Raporti i kredive me probleme, deri tani, nuk është ndikuar shumë nga situata inflacioniste. Dhe është në nivelet më të ulëta prej 14 vjetësh. Megjithatë, Banka e Shqipërisë paralajmëron se rreziqet janë në rritje.
Për shkak të rritjes së çmimeve, ngadalësimit të rritjes ekonomike dhe pasigurisë së lartë energjetike.
Muajt në vijim mund të jenë sfidues për ekonominë shqiptare dhe për sektorin bankar. Kryesisht për shkak të ndikimit që mund të përcjellë situata e pafavorshme aktuale energjetike, nëse ajo vijon e tillë.Raporti i Stabilitetit Financiar i Bankës së Shqipërisë për 6-mujorin e parë të vitit ngriti shqetësime serioze. Kjo lidhur me ndikimet e mundshme që inflacioni i lartë dhe kriza e çmimeve të energjisë mund të ketë në bilancet e sektorit bankar.Sipas Bankës së Shqipërisë, bankat mund të përballen me ulje të mëtejshme të fitimit. E ndoshta, edhe me humbje financiare. Krahas monitorimit dhe vlerësimit të ndikimit të drejtpërdrejtë të rreziqeve të tregut, duhet t’u kushtohet vëmendje edhe rreziqeve të tërthorta. Që lidhen me rënien e aftësisë paguese të huamarrësve dhe mundësinë e rënies së cilësisë së kredisë.Sipas Bankës së Shqipërisë, është e nevojshme që bankat të ruajnë kontakte sa më të afërta me huamarrësit. Për zbutjen e problematikës atje ku është e mundur, apo për evidentimin dhe provigjionimin e shpejtë të kredive të reja me probleme.Si rezultat, Banka Qendrore sugjeron se është e nevojshme që bankat të ruajnë dhe të fuqizojnë nivelet e kapitalizimit të veprimtarisë. Për të përballuar luhatshmërinë e mundshme në rezultatin financiar.
Inflacioni sjell më shumë pasiguri se pandemia
Goditja e inflacionit është kërcënimi i dytë madhor për ekonominë dhe sektorin financiar në tre vitet e fundit.Pandemia e Covid-19 dha një goditje të fortë dhe relativisht të papritur, por ekonomia arriti të rimëkëmbej shpejt nga pasojat e saj, ndërkohë që sektori financiar e kaloi sprovën e pandemisë pa pasoja serioze, me përjashtim të problemeve që shkaktoi periudha tremujore e mbylljes së ekonomisë.Në vazhdim, shmangia e masave të reja drastike për kontrollin e pandemisë dhe masat rregullatore të Bankës së Shqipërisë bënë që raporti i kredive me probleme të mbahej nën kontroll dhe rritja e kreditimit të vazhdonte.Me gjithë shokun që shkaktoi pandemia dhe mbyllja, përgjithësisht qasja e sektorit bankar reflektonte besimin se pasojat e saj do të ishin afatshkurtra. Siç edhe ndodhi në fakt.Megjithatë, goditja inflacioniste mund të jetë më e ndërlikuar për t’u parashikuar. Pandemia lidhej me një goditje nga jashtë ekonomisë. Dhe sapo ajo u vendos nën kontroll, edhe aktiviteti ekonomik iu kthye gradualisht normalitetit.Inflacioni është një fenomen endogjen i ekonomisë. Megjithëse u nxit pjesërisht nga një ngjarje e jashtme, sulmi ushtarak i Rusisë në Ukrainë. Në fakt, sinjalet e inflacionit kishin qenë të qarta që në verën e vitit të kaluar. Për shkak se problemet në zinxhirin e furnizimit sollën që oferta të mos i përgjigjej dot rimëkëmbjes së shpejtë të kërkesës pas daljes nga pandemia.Inflacioni iu kthye rritjes pas një periudhe të gjatë. Kur rritja e tij dukej shumë e vështirë. Pavarësisht politikave monetare gjithnjë e më stimuluese të ndërmarra nga bankat qendrore.Inflacioni më i lartë në dekada dhe rritja e shpejtë e normave të interesit rrjedhimisht i gjetën disi të papërgatitur të gjithë aktorët ekonomikë. Pasiguritë për mbajtjen e inflacionit nën kontroll ngelen të larta.Banka e Shqipërisë parashikonte se inflacioni do të arrinte pikun pranë nivelit 7% në tremujorin e tretë dhe më tej do të fillonte rënien. Në fakt, inflacioni ka arritur në 8.1%, ndërsa inflacioni bazë në 8.4%.Parashikimet për uljen e tij po bëhen më të vështira, megjithëse banka qendrore beson se ai mund të ulet pranë objektivit deri në vitin 2024.Shqetësimi më i madh lidhet me mundësinë e shfaqjes së atyre që bankat qendrore i quajnë efekte të raundit të dytë. Të cilat nënkuptojnë rrezikun e një spiraleje inflacioniste. Ku pagat e kostot e prodhimit dhe çmimet shtyjnë njëra-tjetrën në rritje.Pikërisht për të shmangur rrezikun, bankat qendrore, përfshi Bankën e Shqipërisë, po reagojnë. Me një normalizim (shtrëngim) të shpejtë monetar. Duke rritur normat e interesit. Rritja e shpejtë e normave të interesit është një proces që nuk do të kalojë pa dhimbje për ekonominë.Ajo do të rrisë koston e interesave të kredive dhe do të frenojë huadhënien e re. Duke ndikuar negativisht konsumin dhe investimet. Kjo pritet të përkthehet në rritje më të ulët ekonomike. Ndoshta edhe recesion, por edhe rritje të papunësisë.Këto fenomene në mënyrë të pashmangshme do të cenojnë aftësinë paguese të huamarrësve dhe rrezikojnë të shkaktojnë rritje të raportit të kredive me probleme.Aktualisht, raporti i kredive me probleme është në nivelet më të ulëta që prej vitit 2008, kur filloi trajektorja e rritjes së tyre. Në një periudhë që përkoi me shpërthimin e krizës financiare botërore. Statistikat tregojnë se kreditë me probleme po vazhdojnë rënien e ngadaltë. Edhe pasi ekonomia nisi të përballej me rritjen e shpejtë të inflacionit.Raporti i kredive me probleme shënoi një tjetër ulje të lehtë në muajin gusht. Sipas të dhënave të Bankës së Shqipërisë, raporti zbriti në 5.2%, nga 5.27% në muajin korrik.
Krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë, raporti i kredive me probleme ka rënë me afërsisht 1.8 pikë përqindje.
Tendenca u frenua përkohësisht në prill. Sipas burimeve nga sektori, kjo thyerje nuk lidhej me efekte të dukshme të inflacionit. Por me keqësimin e statusit të huave të kompanive kontraktore të inceneratorëve. Pas muajit qershor, raporti i kredive me probleme iu kthye sërish rënies.Ndikim të konsiderueshëm në këtë rënie duket se po luan vijimësia e kreditimit me ritme të shpejta të ekonomisë edhe këtë vit. Sipas të dhënave të Bankës së Shqipërisë, në fund të muajit gusht, portofoli i kredisë për ekonominë ishte në rritje vjetore me 13.7%.Ndërkohë, kredia e re e disbursuar gjatë periudhës 8-mujore u rrit me 22% dhe preku vlerën më të lartë në të paktën shtatë vitet e fundit.Edhe treguesit plotësues që analizohen nga Banka e Shqipërisë në përgjithësi konfirmojnë ecurinë në përmirësim të kredive me probleme. Pavarësisht se që nga fillimi i këtij viti, ekonomia po përballet me rritje të shpejtë të inflacionit.Norma e rikuperimit të kredive me probleme nga sektori bankar në tremujorin e dytë të këtij viti ka arritur nivelet më të larta të periudhës post-pandemike. Treguesi u përmirësua, duke u rritur në 16%, nga 7% një vit më parë.Norma e rikuperimit tregon vlerën e kredive që janë hequr nga kategoria e kredive me probleme. Dhe që kanë kaluar në klasat performuese gjatë një viti. Në raport me tepricën e kredive me probleme në fund të periudhës.
Ecuria tregon përmirësim të ndjeshëm të aftësisë së huamarrësve për të rikuperuar kreditë me probleme.
Treguesi kishte ardhur në përmirësim të vazhdueshëm deri në fund të fund të vitit 2019.Më pas, shpërthimi i pandemisë dha një efekt të drejtpërdrejtë. Dhe norma e rikuperimit të kredive me probleme pësoi rënie të ndjeshme. Deri në tremujorin e parë të vitit 2021. Prej atij momenti, norma e rikuperimit ka ardhur në rritje të vazhdueshme.Edhe norma e dështimit të kredive, që tregon shpejtësinë me të cilën akumulohen kreditë e humbura në krahasim me portofolin e përgjithshëm të kredisë, ra në nivelin 0.9% në fund të qershorit 2022. Nga 1.6% dhe 2.3% gjashtë muaj dhe një vit më parë.Ky tregues shpreh fluksin e ri të kredive të humbura gjatë një viti ndaj tepricës së përgjithshme të kredisë në fund të periudhës. Rënia e normës së dështimit gjatë 12 muajve të fundit sinjalizon rrezik më të menaxhueshëm të portofolit të kredisë.Megjithatë, në tremujorin e dytë të këtij viti është shënuar rritje e lehtë në kreditë e reja me probleme. Që shpreh fluksin e ri të kredive me probleme gjatë periudhës ndaj tepricës së kredive të rregullta në fund të periudhës.Në fund të qershorit 2022, fluksi i kredive të reja me probleme ishte sa 1.8% e kredive të rregullta. Kjo me rritje krahasuar me tremujorin e mëparshëm dhe me fundin e vitit 2021. Por sidoqoftë në nivele dukshëm më të ulëta krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë.Ky ka shfaqur rënie të vazhdueshme deri në fillim të vitit 2020. Periudhë që përkon me shpërthimin e pandemisë. Gjatë vitit 2020, shkalla e kredive të reja me probleme shënoi rritje të përkohshme, ndërsa në vitin e kaluar u shënua rënie e ndjeshme/ MONITOR
