Pak minuta nga qendra e qytezës së Belshit, në lagjen Shkëndijë gjendet liqeni i Mullizit. Liqeni zë disa hektarë, por ndërsa kalon rrugën për bri tij era e keqe të bllokon frymëmarrjen dhe panorama që të rrethon nuk është e një zone me fokus turizmin.
Dy grumbullues mbeturinash mundohen të shkëpusin plastikë apo metale në grumbujt e krijuar buzë liqenit. Ata thonë se mbeturinat vijnë nga banorët e shtëpive përreth, që nuk kanë kosha dhe i hedhin në breg. Ndërkohë ujërat e zeza që derdhen në dy anët e bregut shkaktojnë ndotje që shfaqet nëpërmjet erës së rëndë gjatë stinës së verës.
Myftar Uruçi, një banor i zonës që kullot bagëtitë thotë se vit pas viti liqeni është kthyer në një gropë të madhe septike.
“Kanë ardhur shumë këtu nga bashkia. Do bëhet kështu e do bëhet ashtu, do mbyllet e do mbulohet, por asgjë nuk është bërë. Nuk durohet grahma. Ne jemi më mirë se jemi pak më larg, por këto që janë këtu e dinë si jetojnë”, tha ai.
Belshi, është një prej zonave që tërhoqi investime private dhe publike në dekadën e fundit. Me një pejsazh interesant me thyerjeve të vogla të relievit, bujqësinë, liqenet e shumta dhe detaje arkeologjike që vlejnë të eksplorohen, zona ka një potencial të madh për turizëm. Por menaxhimi i mbetjeve dhe probleme të ngjashme të infrastrukturës, i kanë bërë banorët të dyshojnë mbi suksesin e këtyre investimeve.
I pyetur nga BIRN për situatën në liqenin e Mullizit dhe menaxhimin e mbetjeve në Bashkinë e Belshit, kryetari i saj Arif Tafani këmbënguli se “Belshi është një nga bashkitë më të pastra në Shqipëri”.
Tafani i vuri fajin personave të papërgjegjshëm për mbetjet e hedhura jashtë koshave. Ai po ashtu tha se kishin hartuar projektin për pastrimin e ujërave të zeza në liqenin e Mullizës.
Mbetjet urbane
Me një vëzhgim në rrugët e Belshit nuk është e vështirë të gjesh kazanë të djegur mbetjesh. Ndërkohë që mbetjet gjatë rrugëve kryesore i sheh ngado jashtë kazanëve.
Myftar Uruçi, banorë i zonës, thotë se në lagje si Shkëndija mungon tërësisht infrastruktura për mbetjet dhe ato përfundojnë në gropa. “Njerëzit nuk i sjellin këtu, por i hedhin nëpër gropa. Ndonjëherë i hedhin këndej dhe i djegin që të mos bëhen shumë. Secili djeg të vetat”, thotë Uruçi.
Njëkohësisht ka denoncime të banorëve të zonës se herë pas here në ish-fushën e grumbullimit të mbetjeve dhe pranë liqenit që mbledh ujërat e zeza digjen mbetje urbane.
Kryebashkiaku Tafani mohoi një situtaë të tillë. Ndërsa tha se mund të kishte persona të papërgjeshëm që i hidhnin mbetjet jashtë vendeve të caktuara, ai pretendoi se bashkia mbulonte 90 për qind të territorit. “Unë mendoj që kjo është betejë e përditshme kundër ndotësve dhe besoj që do të fitojmë kundër një pakice ende e pandërgjegjshme”, tha Tafani.
Ai këmbënguli se shumica e mbetjeve të hedhura jashtë koshava ishin mbetje organike nga bujqësia dhe tha se ato depozitoheshin nga bashkia për dekompostim.
Megjithatë, Tafani pranoii se kishte probleme. Ai tha se koshat ishin në gjendje të keqe, shumica e tyre ishin blerë prej vitit 2015. Tafani theksoi se kishin plane për të blerë të rinj vitin e ardhshëm.
Në përgjigje të një kërkesë për informacion Bashkia Belsh tha se bënte ndarjen e një pjese të mbetjeve që në burim.
“Bashkia bën një seleksionim paraprak të mbetjeve organike që përpunohen në fushën e kompostimit si dhe seleksionim të mbetjeve të kartonit”, thuhet në përgjigjen me shkrim.
Por nga ana tjetër problemi me ujërat e ndotura nuk duket se ka një zgjidhje të shpejtë, pavarësisht alarmit të ngritur nga banorët.
Bardhyl Staka, një banor i zonës pranë liqenit të Mullizit, tha se gjendja aty është e rrezikshme. “Ky liqen është i rrezikshëm. Nuk përdoret për asgjë. Ka vite që përdoret për ujërat e zeza e sa vjen do bëhet edhe më keq se shtohet sasia”, tha Staka.
Një tjetër banor i kthyer nga emigracioni përkohësisht thotë se kjo është pamja e pasme e Belshit. “Këtu ka vite që përdoret për ujërat e zeza. Era e keqe dhe rruga këtu janë shumë keq. Unë tani jam kthyer pasi nuk jetoj këtu. Nuk di për mbeturinat, por ky liqen është shumë problem”, thotë emigranti.
I pyetur në lidhje me këtë situatë Tafani premtoi se bashkia kishte një projekt dhe po kërkonte financim nga AKUM-i. “Bashkia ka bërë procedurë për hartimin e projektit ” Impianti i pastrimit të ujrave të zeza të qytezës”, e disponojmë këtë projekt, e kemi depozituar pranë AKUM- it dhe shpresojmë në financimin e këtij projekti shumë të domosdoshëm për liqenin Mullizë”, tha Tafani.
Turizimi në ngërç
Bashkia Belsh ka rreth 33 mijë banorë të regjistruar, por bashkia llogarit që aty jetojnë 23,400 banorë dhe ka të regjistruara rreth 500 biznese. Një pjesë e këtyre janë investime që u bënë vitet e fundit me shpresën e një bumi turistik.
Por banorët dhe pronarët e bizneseve të lidhura me turizmin nuk janë edhe aq optimistë për situatën në të cilën ndodhen.
Ardjan Hoxha, pronar i një anije panoramike që bën xhiron e liqenit kryesor të Belshit tha se numri i vizitorëve nuk i arrin pritshmëritë e tyre.
“Tani shikoni disa emigrantë që kanë mbushur sheshin ditë pazari, por në kohë të tjera njerëz nuk ka fare”, tha ai. Vetë Hoxha bën një jetë emigranti. Në pjesën më të madhe të vitit ai punon në Selanik dhe kthehet në Belsh vetëm për sezonin tursitik ose në fundjava.
“Që turistët të vijnë ne nuk mund t’i ofrojmë vetëm panoramën” theksonHoxhai, duke listuar një sërë fushash ku mund të investohej për të rritur mundësitë ekonomike të zonës.
Megjithatë Hoxha nuk është optimist.
“Kush do të punojë në Belsh. Këtu kanë mbetur të moshuar vetëm. S’ka kush punon tokat dhe nëse nuk bashkohen, nëse nuk mekanizohet (bujqësia) dhe të ketë çmime të pranueshme, nuk do ofrojmë asgjë dhe turistët do vijnë një herë e nuk do vijnë më”, thotë ai.
Por plakja prej emigracionit nuk është problemi i vetëm. Lumturi Hysa, një prej administratorëve të strukturave turistike, tha se ndërsa po marrin vlerësime pozitive për hotelin, ushqimin dhe shërbimet e tjera, turistët kërkojnë më tepër se sa mund të sigurohet prej nismave private.
“Përshtypjet e turistëve janë ato që na bëjmë të mendojmë e të përmirësojmë shërbimet, por ka gjëra që nuk janë në dorën tonë”, tha ajo.
Hysa theksoi se turizmi ka nevojë për lehtësira që mund të vijnë vetëm prej qeverisjes si për shembull të ketë banjo publike, parkimi të jetë me një pagesë simbolike dhe që mbetjet të pastohen çdo ditë./ BIRN
