Evropa po e ndjek me shqetësim Uashingtonin, ndërsa paralajmëron për një “javë kritike” për Ukrainën. Dokumentet e bëra publike zbulojnë se Shtetet e Bashkuara dhe Evropa nuk bien dakord se si ta përfundojnë luftën.
Njoftimi i njëanshëm i Presidentit rus Vladimir Putin për një pauzë treditore në luftën kundër Ukrainës, që përkon me 80-vjetorin e përfundimit të Luftës së Dytë Botërore, nuk u prit me duartrokitje në Bruksel.
“Rusia mund t’i ndalë vrasjet dhe bombardimet në çdo kohë. Prandaj, nuk ka nevojë të presim deri më 8 maj”, u tha gazetarëve të martën zëdhënësja e BE për çështjet e jashtme, Anitta Hipper.
Kritikët thonë se Kremlini duke përmendur “arsye humanitare”për premtimin e tij të fundit për armëpushim, thjesht përpiqet të fitojë simpatinë e Uashingtonit, pasi Presidenti i SHBA-së, Donald Trump, shprehu zhgënjim për sulmet e vazhdueshme të Rusisë ndaj Ukrainës.
Kritika e Trumpit ndaj Moskës shënoi një ndryshim në ton nga kritikat e mëparshme verbale të presidentit amerikan ndaj homologut të tij ukrainas.
Njoftimi i armëpushimit nga Rusia erdhi gjithashtu pas skenave të fundjavës së takimit të liderëve evropianë me presidentin ukrainas dhe një takimi midis Zelenskit dhe Trumpit në Vatikan.
Ndërsa Sekretari amerikan i Shtetit Marco Rubio e quajti këtë javë “kritike”, Shtetet e Bashkuara thonë se tani po shqyrtojnë nëse do t’i braktisin plotësisht përpjekjet e ndërmjetësimit për paqe, të cilat, rreth 100 ditë pas ardhjes në post të Trumpit, mbeten të pafrytshme.
Trumpi dhe Zelenski u takuan në Romë, ku të dy udhëheqësit u ftuan të merrnin pjesë në funeralin e Papa Françeskut.
Historia e dy planeve të paqes
Ndërsa udhëheqësit botërorë përgatiteshin të udhëtonin për në Romë për funeralin e Papa Françeskut, agjencia e lajmeve Reuters publikoi dy informacione: një plan armëpushimi që thuhet se është propozuar nga Shtetet e Bashkuara pas bisedimeve me Moskën dhe Kievin, dhe një kundërplan të hartuar nga zyrtarë evropianë dhe ukrainas.
Tekstet rivale tregojnë se Shtetet e Bashkuara dheEvropa nuk pajtohen lidhur me kushtet për përfundimin e konfliktit.
Ndërsa dokumenti i hartuar nga SHBA thuhet se parashikon njohjen e plotë të Krimesë dhe njohjen de facto të disa rajoneve të tjera ukrainase të pushtuara nga Rusia, teksti evropian thjesht thotë se “çështjet territoriale” duhet të “zgjidhen pas një armëpushimi të plotë dhe pa kushte”.
Plani evropiano-ukrainas pohon gjithashtu se ushtria e Ukrainës nuk duhet të kufizohet dhe bën thirrje për një garanci të fortë sigurie të mbështetur nga SHBA, të ngjashme me Nenin 5 të NATO-s, i cili thotë se një sulm ndaj një anëtari të aleancës ushtarake është një sulm ndaj të gjithëve.
Nga ana e tij, dokumenti amerikan i parë nga Reuters thotë se Ukraina “nuk do të kërkojë anëtarësim në NATO” dhe thotë vetëm se Ukraina do të marrë një “garanci të fortë sigurie”.
Sipas planit të tyre, Shtetet e Bashkuara do të hiqnin sanksionet ndaj Rusisë, ndërsa teksti evropian thotë se sanksionet e SHBA-së duhet të lehtësohen vetëm “gradualisht, pasi të jetë arritur paqja e qëndrueshme”.
Mbretëria e Bashkuar dhe Franca kanë udhëhequr përpjekjet për të përcaktuar detajet se si forcat evropiane mund të pengojnë sulmet e ardhshme ruse në Ukrainë, pasi Shtetet e Bashkuara përjashtuan përfshirjen e trupave të tyre.
Vijat e kuqe dhe garancitë
“Ajo që më ka bërë përshtypje ditët e fundit është se evropianët po fillojnë të shprehin mjaft qartë se çfarë duan”, tha për DW në Bruksel Camille Grand, një ish-zyrtare e NATO-s dhe tani analiste në Këshillin Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë.
Grand vuri në dukje javë të tëra diplomacie të ethshme evropiane që kur Trump mori detyrën, me bisedime në Paris, Londër, Bruksel dhe Romë midis udhëheqësve të lartë dhe zyrtarëve ushtarakë për të përcaktuar se si shtetet evropiane, të udhëhequra nga Franca dhe Britania e Madhe, mund të kontrollojnë një marrëveshje të mundshme paqeje në Ukrainë përmes një të ashtuquajture force garantuese.
“Ata po flasin seriozisht dhe po përpiqen të adresojnë problemet e njëri-tjetrit: Çfarë ju mungon? A jeni të gatshëm të hyni në tokë? Jo, por a mund të siguroni aeroplanë? “A do të ishit të gatshëm ta bënit këtë nëse forca do të ishte e stacionuar në Poloni?” shpjegoi Grand.
“Ka pasur shumë përparim nga diçka që dukej plotësisht e shkëputur nga realiteti në diçka ku ka një ide shumë më të qartë se çfarë jemi të gatshëm të bëjmë dhe si duam ta bëjmë atë.”
Megjithatë, zyrtarët evropianë dhe amerikanë mbeten në mosmarrëveshje nëse dhe si Uashingtoni do të ofrojë një “mbrojtje” për të mbrojtur paqeruajtësit evropianë nga sulmet e mundshme ruse.
Evropa dëshiron që SHBA dhe Ukraina të vazhdojnë dialogun
Almut Möller, analist në Qendrën e Politikave Evropiane, thotë se përpjekjet e Evropës nuk kanë kaluar pa u vënë re. “Veprimi i të thënit se jemi të gatshëm të bëjmë një hap përpara, se jemi këtu për t’u angazhuar me sigurinë evropiane në një mënyrë shumë domethënëse, është sinjali më i qartë i mundshëm për SHBA se Evropa e ka kuptuar mesazhin nga përtej Atlantikut”, i tha ai DW në Bruksel.
“Por a garanton kjo një vend në tavolinë? “Jo,” shtoi ai.
Tani që Shtetet e Bashkuara po kërcënojnë të largohen krejtësisht nga tryeza e negociatave, përparësia e Evropës mund të jetë ta mbajë Uashingtonin në bord dhe të gatshëm ta dëgjojë Kievin.
“Ne jemi gjithmonë më të fortë së bashku. Ne jemi gjithmonë më të fortë me aleatët tanë”, tha Anitta Hipper e BE, kur u pyet nga DW në lidhje me mesazhin e BE për Shtëpinë e Bardhë.
“Prioriteti ynë duhet të jetë gjithmonë mbështetja e Ukrainës, sepse kjo u dërgon mesazhin e duhur të gjithë agresorëve potencialë, jo vetëm Rusisë”, shtoi Hipper, në një aludim të fshehur ndaj dëshirës së Shteteve të Bashkuara për të zvogëluar mbështetjen ushtarake për Evropën dhe për ta zhvendosur fokusin e saj drejt Kinës dhe Indo-Paqësorit.
Pavarësisht disa përçarjeve të brendshme, BE është zotuar të vazhdojë mbështetjen për Ukrainën.
Një Plan B pa SHBA?
Por nëse SHBA largohen nga tryeza e negociatave, është e vështirë të përfytyrohet një Plan B i qartë për vendet evropiane, të cilat zotohen rregullisht të mbështesin Ukrainën “për aq kohë sa të jetë e nevojshme”, pa specifikuar saktësisht se çfarë do të thotë “për aq kohë sa të jetë e nevojshme”.
Nga një perspektivë financiare, BE mund të ruajë mbështetjen politike dhe ushtarake për Ukrainën. Sipas Hipper, blloku deri më tani këtë vit ka premtuar rreth 23 miliardë euro (26.2 miliardë dollarë) ndihmë për Kievin.
Megjithatë, duke pasur parasysh se ushtritë ukrainase dhe evropiane mbeten shumë të varura nga logjistika, satelitët dhe aftësitë e inteligjencës amerikane, shumë në Evropë vazhdojnë ta shohin të vepruarit vetëm si skenarin më të keq.
Grand beson se do të ishte e preferueshme që SHBA të tërhiqeshin nga përpjekjet për të arritur një marrëveshje të shpejtë sesa të tregonin armiqësi të hapur ndaj Kievit, siç u duk qartë në diskutimin midis Trumpit dhe Zelenskit në Zyrën Ovale në shkurt.
“Krahasuar me atë situatë, të kesh një SHBA më pak të interesuar dhe më pak të angazhuar mund të mos jetë aq dramatike”, tha Grand, duke shtuar se evropianët duhet të përpiqen të “shfrytëzojnë momentin aktual për të parë nëse pranimi i fundit i Trumpit se Putini mund të jetë një problem, jo zgjidhja, mund të ndihmojë në gjetjen e një zgjidhjeje më të mirë”./DW
