Qëndra Debatik e Artit Bashkëkohor ka ekspozuar në galerinë ZETA në Tiranë një projekt të titulluar Manifesto Hijacking (pengmarrje), që përbëhet nga një ekspozitë, performancë dhe një ligjërate publike.
Ekspozita artistike e titulluar “Ngrehina që ndërtoi Udrou” e kolektivit artistik “La Societe Spectrale” dekonstrukton skenëm artistike shqiptare në të cilën pushteti oligargik kamuflohet nëpërmjet artit bashkëkohor. Ndërhyrja e artistëve ka si qëllim propozimin e themeleve të reja kuptimore për solidaritet dhe qëndresë.
“Ideja ishte të ndërtonim një lloj muzeu të së tashmes, të neoimperializmit,” tha për BIRN artisiti Armando Lulaj, një prej artistëve pjesë të kolektivit “La Societe Spectrale”. “Është ideja e ndërtimit të një arkivi që është i paarkivueshëm, sepse i përket historive që po jetojmë momentalisht sot” shtoi Lulaj, duke artikuluar mbi idenë e ekspozitës.
Ekspozita është një punë kolektive e artistit dhe skenaristit Armando Lulaj, shkrimtares Jonida Gashi, artistit bashkëkohor Pleurad Xhafaj, dhe kuratorit Vincent WJ van Gerven Oei.
Qëndra Debatik për Artin Bashëkohor (DCCA) është një kolektiv artistësh, akademikësh, aktivistësh, arktitektësh, gazetarësh dhe kuratorësh të cilët kërkojnë të hedhin dritë mbi praktikat autoritare në Shqipëri. Kjo ekspozitë është iniciativë kolektive, e financuar vullnetarisht nga aktivistët dhe vetë artistët.
“Ne donim të organizojmë një përgjigje që buron nga skena lokale, por që lidhet dhe me temat ndërkombëtare”, tha Vincent WJ van Gerven Oei, kurator i ekspozitës, ndërsa theksoi se oligarkia është ajo që ka nën kontroll shumicën e skenës kulturore në Shqipëri.
Kuratori theksoi se eshe situata politike dhe kulturore në Shqipëri ka qenë një burim frymëzimi për artistë që kanë sjellë në jetë ‘Manifesto Hijacking’, e cila synon një formë pengmarrje artistike të narrativave që e dominojnë skenën bashkohore shqiptare.
‘Ka një lloj monopolizimi nga ana e qeverisë të jetës kulturore nëpërmjet parave që merren në mënyrë shumë të diskutueshme, me organizata që udhëhiqen [nga njerëz] pa asnjë prejardhje artistike”, tha Gerven Oei.
“Pasi kanë mbushur xhepat me kapitalin monetar, ka ardhur momenti të mbushin xhepat me kapitalin kulturor”, shtoi kuratori i ekspozitës.
Në ekspozitën Manifesto vizitorët do të shohin trarët e çatisë së Shtëpisë së Verdhë, një shtëpi në qendër të raportit të debatueshëm të ish-senatorit zvicerian Dick Marty për akuzat për trafik organesh kundër Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës.
Një tjetër objekt i arkivuar nga Manifesto është dhe një karrige dhe disa objekte nga ndërtesa e Teatrit Kombëtar, e cila u rrafshuar nga fadromat e qeverisë me 17 Maj 2021, çfarë gjeneroi protesta kundër qeverisë
“Këtë karrige e gjeta në pikat e grumbullimt të Sharrës, tre ditë pas shembjes së teatrit”, tregoi Armando Lulaj, i cili kujtoi se iu desh shumë punë për ta bindur rojen e vendgrumbullimit të mbetje për t’a shpëtuar këtë objekt, simbol i rezistencës qytetare.
Në një dhomë tjetër të ekspozitës janë të vendosura mobilje koloniale nga Ambasada e SHBA në Tiranë, që sipas artistëve përbëjnë mbetje të një ansambli imperialist të lartësuar në hapësirë.
Sipas Armando Lulajt shumë artistë shqiptarë janë “nën kthetrat e përfitimit monetar”, e prandaj ato nuk guxojnë për sipërmarrje artistike që mund të shkojnë ndesh me interesat e qeverisë.
“Targeti ynë është gjenerata e re”, tha Lulaj. “Përsa i përket gjeneratës së vjetër dhe artistëve që operojnë në Tiranë, ata na kanë bërë bojkot, sepse i pëlqen të ekspozojnë punët e tyre në evenimente të qeverisë apo të fondacioneve që japin sponsorizime“, shtoi ai.
Me të njëjtin ton pesimist u shpreh edhe kuratoi Vincent WJ van Gerven Oei për skenën artistike bashkëkohore shqiptare.
“Kjo ekspozitë është vepër zie,” tha ai. “Kurimi i saj ka qenë një akt përkujdesjeje ndaj të vdekurve dhe ndaj atyre që jetojnë për t’i kujtuar,” shtoi kuratori hollandez.
Ekspozita dhe projekti ‘Manifesto Hijacking’ do të jenë të hapur për publikun deri më 11 Shtator në qëndrën e artit bashkëkohor ZETA.
Galeria Zeta ndodhet në qendrën komerciale Hekla, në Rrugën Abdyl Frashëri në Tiranë dhe ështe e hapur nga e hëna në të shtunë, nga ora 11:00 deri në orën 18:00.
