Media “Balkaneu.com” ka publikuar një hetim të zgjeruar mbi një nga çështjet më alarmante mjedisore që përjeton aktualisht Shqipëria: ndotjen e ajrit nga djegia e mbetjeve urbane dhe keqmenaxhimin e inceneratorëve.
Sipas raportimit, qytete si Elbasani dhe Vlora janë përfshirë nga tymi toksik, ndërkohë që inceneratorët e financuar me qindra milionë euro mbeten jashtë funksionit, në një skemë që dyshohet të jetë e lidhur me korrupsion të nivelit të lartë. Hetimi i plotë pasqyron një krizë që nuk është vetëm mjedisore, por edhe politike dhe shoqërore.
Shqipëria po përballet me një krizë të rëndë të menaxhimit të mbetjeve, e shoqëruar nga re të dendura tymi toksik që ngrihen nga landfillet në djegie dhe akuza të shumta për korrupsion.
Inceneratorët e premtuar, të financuar me miliona euro, mbeten kryesisht të papërfunduar ose jashtë funksionit, duke ekspozuar probleme të thella të qeverisjes dhe duke rrezikuar seriozisht shëndetin publik në të gjithë vendin.
Inceneratorë të papërfunduar dhe ajër i ndotur
Për ditë me radhë, tym i dendur toksik ka mbuluar Elbasanin, një nga qytetet më të industrializuara të Shqipërisë. Një situatë e ngjashme ndodhi edhe në Vlorë, një destinacion i rëndësishëm turistik. Këto zjarre nuk janë incidente të izoluara, por simptoma të një sistemi të dështuar të menaxhimit të mbetjeve, ku mbeturinat grumbullohen dhe digjen ilegalisht.
Zyrtarët qeveritarë i atribuojnë këto zjarre valëve të të nxehtit dhe mbingarkesës së landfilleve. Por shumë qytetarë, ekspertë mjedisorë dhe prokurorë i shohin si pasojë direkte të korrupsionit sistemik dhe keqmenaxhimit politik.
Infrastruktura fantazmë: Miliona euro të zhdukura
Në qendër të kësaj krize qëndron zhdukja e fondeve publike të destinuara për ndërtimin e inceneratorëve modernë:
€140 milionë për inceneratorin e Elbasanit, i inauguruar në 2017 nga kryeministri Edi Rama, por që kurrë nuk funksionoi.
€150 milionë për inceneratorin e Tiranës, i cili mbetet i papërfunduar pavarësisht disbursimeve të mëdha.
Hetimet zbulojnë se kontratat janë dhënë përmes kompanive guackë, me tendera pa garë dhe fonde të transferuara në llogari offshore. Disa zyrtarë të nivelit të mesëm dhe një ish-ministër mjedisi janë arrestuar, por kritikët thonë se “truri” i aferës mbetet i paprekur.
Katastrofë për shëndetin publik dhe mjedisin
Pasojat janë të rënda:
Ajri në Elbasan dhe Vlorë është i papërshkueshëm nga tymi.
Banorët raportojnë rritje të rasteve me probleme në frymëmarrje, veçanërisht te fëmijët.
Autoritetet vendore përpiqen të mbulojnë mbeturinat në djegie me dhe, një zgjidhje e përkohshme dhe joefektive.
Një krizë qeverisjeje, jo vetëm mjedisore
Kjo nuk është thjesht një krizë mjedisore, por një pasqyrim i mungesës së transparencës, llogaridhënies dhe qeverisjes së mirë. Ndërsa qeveria vazhdon të mbrojë projektet si “vizionare”, qytetarët përballen me realitetin e një sistemi që nuk funksionon dhe që rrezikon shëndetin dhe të ardhmen e tyre.