Drejtuesja e departamentit të Arsimit në PD, Lili Sula në konferencë për mediat ka folur në lidhje me situatën e arsimit në vend.
Sula duke cituar të dhëna nga INSTAT u shpreh se vendi ynë renditet në fund të Europës për mbështetjen financiare për kërkim dhe zhvillim shkencor dhe universitar.
Ajo theksoi se buxheti i shtetit është 40.9 milionë euro për arsimin por realisht buxheti i qeverisë për kërkim shkencor është më pak se 10 milionë euro. Sula shtoi se diferenca është e thellë në krahasim me mesataren e Bashkimit Europian që është afro 128 miliardë euro.
Sipas saj financimi i ulët dhe mungesa e infrastrukturës moderne akademike lidhet me mungesën e një politike të qartë kombëtare për kërkim dhe zhvillim. Ajo theksoi se një tjetër faktor është qeveria ku sipas saj do të shtypë e çdo mendimi të lirë.
“Sipas Eurostat, për vitin 2024, Shqipëria renditet në fund të Europës për mbështetjen financiare për kërkim dhe zhvillim shkencor dhe universitar. Buxheti i alokuar nga qeveria shqiptare ishte vetëm 0.19% e PBB-së, ose 40.9 milionë euro. Edhe pse kjo shifër është e fryrë, sepse qeveria e ka shtuar duke raportuar shpenzimet për qendrën e Transferimit të Teknologjive Bujqësore, me fondin e pagave të Akademisë së Shkencave, apo Agjenci qeveritare si ajo e Mjedisit, Agjencia e Inovacionit dhe Ekselencës, drejtoresha e së cilës, siç kanë njoftuar mediet, merrej me inovacione në transferimin e votave.
Pra edhe pse shumë e fryrë – përsëri ajo mbetet në nivelin më të ulët në Europë. Realisht buxheti i qeverisë për kërkim shkencor është më pak se 10 milionë euro ose 0,06 % i PBB. Diferenca e thellë në krahasim me mesataren e Bashkimit Europian që është 0.71% e PBB- ose afro 128 miliardë euro, tregon hendekun e pamatshëm mes kolapsit ku gjendet Shqipëria dhe vendeve që investojnë në mënyrë të qëndrueshme për dijen, inovacionin dhe zhvillimin teknologjik
Sipas Eurostat, investimet publike në kërkim shkencor dhe zhvillim janë kyçe për konkurrueshmërinë dhe zhvillimin e qëndrueshëm, ndaj mbetja në fund të listës përbën një thirrje për reflektim dhe ndryshim të drejtimit strategjik të vendit.
Nëse vendet europiane e kanë rritur financimin me 3.4% krahasuar me vitin 2023 (123.7 miliardë euro) dhe një rritje prej 59.5% krahasuar me vitin 2014, (kur kjo shumë ishte rreth 80.2 miliardë euro), ne mbetemi në vendnumëro me gjithë shfaqjet pompoze për arritje në arsimin e lartë dhe kërkimin shkencor.
Ekspertët e lidhin këtë nivel shumë të ulët financimi në Shqipëri me mungesën e vëmendjes institucionale ndaj kërkimit shkencor dhe me prioritetet e ekonomisë shqiptare të përqendruar kryesisht tek ndërtimi dhe turizmi – të cilët nuk nxisin kërkim, teknologji apo risi.
Nënfinancimi i vijueshëm dhe mungesa e infrastrukturës moderne akademike lidhet jo vetëm me mungesën e një politike të qartë kombëtare për kërkim dhe zhvillim por shumë më tepër me urrejtjen e shpallur që partia shtet ka për elitën e shoqërisë, me përçmimin dhe shtypjen e çdo mendimi të lirë në ato që duhej të ishin tempujt ku ndërtohet e ardhmja, me presionet dhe shantazhet që thyejnë çdo standard e godasin integritetin e pedagogut, me zbatimin e metodave të diktaturës si në vitin 1946, me ngritjen e klaneve që përdorin deri edhe studentë për të diskriminuar stafet akademike e kërkimore.
Largimi nga puna i pedagogut të nderuar dhe dekan me kontribute të çmuara, ndërprerja e marrëdhënieve të punës e specialistëve të mirëfilltë, vetëm se kanë mendim të ndryshëm nga rilindja, shantazhet e kulisat për të tjerë profesorë që duhet të bëhen dhe do të bëhen publike kanë vetëm një emërues; lënie pa dinjitet, nëpërkëmbje dhe përdorje e botës universitare- pasaporta që këto 12 vite qeverisjeje na ka lënë në fund të Europës, pasaporta që i ka dyert e mbyllur për në Europë. Nuk mund te presesh me shume prej nje qeverie qe shpenzon qindra miliona euro per te vjedhur zgjedhjet. Kur zgjedhjet jane farse cdo gje tjeter eshte farse!” u shpreh Sula.
