Evropa përjetoi këtë verë ditë të tëra ferri për shkak të flakëve që përfshinë shumë vende. Mbi 1 milion hektarë tokë janë djegur deri më tani përgjatë këtij viti, duke shënuar kështu edhe një rekord. Studimet thonë se ndryshimet klimatike kanë shtuar valët e të nxehtit dhe thatësirën, duke shkaktuar më shumë zjarre në pyje e kullota.
Në këtë panoramë dramatike, Evropa është detyruar të rrisë kapacitetet e saj të reagimit. Shtetet anëtare të Bashkimit Evropian kanë shtuar flotat ajrore me më shumë avionë dhe helikopterë zjarrfikës, kanë krijuar njësi të posaçme për ndërhyrje të shpejtë dhe kanë vendosur sisteme më të sofistikuara të monitorimit satelitor për të identifikuar vatrat që në momentet e para.
Ndërkohë, sipas Sistemit Evropian të Informacionit për Zjarret në Pyje, këtë vit në Shqipëri janë djegur rreth 59 mijë hektarë, 22% më shumë krahasuar me vitin 2024. Situata me zjarret në muajt korrik dhe gusht ishte kaotike, madje flakët iu afruan zonave të banuara në Delvinë, Poliçan dhe Kaninë. Buxheti për financimin e përballimit të emergjencave është tetëfishuar, nga 7 në 55 milionë euro për vitin 2025 — një pjesë ndahet si transfertë në ndihmë të bashkive, dhe një pjesë për të blerë mjete dhe pajisje për agjencinë në rastet e fatkeqësive natyrore.
Por këto para më shumë kanë shkuar për të hartuar plane e strategji, sesa për të blerë materiale që vijnë direkt në ndihmë kur këto fatkeqësi ndodhin. Herë pas here është ngritur shqetësimi për mungesën e avionëve zjarrfikës në vendin tonë, që mund të vijnë direkt në ndihmë në rastet e emergjencave. Kryeministri Rama, gjatë fushatës elektorale të këtij viti, e bëri fakt të kryer blerjen e dy avionëve zjarrfikës, por asnjë prej tyre nuk u pa të fluturonte në qiellin shqiptar gjatë sezonit të vështirë veror.
Më herët, në vitin 2023, edhe ish-ministri i Mbrojtjes Niko Peleshi premtoi se do të bliheshin avionë shumërolësh, falë ndihmës së një marrëveshjeje kredie nga ana e shtetit italian.
Por kjo marrëveshje nuk është ratifikuar dhe asnjë gjurmë e saj nuk gjendet në regjistrin e borxhit të Ministrisë së Financave.
Nga ana tjetër, ministri aktual i Mbrojtjes, Pirro Vengu, në një deklaratë për mediat gjatë muajit gusht të këtij viti, tha se ishte realizuar procedura e blerjes për avionët zjarrfikës. Mirëpo, nëse kontrollojmë në sistemin elektronik të Agjencisë së Prokurimeve Publike, nuk ka asnjë gjurmë të ndonjë tenderi të zhvilluar për blerjen e avionëve shumërolësh.
Mungon po ashtu dhe fondi në buxhet për këtë zë në pjesën e investimeve kapitale për emergjencat civile, dhe nëse procedura do të kishte qenë sekrete, do të ishte bërë minimalisht njoftimi i fituesit. Asnjë gjurmë e tillë nuk ka as në shpenzimet që bëhen përmes sistemit të thesarit të Agjencisë Kombëtare të Mbrojtjes Civile dhe Ministrisë së Mbrojtjes.
Ndaj askush nuk e di nëse për vitin tjetër Shqipëria do të ketë flotë ajrore për mbrojtjen nga zjarri, dhe nëse jo — kur do të jetë gati kjo flotë?
I pyetur nga “Piranjat” në lidhje me këtë çështje, ministri Vengu nuk dha asnjë përgjigje konkrete, por tha se “do të ketë deklarata për ecurinë e procesit dhe programin qeverisës”./Emisioni “Piranjat”
