Përqindja e njerëzve të diagnostikuar me kancer të mushkërive që nuk kanë pirë kurrë duhan po rritet, me ndotjen e ajrit një “faktor të rëndësishëm”. Kështu ka thënë agjencia e kancerit e Organizatës Botërore të Shëndetësisë.
Kanceri i mushkërive te ata që nuk pinë kurrë duhan gjithashtu po shfaqet si adenokarcinoma, e cila është bërë më dominuesja nga katër nëntipet kryesore të sëmundjes si tek meshkujt ashtu edhe tek femrat globalisht, tha IARC. Rreth 200,000 raste të adenokarcinomës u shoqëruan me ekspozimin ndaj ndotjes së ajrit në vitin 2022, sipas studimit të IARC të botuar në revistën Lancet Respiratory Medicine.
Barra më e madhe e adenokarcinomës që i atribuohet ndotjes së ajrit u gjet në Azinë Lindore, veçanërisht në Kinë, zbuloi studimi. Në një intervistë me The Guardian, autori kryesor i studimit dhe kreu i degës së mbikëqyrjes së kancerit të IARC, Dr Freddie Bray, tha se gjetjet nënvizuan nevojën për monitorim urgjent të rrezikut në ndryshim të kancerit të mushkërive.
Studime të mëtejshme për të identifikuar faktorët e mundshëm shkaktues, siç është ndotja e ajrit, në popullatat ku pirja e duhanit nuk konsiderohej shkaku kryesor i kancerit të mushkërive u kërkuan gjithashtu, shtoi ai.
“Me rënie në prevalencën e duhanpirjes – siç shihet në MB dhe SHBA – përqindja e kancerit të mushkërive të diagnostikuar në mesin e atyre që nuk kanë pirë kurrë duhan tenton të rritet”, tha Bray.
“Nëse proporcioni global i adenokarcinomave që i atribuohen ndotjes së ajrit të ambientit do të rritet, varet nga suksesi relativ i strategjive të ardhshme për të kufizuar përdorimin e duhanit dhe ndotjen e ajrit në mbarë botën.”
Kanceri i mushkërive mbetet shkaku kryesor i incidencës dhe vdekshmërisë së kancerit në mbarë botën. Në vitin 2022, rreth 2.5 milionë njerëz u diagnostikuan me këtë sëmundje. Por modelet e incidencës sipas nëntipit kanë ndryshuar në mënyrë dramatike në dekadat e fundit.
Nga katër nëntipet kryesore të kancerit të mushkërive (adenokarcinoma, karcinoma me qeliza skuamoze, karcinoma me qeliza të vogla dhe karcinoma me qeliza të mëdha), adenokarcinoma është bërë nëntipi dominues si tek burrat ashtu edhe tek gratë, zbuloi IARC .
Adenokarcinoma përbënte 45.6% të rasteve globale të kancerit të mushkërive te meshkujt dhe 59.7% të rasteve globale të kancerit të mushkërive tek femrat në vitin 2022. Shifrat përkatëse ishin 39.0% dhe 57.1% në 2020. Adenokarcinoma përbën deri në 70% të rasteve të kancerit të mushkërive në mesin e atyre që nuk pinë duhan, tha IARC.
Ndërkohë që shkalla e incidencës së kancerit të mushkërive për meshkujt në përgjithësi është ulur në shumicën e vendeve gjatë 40 viteve të fundit, normat e femrave kanë tendencë të vazhdojnë të rriten. Tendencat aktuale sugjerojnë se ndërsa burrat përbëjnë ende shumicën e rasteve të kancerit të mushkërive (rreth 1.6 milion në 2022), hendeku midis incidencave të kancerit të mushkërive tek meshkujt dhe femrat po ngushtohet, me rreth 900,000 gra të diagnostikuara me kancer në mushkëri në 2022.
Në vitin 2023, Guardian zbuloi se si numri i grave të diagnostikuara me kancer të mushkërive në Mbretërinë e Bashkuar po i kalonte burrat për herë të parë, duke nxitur thirrjet për gratë që të jenë po aq vigjilente për këtë sa janë për kancerin e gjirit. Ekspertët e kancerit thanë se shifrat pasqyronin dallimet historike në prevalencën e duhanpirjes, veçanërisht se normat e duhanpirjes arritën kulmin shumë më herët tek meshkujt sesa tek femrat. Gratë tani duhet të jenë po aq vigjilente ndaj shenjave të mundshme të kancerit të mushkërive, siç ishin për të kontrolluar për gunga në gjinjtë e tyre, thanë ata.
Ndryshimet në prodhimin e cigareve dhe modelet e pirjes së duhanit në dekadat e fundit kanë ndikuar në tendencat në incidencën e kancerit të mushkërive sipas nëntipit dhe ka prova të grumbulluara të një lidhjeje shkakësore midis ndotjes së ajrit dhe një rreziku në rritje të adenokarcinomës, tha IARC.
Nuk dihet se çfarë përqindjeje janë rastet globale të kancerit të mushkërive tek ata që nuk pinë duhan, vetëm se provat sugjerojnë se është në rritje. Shkencëtarët po garojnë për të mësuar më shumë se çfarë tjetër po shkakton kancerin e mushkërive, përveç pirjes së duhanit.
