Pasi kaloi Oqeanin Atlantik në anën tjetër të botës, rrezikoi jetën e tij për t’u marrë me trafik gjoja përkrah karteleve të mëdha të drogës dhe përfundoi i vdekur në një trotuar kolumbian, me disa vrima plumbash në trup. Sipas hetimit paraprak nga autoritetet, ky ishte fati i shtetasit shqiptar Artur Tushi, i vrarë nga vrasës me pagesë më 5 tetor në një rrugë publike në El Poblado, në juglindje të Medellín.
Një shqyrtim i dokumenteve të tij zbuloi se ai kishte një kartë identiteti kombëtare ekuadoriane dhe rezidencë të përhershme në atë vend. Një muaj më parë, Interpoli arrestoi kolumbianin Samir Rosales Rodríguez, i njohur ndryshe si “El Químico”, në Bogotá, pas një Njoftimi të Kuq të kërkuar nga Prokuroria Shqiptare.
Drejtori i Përgjithshëm i Policisë Carlos Fernando Triana deklaroi më 3 shtator se i ndaluari ishte “identifikuar si lidhja midis mafias shqiptare me prani në Amerikën e Jugut. Rosales koordinoi dhe mbikëqyri logjistikën e dërgesave të shumta të kokainës nga Paqësori kolumbian, të fshehura kryesisht në plehra organikë, me destinacionin e tyre përfundimtar që ishte Shqipëria”.
Ende nuk është sqaruar nëse ka ndonjë lidhje midis këtij kapjeje dhe vrasjes së Artur Tushit, i cili me sa duket ka punuar për të njëjtën organizatë klandestine, por hetuesit janë kuriozë për këtë rastësi. Për momentin, është bërë e qartë aktiviteti i ethshëm i trafikut të drogës që shqiptarët po udhëheqin në vendin tonë. Cila është arsyeja e pranisë së tyre të pazakontë?
Origjina dhe zgjerimi i kartelit
Trafikantët shqiptarë janë pjesë e një mafie që njihet përgjithësisht si Karteli Ballkanik. Nuk është një organizatë e vetme, hierarkike, siç ishte Karteli Medellín në të kaluarën, por më tepër një grup strukturash kriminale me origjinë nga Gadishulli Ballkanik dhe ish-Jugosllavia, prandaj ato njihen edhe si “Jugomafia”. Disa, në fakt, janë armiq të njëri-tjetrit.
Zgjerimi i tyre në Evropë filloi me Luftërat Ballkanike (1991-2001), të cilat përfunduan me shpërbërjen e Jugosllavisë. Gjatë eksodit të emigrantëve në të gjithë Kontinentin e Vjetër, kriminelë nga Shqipëria, Bosnja, Kroacia, Maqedonia dhe Serbia u kamufluan dhe krijuan rrjete në porte dhe qytete kryesore, duke lehtësuar zgjerimin e bizneseve të këtyre karteleve. Grupet latino-amerikane si Tren de Aragua (Venezuela) dhe Mara Salvatrucha (El Salvador) aktualisht ndjekin një model të ngjashëm, duke përfituar nga migrimi i bashkatdhetarëve të tyre për të zgjeruar shtrirjen e tyre.
Më parë të përkushtuar ndaj trafikut lokal të drogës, ata hynë në ligat e mëdha të trafikut transnacional të drogës falë mafias italiane, e cila rekrutonte shqiptarë për operacionet e saj, pjesërisht për shkak të aftësisë së tyre të njohur gjerësisht për të zotëruar disa gjuhë. Dhe këta shqiptarë sollën ekspertizën e tyre në biznesin e urryer të trafikimit të grave në aleancë, të cilën e përsosën duke shfrytëzuar seksualisht vejushat dhe jetimët gjatë luftës.
Sipas raportit “Rrjetet e Kokainës: Lidhjet midis Ballkanit Perëndimor dhe Amerikës së Jugut” (2025) nga Iniciativa Globale kundër Krimit të Organizuar Transkombëtar (GI-TOC), një organizatë e specializuar në hetimin e këtyre fenomeneve, pushtimi i shqiptarëve në kontinentin tonë filloi në vitin 2009. Ata u vendosën fillimisht në Ekuador, duke dërguar delegatë që hiqeshin si turistë ose investitorë të pasurive të paluajtshme.
Ata u tërhoqën nga një ekonomi e dollarizuar, ku mund të kamuflonin më lehtë pasuritë e tyre; dëbimi i DEA-s dhe Ushtrisë së Shteteve të Bashkuara nga baza ushtarake Manta; dhe një program i krijuar nga Presidenti i atëhershëm Rafael Correa, i quajtur Shtetësia Universale, i cili u jepte viza, leje qëndrimi dhe lehtësira investimi të huajve që dëshironin të jetonin në atë vend.
Delegatë të mafias shqiptare përdorën dokumente të falsifikuara për të fituar identitete të ndryshme dhe punësuan njerëz fasadë për të blerë kompani logjistike të transportit, transportit dhe eksportit.
Ndryshe nga grupet e tjera, strategjia e tyre për të depërtuar në botën e krimit nuk ishte kurrë konfrontuese; përkundrazi, ata ofruan shërbimet e tyre të eksportit të kokainës për organizatat e Amerikës së Jugut dhe i punësuan ato për të monitoruar operacionet e tyre.
Kështu, ata krijuan lidhje të forta me organizatat e trafikimit të drogës në Kolumbi, Peru, Bolivi, Ekuador dhe Meksikë. Sipas dokumentit GI-TOC, ata morën një rol më të spikatur kur ish-FARC u demobilizua në vitin 2016 dhe pushoi së monopolizuari të korrat e kokës, duke bërë që kartelet kryesore të botës të rrisnin pjesën e tyre në tregun e kokainës.
Kësaj iu shtuan politikat qeveritare që inkurajuan në mënyrë indirekte kultivimin e kokës duke zvogëluar zhdukjen manuale të detyruar dhe spërkatjen me glifosat.
Bashkimi i këtyre faktorëve rezultoi në një rritje dramatike të biznesit: Kolumbia kaloi nga gjenerimi i 331 tonëve metrikë kokainë në vit në vitin 2013 në 2,664 në vitin 2023, sipas OKB-së. Kjo do të thotë që 71.8% e kokainës që qarkullon në planet prodhohet në këto vende (gjithsej 3,708 ton), dhe për trafikantët shqiptarë të drogës, kjo është “toka e premtuar”.
Rrugët e tyre detare zakonisht nisen nga portet e Guayaquil dhe Manta (Ekuador); Buenaventura dhe Barranquilla (Kolumbi); Maracaibo, Puerto Cabello dhe Carúpano (Venezuelë). Atje, ata kontaminojnë kontejnerë me banane, karkaleca deti dhe materiale industriale (çimento, rërë, ngjitës), të destinuara për terminalet në Mesdhe, Gadishullin Ballkanik dhe Evropën Qendrore (shih infografikun).
Delegatët ekuadorianë
Sipas burimeve të inteligjencës nga Policia dhe agjencitë amerikane, operacione nga katër fraksione të Kartelit Ballkanik janë zbuluar në Kolumbi: Grupi Saric, Grupi Amerika, Grupi Keka dhe Kompania Bello, të përbëra kryesisht nga anëtarë të lindur në Shqipëri, Serbi, Mal të Zi, Bosnjë, Gjermani dhe Rumani.
Një nga karakteristikat e tyre është se ata shoqërohen me të gjitha llojet e grupeve që mund t’u sigurojnë atyre kokainë me pastërti të lartë, transport të sigurt dhe mbrojtje për t’u zhvendosur nga qytetet në laboratorët e tyre të drogës. Kjo është arsyeja pse ata njihen për partneritetet e tyre me Kartelin Sinaloa, Klanin e Gjirit, disidentët e FARC, ELN, “La Oficina”, “Los Pachenca” dhe Bordin e Ri të Drejtorëve të Narkotrafikimit (NJDN).
Përveç këtyre aleancave, më e forta duket të jetë me bandën ekuadoriane “Los Choneros”, deri në atë pikë sa ndonjëherë, në vend të vetë shqiptarëve, janë ekuadorianët që vijnë në Kolumbi, duke vepruar si përfaqësues të tyre të drejtpërdrejtë.
Një nga më të njohurit ishte Wilder Emilio Sánchez Farfán (“El Gato Farfán”), i arrestuar në një operacion të përbashkët nga policia kolumbiane dhe DEA më 10 shkurt 2023, në qytetin e Pasto.
Sipas hetimit, ai punoi në bashkëpunim me shqiptarin Artur Rrapaj, i cili koordinoi operacionin mafioz nga porti i Guayaquil.
Kur u kap “El Gato Farfán”, ai po kthehej nga një takim në xhungël me anëtarë të frontit Oliver Sinisterra të FARC-ut, me të cilin koordinoi prodhimin e drogës në Nariño.
Anëtarë të tjerë të “Los Choneros” të implikuar në këto organizata kriminale përfshijnë Jortman Róbinson Suárez Molina, i njohur ndryshe si “El Ecuatoriano”, i cili u vra në një operacion policor më 29 shtator në një fermë në Rionegro, Antioquia. Dhe Rolando Federico Gómez Quinde (“Fede”), i cili u kap më 2 tetor në lagjen Santa Teresita të Medellín.
Aktivitetet e shqiptarëve dhe aleatëve të tyre kanë shqetësuar edhe Presidentin Gustavo Petro. Më 26 maj, shqiptari Dritan Gjika, një trafikant droge me bazë në Guayaquil që nga viti 2009, u kap në Emiratet e Bashkuara Arabe. Ai akuzohet për koordinimin e një prej rrugëve të eksportit të kokainës në Evropë.
Pasi dëgjoi lajmin, Petro shkroi në Twitter: “Ky quhet kartel i trafikimit të drogës, me seli në Abu Dhabi. Ata kontrollojnë një rrjet prokurorësh dhe, nëpërmjet CTI-së, portin e Buenaventurës. Ata janë autorët e vrasjes së prokurorit paraguaian Pecci dhe arritën të mbulonin mendjet e vrasjes në Prokurori. Ata janë përpjekur të më vrasin pa sukses.”
Burime policore deklaruan se nuk ka prova që shqiptarët kanë ndërmend ta vrasin Petron; megjithatë, ka shqetësime për aktivitetet në rritje të kësaj mafie në Kolumbi.
Kjo situatë nxiti një takim të nivelit të lartë më 24 shtator në Hagë, Holandë, midis Gjeneralit Carlos Triana dhe drejtorit të Policisë Shqiptare, Ilir Proda, ku ata ranë dakord të finalizojnë një plan veprimi për të çmontuar aleancat e errëta midis mafies kolumbiane, ekuadoriane dhe ballkanike.
/ Marrë nga: El Colmbiano, përshtati: Boldnews.al
