Shumë prej banesave të rindërtuara në Ndroq dhe Zall-Herr vazhdojnë të mbeten bosh. Hapësirat përreth tyre janë mbuluar nga bari, ndërsa banorët refuzojnë të jetojnë aty për shkak të kushteve të papërshtatshme.
Lagjet e reja të ndërtuara në periferi të Tiranës, Ndroq dhe Zall-Herr, refuzohen nga banorët shtëpitë e të cilëve u rrënuan nga tërmeti i 26 nëntorit 2019. Lagjet vazhdojnë të mbeten të braktisura, ndërsa godinat i ka mbuluar bari. Banorët, të zhgënjyer nga ndërtimet, refuzojnë të jetojnë në to duke i konsideruar tepër të vogla dhe të papërshtatshme për familjet e tyre.
Në Ndroq, përveç mungesës së hapësirës, ata përballen edhe me probleme të energjisë elektrike, e cila është e dobët dhe e pamjaftueshme për pajisjet shtëpiake, duke vështirësuar jetesën e përditshme. Disa prej familjeve, ndonëse kanë marrë çelësat që në vitin 2022, ende hezitojnë të vendosen përfundimisht, pasi kushtet nuk i përmbushin nevojat e tyre bazë.
Ndërkohë, Ministria e Infrastrukturës dhe Energjisë ka deklaruar se madhësia e banesave është përcaktuar sipas përbërjes familjare, bazuar në vendimin e Këshillit të Ministrave të dhjetorit 2019. Megjithatë, kjo nuk ka ndikuar në bindjen e banorëve për t’u shpërngulur në shtëpitë e reja, duke bërë që shumë prej tyre të kërkojnë alternativa të tjera strehimi. Fenomeni i refuzimit nuk është i izoluar vetëm në këto dy zona, por është hasur edhe në vendbanime të tjera të prekura nga tërmeti, ku banorët zgjedhin të mos banojnë në shtëpitë e rindërtuara për shkak të hapësirës së kufizuar dhe kushteve të papërshtatshme.
Investimet fantazmë
E mbështetur në parvazin e dritares, *Hysnie Kaloshi të fton me shumë përzemërsi, në atë që institucionet e quajnë shtëpinë e rindërtuar për familjet që humbën banesat nga tërmeti i 26 nëntorit të 2019’s.
70-të vjecarja jeton në një prej 74 banesave të rindërtuara në zonën e Ndroqit bashkë me nusen e djalin. Nga sa ajo thotë për të, banesa e re vetëm shtëpi nuk mund të quhet.
“Janë shumë të vogla banesat. Ti shtrihesh n’tokë dhe të zan’ kambët murin tjetën” – tregon Hysnia sipas të cilës mungesa e hapësirës nuk është i vetmi problem që shfaqet në jetesën në shtëpinë e re, çelësat e së cilës i marrë që më 17 Maj 2022.
“Kam qysh n’mgjes që e kam vendos lavatriçern e tashi po i ter rrobat”, – tregon e moshuara, e cila si provë të pritjes së gjatë të tregon me dy gishta kyçin e djathë të dorës ku ora shënonte 3 e pasdites.
Familja Kaloshi, është ndër të pakta familje që u vendosën në Ndroq, në zonat rezidenciale që për qeverinë janë të ngjashme më ato “në Angli, Amerikë, Australi, pa gardhim, që do bënte xhelozë edhe pasanikët e Lundrës e Farkës”.
Nga sa “shteg.org” konstatoi, pjesa me e madhe e godinave ishin bosh dhe disa të tjera u kishte mbirë bari pasi askush nuk kishte vënë këmbën në të.
“Ka probleme ndaj dhe ka shtëpi të boshatisuna”, – thotë e moshuara duke treguar se përballë shtëpisë së saj tre shtëpi janë të boshatisura dhe barishtet e hapësirës së përbashkët midis tyre është mbi një metra lartësi.
Ankesave të banorëve dhe refuzimin e tyre është për shkak të mungesës së infrastrukturës më minimale.
Por për Ministrinë e Infrastrukturës dhe Energjisë problemi i hapësirave për të cilën ankohen banorët është çështje e mbyllur me vendim të Këshillit të Ministrave.
“Sipërfaqja e shtëpive të përfituesve nga programi i rindërtimit të banesave individuale është përcaktuar në varësi të përbërjes familjare, sipas vendimit të Këshillit të Ministrave më 24 dhjetor 2019” – thuhet në përgjigjen nga ministria e cila menaxhoi projektin e rindërtimit në Shqipëri.
Sipas sqarimit të Ministrisë VKM-ja ka përcaktuar dy faza të aplikimit për familjet që u prekën nga tërmeti i dhjetorit të 2019.
“Aplikimi për të përfituar nga programet e procesit të rindërtimit sipas parashikimeve të këtij vendimi bëhet me dy faza. Në fazën e parë aplikantët paraqesin kërkesën e tyre për të përfituar nga programet e procesit të rindërtimit. Në fazën e dytë të aplikimit përfshihen vetëm ata/o individë/familje që janë përzgjedhur për t’u trajtuar me njërin prej këtyre programeve” – thotë ministria, pa komentuar problematikat e tjera të infrastrukturës që familjaret ngrenë në Ndroq.
Bashkia e Tiranës refuzoi t’iu përgjigjet pyetjeve mbi numrin e familjeve të strehuara në Ndroq dhe Zall-Herr, por ajo që u konstatua ishte se lagje e reja të rindërtimit ishin pothuajse thuajse bosh.
“Pasi humbën shtëpitë e vjetra në pika të largëta e të veçuara, rreth 350 banorë do të mblidhen në këtë lagje qendrore, me akses të shpejtë në shërbime për të gjitha moshat” – garantonte që në maj të 2021, kryebashkiaku Erion Veliaj për lagjen e rindërtuar në Ndroq.
Por ajo që “shteg.org” pa nuk është gjë tjetër veçse një lagje totalisht e refuzuar nga familjarët të cilëve iu premtua një banesë me standarde evropiane.
Qeveria pretendon se lagjet rezidenciale janë model në vend, por në realitet duket ndryshe.
Ndonëse, në të dy fshatrat e Tiranës shtëpitë përfunduan në vitin 2022, ende pas 3 viteve jo të gjitha godinat janë të banuara, madje në disa hapësira janë mbuluar nga bari.
Banorët shprehen se shtëpitë e ndërtuara nuk kanë hapësirën e mjaftueshme për të gjithë pjesëtarët e familjes, ndërkohë që në Ndroq mjaft problematike është edhe fuqia e energjisë elektrike.
Gjatë prezantimit të procesit të rindërtimit, ish-ministrja e Kulturës, Elva Margariti deklaroi më shkurt të 2020’s se ishin identifikuar 398 hektarë zona rindërtimit, në të cilat do të zhvilloheshin 7981 apartamente në banesa kolektive dhe 806 banesa individuale.
“Jemi në një sipërfaqe tejet të madhe, që ka të bëjë me 180 mijë metra katrorë rindërtim ku përfshihen edhe objekte publike.”, – deklaroi ish-ministrja, megjithatë procesi i rindërtimit nuk është ndjekur gjithmonë nga banimi i qytetarëve në banesat e ndërtuara.
Si në Ndroq, ashtu edhe në Zall-Herr entuziazmi i vitit 2022 të Kryebashkiakut Erion Veliaj, teksa tregonte se lagjet ishin përfunduar, nuk është shoqëruar me gëzim nga ana e të prekurve prej tërmetit. Këta të fundit ose kanë zgjedhur të mos banojnë në shtëpitë e ndërtuara, ose të ankohen për hapësirat e ngushta të dhomave.
Shifrat zyrtare të qeverisë tregonin se dëmet e shkaktuara nga tërmeti prekën 202 mijë persona, u shpërngulën 17 mijë të tjerë dhe 51 shtetas humbën jetën.
Raporti Zyrtar i Komisionit Evropian mbi Konferencën e Donatorëve në 17 Shkurt 2020, fliste për rreth 985 milionë Euro si dëme apo humbje të shkaktuara nga tërmeti. Duke u bazuar në kërkesat financiare për rikuperim, shtete, organizata dhe institucione ndërkombëtare u ofruan në ndihmë të Shqipërisë për të siguruar shumën e nevojshme financiare për rikuperimin e dëmeve të tërmetit.
