Deri në vitin 2035, shtetet anëtare synojnë të shpenzojnë pesë përqind të prodhimit të tyre ekonomik përkatës për mbrojtje çdo vit. Kjo u deklarua në deklaratën përfundimtare të samitit të NATO-s në Hagë. Presidenti i SHBA-së Donald Trump i përshkroi rezultatet e samitit si një moment historik, duke thënë se ai do të mbetet në histori si ‘Angazhimi i mbrojtjes i Hagës’.
Në deklaratën përfundimtare të samitit të tyre në Hagë, shtetet e NATO-s u zotuan të arrinin objektivin e ri të investimit, deri në vitin 2035, të 5% të Produktit të tyre të Brendshëm Bruto (PBB) në mbrojtje dhe ‘shpenzime të lidhura me mbrojtjen dhe sigurinë’, një nivel që nuk është arritur që nga Lufta e Ftohtë. Deri tani, objektivi ishte 2%.
Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s Mark Rutte pranoi se një rritje e tillë nuk do të kishte qenë e mundur pa presionin e Presidentit të SHBA-së Donald Trump. Rutte e vlerësoi republikanin për arritjen e ‘asaj që asnjë president amerikan nuk e ka arritur në dekada’.
‘Aleanca më e fortë në histori’
Kështu, shpërbërja e Aleancës së Atlantikut të Veriut, për të cilën u druajtën shumë njerëz pas fitores në zgjedhje të Trumpit në vitin 2024, duket se është shmangur.
Trumpi e pranoi shprehimisht detyrimin për të ndihmuar: ‘Unë e mbështes këtë, prandaj jam këtu’, tha ai në Hagë. ‘Nëse nuk do ta mbështesja këtë, nuk do të isha këtu.’ Sipas detyrimit për ndihmë të ndërsjellë të NATO-s, në bazë të Nenit 5 të Traktatit të Atlantikut të Veriut, një aleat mund të mbështetet në mbështetjen e të tjerëve: një sulm kundër një anëtari të NATO-s do të konsiderohet një sulm kundër të gjithëve.
Në deklaratën përfundimtare, NATO përshkruhet si ‘aleanca më e fortë në histori’. Ajo mbetet e bashkuar dhe e vendosur për të mbrojtur miliona qytetarë që jetojnë brenda aleancës.
Në të kaluarën, Trumpi kishte krijuar pasiguri nëse Shtetet e Bashkuara mbeteshin të përkushtuara ndaj marrëveshjes themelore të NATO-s. Gjatë fushatës zgjedhore, ai madje kërcënoi të ndihmonte vetëm ato vende që, sipas mendimit të tij, shpenzonin mjaftueshëm për mbrojtje. Megjithatë, në Hagë, Trumpi e quajti marrëveshjen mbi objektivin e shpenzimeve që ai vetë e kishte propozuar ‘të jashtëzakonshme’.
Friedrich Merz: Askush të mos guxojë të sulmojë NATO-n, askund
Kancelari gjerman Friedrich Merz e quajti samitin ‘historik’ dhe theksoi se Gjermania nuk do të rrisë shpenzimet e mbrojtjes për shkak të Trumpit, por për shkak të situatës aktuale të rrezikshme. ‘Rusia nuk kërcënon vetëm Ukrainën; Rusia kërcënon të gjithë paqen, të gjithë rendin politik të kontinentit tonë’.
Merz theksoi se partnerët evropianë të NATO-s, në veçanti, duhet të ‘bëjnë më shumë në vitet e ardhshme’ për të siguruar aftësitë e tyre mbrojtëse. Megjithatë, Spanja dhe Sllovakia njoftuan se nuk ndiheshin të detyruar të përmbushnin objektivin prej 5%, pavarësisht se kishin miratuar deklaratën përfundimtare.
Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky, i cili mori pjesë në samit si i ftuar, luajti vetëm një rol mbështetës në këtë rast. Në deklaratën përfundimtare, solidariteti me Ukrainën kufizohet në një fjali: ‘Aleatët riafirmojnë angazhimet e tyre të përhershme kombëtare për të mbështetur Ukrainën, siguria e së cilës kontribuon në sigurinë tonë.’
Vitin e kaluar, NATO premtoi 40 miliardë euro ndihmë për Ukrainën dhe u zotua ta mbështesë atë në ‘rrugën e saj të pakthyeshme’ drejt anëtarësimit në NATO. Ky formulim i fundit, i cili ishte jashtëzakonisht i rëndësishëm për Ukrainën, është hequr nga deklarata. Kryeministri hungarez Viktor Orbán ishte veçanërisht i qartë: ‘NATO nuk ka punë në Ukrainë.’
