Kreu i misionit të monitorimit të ODIHR në Shqipëri, Ambasadori Lamberto Zannier analizoi gjetjet e raportit paraprak të monitorimit.
Në një intervistë për A2 CNN, diplomati u shpreh se çdo shkelje që është artikuluar në raport, si intimidimi i votuesve apo presionet mbi administratën publike janë konstatuar nga vëzhguesit në terren.
I pyetur se çfarë e shqetësoi më shumë kreun e misionit ndërkombëtar të monitorimi, Zannier deklaroi se në disa raste, gara elektorale nuk u zhvillua në kushte të barabarta duke nënvizuar se partia në pushtet ishte më e avantazhuar edhe për shkak se kontrollon pjesën dërrmuese të bashkive në vend.
Siç mund të kuptoni edhe nga fytyra apo sytë e mi, ndjekja e një fushate elektorale dhe gjithë procesit zgjedhor kërkon shumë energji. Si ka qenë misioni juaj në Shqipëri? Do ta cilësonit si intensiv?
Sigurisht, edhe unë ndihem siç ndiheni edhe ju sot. ishte shumë intesive dhe shumë i lodhshëm. Sigurisht mësova shumë rreth Shqipërisë dhe shqiptarëve. U ndjeva shumë mirë gjatë misionit të monitorimit. Kam udhëtuar, takuar përfaqësues institucionesh, përfaqësues të partive politike, shoqërinë civile. Kam udhëtuar nga veri unë ju, që nga Himara ku kam parë çështjet që lidhen me minoritetet në zgjedhje, deri në Shkodër, nga Elbasani në Durrës. Kësisoj, krahas punës kam zbuluar edhe bukuritë e vendit si në Gjirokastër dhe Berat.
Gjithashtu pata mundësinë të takoja njerëz, të kuptoja më mirë shqetësimet e tyre. kësisoj, kjo kërkonte shumë energji, por besoj se ia vlente të investoheshin që të kuptoje më mirë dinamikat, problemet, si njerëzit ndihen dhe si njerëzit përfshihen në këtë proces të rëndësishëm elektoral në Shqipëri.
Tashmë keni disa javë që ndodheni në Shqipëri dhe keni pasur mundësinë të njiheni më nga afër me kulturën politike të vendit. Siç mund ta keni vënë re, është e zakonshme që partia që humb zgjedhjet të mos i njohë rezultatet – e madje, ndonjëherë, të shkojë edhe më tej duke i kontestuar fort ato. Bazuar në atë që keni parë dhe dëgjuar deri tani, a mendoni se këto deklarata politike pasqyrojnë realitetin në terren?
Nuk dua të flas për progresin apo për hapat mbrapa. nuk jemi këtu për të kuantifuar mënyrën se si Shqipëria po ecën. ne jemi të fokusuar te problemet në vetë vete. Ne i konstatuam ata, i pamë ata, vëzhguesit afatgjatë ishin ata që kaluan më shumë kohë në pika shumë larg Tiranës, ata morën informacione nga interlekutorët lokal, nga njerëzit dhe krijuan një panoramë më të qartë se çfarë po ndodhte dhe ku problemet ishin.
Sigurisht ne patëm monitorime, pamë raportimet medatike për ngjarjet në territori dhe më dhanë idenë se cilat mesazhe po i jepet qytetarëve që votojnë. dhe duke kombinuar të gjithë këto element, mund të pikturojmë panoramën e cila nuk është e gjitha e bardhë e zi, por përmbajnë një sasi ngjyrë grije dhe në disa zona ne ndiejmë se duhet të jemi edhe më të shqetësuar, ndërsa në disa zona të tjera, kemi shprehur edhe më shumë mbështetje në lidhje me organizimin e zgjedhjeve, si KQZ që gjetëm një bashkëpunim shumë pozitiv.
Në panoramën e përgjithshme besoj se është sintetizuar në titullin e konferencës së sotme që zgjedhjet ishin organizuar në mënyrën e duhur, por si pasojë e presioneve dhe problemeve, rezulton se nuk ka qenë një garë e barabartë midis partive politike ku disa parti patën avantazhe në krahasim me të tjerët.
Në disa raste të tjera pamë qeverinë që pati një avantazh në garën elektorale duke përdorur resurset shtetërore pasi partia në pushtet drejton një numër të lartë bashkishë në vend dhe është më e lehtë ta kontrollosh një vend ku qeverisë një numë të lartë bashkishë ku nga përdorimi aklon në abuzimin e resurseve.
Ambasador, një pyetje që mund të tingëllojë disi personale: nëse zgjedhjet në vendin tuaj do të zhvilloheshin në të njëjtën mënyrë si këtu në Shqipëri, do të ndiheshit i qetë apo i shqetësuar?
Unë të bëja të njëjtën pyetje për ju, mendo je janë në sërë çështjesh që do të duhet të adresohen dhe do të përpiqesha ti identifikoja dhe të flisja për to. do të mirëprisja, pasi kjo është diçka që nuk e pash këtu, debatet ndërmjet forcave politike dhe përpara zgjedhjeve, jo vetëm pas zgjedhjeve por edhe para zgjedhjeve, për të identifikuar problematikat që zgjedhësit të jenë të informuar për ta dhe për tu siguruar që kur njerëzit votojnë, ato gjithashtu gjykojnë mbi këto probleme që kanë konstatuar.
Ju shpjeguar shqetësimet me ngjyra, gri dhe të zeza. cilat janë shqetësimet kryesore të ODIHR sa i takon zgjedhjeve?
Ato janë të listuar në raport, si presioni apo intimidimi i njerëzve sigurisht është diçka që nuk na pëlqen të shohim dhe që njerëzit të vijnë të na thonë që ndihen të frikësuar apo të intimiduar as i takon situatës në përgjithësi. Ata duhet të jenë të lirë të për të marrë pjesë në evente politike dhe jo të detyrohen. Kjo i dekurajon ata që të marrin pjesë në evente të caktuara. Asgjë kërcënuese, por sigurisht diçka detyruese që diçka duhet bërë e diçka jo.
A pati mundësi ODIHR që të shoh shkelje të tilla?
Po! Të jesh në terren arrin të shohësh shumë evente. Kur sheh autobusë arrin të pyesësh njerëz si erdhët këtu dhe disa na thanë që ishim të detyruar të vijim në këtë aktivitet. Sigurisht ne nuk shohim vetëm një çështje por disa element të tjerë. sigurisht që burimet e informacionit janë disa, si partitë politike të cilët shprehin shqetësimit e tyre. dhe sigurisht ato nuk raportohen direkte, por verifikohen, bëjmë një kontroll të fakteve nëse ato janë të bazuara dhe në raste të caktuara bëhen pjesë e çështjeve të cilat duhet të kihet më shumë vëmendje.
Cilat janë, sipas jush, përmirësimet më urgjente që i duhen bërë procesit zgjedhor në Shqipëri?
Një nga funksionet kryesore të këtij misioni është që të dalë me rekomandime konkrete përpara se sa të mbarojë. Ky mision nuk ka mbaruar pasi do të qëndrojmë në Shqipëri edhe për një javë për të parë fundin e numërimit të votave dhe për të parë procesin e ankimimeve që mund të ketë. Më pas ne do të publikojmë raportin përfundimtarë, pasi çfarë është diskutuar sot është raporti paraprak, ku do të ketë edhe rekomandime në të cilat do të reflektohet se çfarë ne kemi parë dhe ne do të bazohemi në prioritizimin e tyre në bazë të konkluzioneve se cilat janë zonat që duhen përmirësuar. Gjëra të cilat ju i shihni që tani në raport si nevoja e një reformë zgjedhore gjithëpërfshirëse dhe të plotë. Ndaj kjo është që tani pjesë e rekomandimeve, së bashku me çështje të ngjashme ndaj ju mund ta merrni vetë me mend se cilat mund të jenë rekomandimet. Por listën finale të rekomandimeve do ta publikojmë me raportin final.
