Ekonomia amerikane pritet të rritet me një normë 4% në tremujorin e tretë, një shifër e jashtëzakonshme duke marrë parasysh përzierjen toksike të punësimeve të ngadalta, dhe ndjenjës së zbehtë të konsumatorëve.
Departamenti i Tregtisë raportoi të premten se shpenzimet e konsumatorëve u rritën me 0.6% në gusht. Edhe pse kjo mund të mos duket shumë, përfaqësonte një rritje dukshëm më të fortë nga sa kishin parashikuar ekonomistët.
Raporti nuk ishte një rast i izoluar: shitjet me pakicë gjithashtu u rritën me 0.6% në gusht, tha Departamenti i Tregtisë në një raport të veçantë dy javë më parë.
Fitimet dhe shitjet e korporatave kanë rezultuar të qëndrueshme në tremujorin e fundit, me shumë kompani që thonë se klientët vazhdojnë t’u japin biznes pavarësisht shqetësimeve.
Dhe një raport i rishikuar i publikuar të enjten mbi produktin e brendshëm bruto të tremujorit të dytë – matja më e gjerë e rritjes ekonomike të SHBA-së – tregoi se PBB-ja u rrit me ritmin më të shpejtë në gati dy vjet, e mbështetur nga shpenzimet e forta të konsumatorëve.
Megjithatë, vlerësimet për këtë ekonomi janë në fund. Universiteti i Miçiganit raportoi të premten se ndjenja e konsumatorëve ra në nivelin e indeksit 55.1, leximi i shtatë më i ulët që nga viti 1952. Kjo nuk është për t’u habitur, duke qenë se çmimet vazhdojnë të rriten, duke u dhënë amerikanëve një lloj PTSD-je nga kriza e inflacionit pas pandemisë, që çoi çmimet në qiell gjatë mandatit të ish-presidentit Joe Biden.
Amerikanët e vlerësojnë vazhdimisht ekonominë si çështjen më të rëndësishme për vendin, sipas sondazhit të CNN të kryer nga SSRS. Dhe ndërsa çmimet vazhdojnë të ngrihen – norma vjetore e inflacionit u rrit në 2.9% në gusht, niveli më i lartë që nga janari, sipas të dhënave të Byrosë së Statistikave të Punës të publikuara më herët këtë muaj – opinioni i tyre për ekonominë po fundoset me shpejtësi.
Nuk ndihmojnë: tarifat e Presidentit Donald Trump. Megjithëse sondazhet tregojnë se tarifat janë çështja e tij me vlerësimin më të ulët – me diferencë të madhe – Trump vazhdon të ngulë këmbë në politikën e tij tregtare të jashtëzakonshme.
Të enjten, ai njoftoi tarifa të reja mbi barnat, mobiljet, kamionët dhe dollapët. Dhe premtoi se të tjera janë në rrugë e sipër. Raportet e fundit të çmimeve të konsumit kanë treguar se tarifat e tij janë pjesërisht fajtore për rikthimin e ngadaltë, por të qëndrueshëm të inflacionit.
As punësimi nuk po ndihmon: punësimet kanë ngecur. Amerika madje humbi vende pune në qershor, hera e parë që ndodhte një gjë e tillë në ndonjë muaj që nga dhjetori i vitit 2020.
Megjithatë, ekonomia e Amerikës vazhdon të ecë përpara. Mjeti GDPNow i Rezervës Federale të Atlantës parashikon se ekonomia e SHBA-së do të zgjerohet me një normë vjetore afër 4% këtë tremujor.
Çfarë e mban ekonominë gjallë
Si mund të marrë ekonomia nota kaq të këqija, edhe pse po rritet me një ritëm kaq të fortë?
Pjesë e përgjigjes është “vibes” (gjendja shpirtërore), ai term i përdorur shpesh për të përshkruar sjelljen e ngjashme të konsumatorëve gjatë krizës së fundit të inflacionit. Pavarësisht ndjenjës rekordisht të ulët të konsumatorëve (pak më poshtë niveleve të sotme), njerëzit vazhduan të shpenzonin gjatë 2022 dhe 2023 sikur asgjë të mos kishte ndodhur. Vendet e punës ishin të shumta. Njerëzit kishin ende mjaft kursime të mbetura nga periudha e pandemisë. Kështu që ata e kufizuan konsumin për gjëra luksoze (të gjithë i kishin rregulluar shtëpitë dhe kishin blerë një biçikletë stërvitore gjatë pandemisë), por vazhduan të blinin gjërat e nevojshme.
Kjo është arsyeja pse termi “vibecession” u bë shumë i përdorur nga ekonomistët gjatë viteve të Biden-it: ekonomia dukej sikur ishte në gjendje të keqe, por në fakt ishte duke ecur mirë.
Ka elementë të tillë edhe këtë herë. Të dhënat ekonomike mund të jenë duke shkuar në drejtimin e gabuar, por janë ende relativisht të forta. Inflacioni po rritet, por po ngjitet shumë ngadalë dhe është larg normës vjetore 9.1% të vitit 2022 – një rekord 40-vjeçar. Rritja e vendeve të punës po ngadalësohet, por ende po rritet, dhe papunësia mbetet historikisht e ulët. Dhe shumë amerikanë kanë ende norma interesi shumë të ulëta për kreditë e banesave, të siguruara gjatë pandemisë, gjë që i ndihmon të përballojnë rritjen e çmimeve.
“Ndjenja e zymtë bie në kontrast me të dhënat e forta inkurajuese,” tha Oren Klachkin, ekonomist në Nationwide Financial Markets. “Edhe pse ndihen negativë, konsumatorët vazhdojnë të shpenzojnë. Ne i japim më shumë rëndësi të dhënave të forta sesa atyre të buta.”
Një arsye tjetër për notat e këqija në një ekonomi të mirë: amerikanët më të pasur po ia dalin mirë, ndërsa ata me më pak të ardhura po përballen me vështirësi. Ekonomistët e quajnë këtë një ekonomi në formë “K”.
Kryetari i Rezervës Federale, Jerome Powell, këtë muaj komentoi mbi këtë fenomen dhe pse kjo ndarje mund ta ndihmojë ekonominë në përgjithësi, edhe pse shumë njerëz janë në vështirësi.
“Shpenzimet e konsumatorëve ishin shumë më lart nga pritshmëritë, dhe kjo mund të jetë e shtrembëruar drejt konsumatorëve me të ardhura më të larta. Ka shumë dëshmi anekdotike që sugjerojnë këtë,” tha Powell. “Megjithatë, janë shpenzime. Kështu që unë mendoj se ekonomia po ecën përpara.”
Pavarësisht arsyeve, fakti që konsumatorët janë ende të gatshëm të shpenzojnë është padyshim lajm i mirë: PBB-ja e Amerikës përbëhet më shumë se dy të tretat nga shpenzimet e konsumatorëve.
Për sa kohë që njerëzit vazhdojnë të nxjerrin para nga xhepat, ekonomia masive dhe e larmishme e Amerikës do të vazhdojë të funksionojë pa problem./CNN
