pasur rastin ta vizitoj atë vend dy herë si kreu i delegacionit të dy Komisioneve.
Interesi aktiv i Komisionit për Shqipërinë buron nga dëshira e këtij vendi për t’u bashkuar me procesin e Helsinkit. Duke filluar nga Takimi i Dimensionit Njerëzor të Kopenhagës në Qershor 1990, Shqipërisë iu dha statusi i vëzhguesit në mbledhjet e CSCE. Shqipëria do të donte të lëvizte përtej statusit të saj aktual të vëzhguesit dhe të bëhej një pjesëmarrës i plotë në proces, Gjatë vizitës së parë, ne u thamë nga pothuajse të gjithë, udhëheqësve të Shqipërisë, nga Presidenti Alia dhe grupi i zgjedhur i studentëve të universitetit që u organizuan për t’u takuar me ne, që vendi i tyre kishte nevojë për parti politike alternative në Shqipëri.
Neve na u tha, në fakt, se askush nuk donte të shkonte në kishë e xhami, sepse Shqipëria nuk besonte në fe. Në atë kohë, autoritetet pranuan ekzistencën e më pak se 90 të burgosurve politikë.
Ne e dinim që kishte shumë, shumë më tepër. Dhe askush nuk guxoi të shprehte hapur dhe qartë kundërshtimin e tyre ndaj qeverisë Komuniste të Partisë së Punës. Si rezultat, delegacioni i Komisionit kishte deklaruar kur u largua pas vizitës së tij të parë, se duhej të shihte përmirësime të rëndësishme në performancën e të drejtave të njeriut në Shqipëri para se të mund të mbështetnim anëtarësimin e Shqipërisë në CSCE. Në kohën e vizitës sonë të dytë në mars të këtij viti, gjërat kishin ndryshuar mjaft thelbësisht. Disa parti politike alternative kishin formuar dhe po bënin kandidatët për Kuvendin e Shqipërisë. Popullata po shprehte hapur preferencat e saj politike. Qindra të burgosur politikë, në të vërtetë, ishin liruar. Dhe kishat dhe xhamitë po hapeshin në të gjithë vendin. Nuk ka dyshim se situata në muajin mars ishte dukshëm më e mirë sesa ishte në gusht të vitit të kaluar, një fakt të cilin ne në Komisionin e Helsinkit e kemi mirëpritur dhe madje kemi komplikuar qeverinë ekzistuese për lëvizjen në atë që ne konsiderojmë drejtimin e duhur.
Sidoqoftë, kur krahasohen me standardet për demokracinë dhe të drejtat e njeriut të mbajtura zakonisht nga e gjithë Evropa, Shtetet e Bashkuara dhe Kanada në Aktin Final të Helsinkit dhe dokumentet pasuese të CSCE, këto zhvillime pozitive ranë shumë shkurtër në shumë aspekte të rëndësishme, përfshirë ato që lidhen me atë që ka rëndësia kritike e zgjedhjeve të lira dhe të ndershme siç thuhet në dokumentin e Kopenhagës. Përveç dëgjimit të dëshmitarëve tanë që përshkruajnë situatën aktuale në Shqipëri dhe perspektivat e demokracisë në atë vend, Komisioni shpreson të dëgjojë pikëpamjet e tyre se si Shtetet e Bashkuara dhe vendet e tjera të CSCE mund të ndihmojnë më së miri në promovimin e ndryshimeve demokratike në Shqipëri sot. Ne do të dëshironim të dëgjonim pikëpamjet e tyre mbi mënyrën sesi ka ndikuar procesi CSCE në zhvillimet në Shqipëri, si dhe se si mund të vazhdojë më mirë ta bëjë këtë.
Në mënyrë të ngjashme, marrëdhëniet midis Shqipërisë dhe Shteteve të Bashkuara u rivendosën më në fund më 15 mars 1991, një zhvillim të cilin unë dhe Kryetari Hoyer e përkrahëm shumë. Një pyetje kryesore tani, përveç asaj të anëtarësimit në CSCE, është se si Shtetet e Bashkuara mund t’i zhvillojnë më së miri këto marrëdhënie bilaterale në dobi të demokracisë në Shqipëri. Do të doja të dëgjoja pikëpamjet e dëshmitarëve tanë edhe për këtë çështje. Jemi shumë me fat që i kemi sot këtu, dhe mezi pres deklaratat e tyre. Unë tani do t’i dorëzoj komisionerit tonë nga Departamenti i Tregtisë, Z. Fritts, për çdo deklaratë hapëse që ai interesohet të bëjë” tha kongresistit Dennis DeConcini, bashkë-kryetar, dhe kryesues, në seancën dëgjimore në Kongresin amerikan, Komisionit për Sigurinë dhe Bashkëpunimin në Evropë, dhe Komisionit për Punë të Jashtme të Kongresit të Shteteve të Bashkuara. /Nga Beqir Sina/
