Zhvillimet e fundit në Partinë Demokratike, e cila kulmoi me largimin e Sali Berishës nga Grupi Parlamentar i PD-së, ka marrë vëmendje edhe të ekspertëve të huaj, që kanë ndihmuar Partinë Demokratike, në hartimin e programit, por edhe gjatë fushatës elektorale.
Eksperti pranë CDU-së gjermane, Martin Henze, në një intervistë për gazetën “Shekulli”, artikulon nevojën për një lidership të ri të Partisë Demokratike, mosbesueshmërinë e Bashës dhe problemet që vijnë nga ndërhyrja e faktorit ndërkombëtar.
Gjithashtu, Henze analizon figurën e Lulzim Bashës, i cili sipas tij është kthyer në një person plotësues të Edi Ramës.
Intervista e plotë dhene ne gazeten Shekulli:
Zoti Henze, çfarë mendoni për ambasadoren amerikane Yuri Kim dhe për përjashtimin e Sali Berishës nga Grupi Parlamentar i PD, i zgjedhur më 25 prill 2021?
Ambasadorja Kim, ambasadorja amerikane me origjinë Koreane, është plotësisht në traditën e politikës së jashtme të Donald Trump. Ajo po politizon institucionin e ambasadorit në Tiranë, e ngjashme me atë që Grenell u përpoq të bënte në Berlin dhe të cilën ne gjermanët pastaj e dërguam në shtëpi – ndërsa në fakt duhej të përmbahej nga të gjitha deklaratat politike sipas ligjit amerikan dhe ligjit ndërkombëtar. Duke ndëryhrë drejtpërdrejt në organizatën partiake të partisë në pushtet dhe tani edhe në Partinë Demokratike Pro-Perëndimore të Shqipërisë, me qëllim heqjen e politikanit Berisha, i cili organizoi integrimin perëndimor të Shqipërisë në vitet 1990, nga grupi parlamentar i PD, dhe duke përshëndetur përpjekjen e paligjshme dhe jokushtetuese të kryetarit Basha për të përjashtuar këtë anëtar të zgjedhur nga grupi parlamentar në parlamentin shqiptar, ajo ka ndërhyrë në një masë të papranueshme në punët e brendshme të Shqipërisë dhe gjithashtu përgëzoi hapur shkeljen e kushtetutës dhe shkeljen e statuteve të partisë të kryetarit të PD Basha, një ngjarje që nuk është parë në Evropë në 30 vitet e fundit dhe që as Grenell nuk ia kishte lejuar vetes ta bënte në Berlin. Grenell ka qenë mjaft i zgjuar për të mos ndërhyrë në punët e brendshme të partive gjermane, siç po bën tani Kim në Shqipëri. Kim me sa duket e sheh veten më pak si një diplomate sesa si një punonjës – një anëtar i stafit të Blinken. Ajo bëri diçka të tillë në Ambasadën Amerikane në Turqi, ku ishte këshilltare politike, ose si menaxhere e PR në Departamentin e Shtetit nën Obamën, por në Shqipëri duket se i ngatërron funksionet e saj. Duket se është puna e parë si ambasadore që Kim është plotësisht jashtë thellësisë së saj, ajo gjithashtu duket se harron se Shqipëria dhe Ballkani është një zonë me ndikim për Evropën dhe jo SHBA. Ambasadorja po bëhet një çështje e vërtetë për Biden dhe Kongresin në Uashington. Një ambasador amerikan që orkestron politikën e partisë në Shqipëri nuk është i qëndrueshëm.
Këto janë fjalë të forta, kritike që po ngrini ndaj një ambasadori amerikan?
Jo, është thjesht një referencë shumë e qartë për respektimin e ligjit ndërkombëtar. E shihni, ekziston një miqësi shumë e ngushtë dhe një marrëdhënie e veçantë midis Gjermanisë dhe SHBA -së, shumica e qytetarëve amerikanë kanë të afërm në Gjermani. Prandaj, kritika duhet të jetë e mundur midis miqve ose në një familje dhe është gjithashtu e justifikuar dhe e nevojshme në këtë rast të veçantë. Një gjë është gjithashtu e rëndësishme.
Cila?
Nëse, nga njëra anë, ambasadorja amerikane në Shqipëri kritikon me të drejtë çështjen e korrupsionit, mungesën e demokracisë, lirinë e mangët të shtypit dhe sundimin jofunksional të ligjit, ajo nuk mundet, nga ana tjetër, të përgëzojë një udhëheqës të Partisë Demokratike për organizimin e shkarkimit të një parlamentari të zgjedhur në mënyrë demokratike dhe të lirë pa bazë ligjore dhe kundër kushtetutës. Ne demokratët e dimë që një sjellje të tillë siç tregoi Basha vjen nga republikat e bananeve, por jo nga Evropa. Ky është një problem serioz, i mëtejshëm.
Pse?
Sundimi i ligjit është antiteza e gjendjes së padrejtësisë. Së bashku me parimin e demokracisë, sundimi i ligjit është norma themelore e kushtetutës shqiptare dhe kushti kryesor parësor për anëtarësimin në NATO dhe BE. Shteti ligjor nënkupton që i gjithë autoriteti shtetëror, përfshirë atë të një drejtuesi partie si Lulzim Basha, është i detyruar nga ligji i shtetit dhe gjithashtu nga ligjet e partisë. Shteti ligjor jeton vetëm përmes disiplinës shtetërore dhe qytetare, të gjithë qytetarëve, përfshirë z. Basha, duhet t’i përmbahen asaj. Por gjëja elementare është se sundimi i ligjit mund të ekzistojë vetëm nëse njerëzit kanë besim në këtë shtet ligjor dhe kështu një vetëdije për sigurinë juridike dhe ligjshmërinë zhvillohet në mesin e njerëzve. Nëse tani një drejtues partie dhe një ambasador amerikan përmbysin këto letra me vlerë të një shteti kushtetues, atë me veprime të qëllimshme dhe ambasadorin amerikan duke uruar veprimet ilegale, atëherë shteti kushtetues në Shqipëri ekziston ende në letër, si aq shumë në Shqipëri, por jo më gjatë në realitet. Kjo është drama e vërtetë e këtij veprimi të pamenduar të kreut të Partisë Demokratike të Shqipërisë, ai sillet si kundërshtari i tij, autokrati Rama, dhe kështu e vendos veten jashtë traditës ligjore dhe demokratike të Evropës dhe ai në thelb nuk mund të kritikojë më sjellja jodemokratike e Ramës, meqë ai vetë e ka përkulur ligjin. Një problem i vërtetë.
Shkurtimisht për drejtuesin e partisë Basha, çfarë duhet të ndodhë më tej?
Ajo që duhet të ndodhë është biznesi origjinal i Partisë Demokratike të Shqipërisë. Demokratët kanë mjaft ekspertë dhe anëtarë të guximshëm të partisë që mendojnë së pari për vendin e tyre dhe jo për palët e treta. Unë e kam njohur Bashën për një kohë shumë të gjatë, e kam respektuar shumë dhe për këtë arsye veprimi i tij nuk është vetëm irritues, por shumë zhgënjyes për mua. Ai mund të ketë idenë si drejtues që kolegu i tij i partisë nuk duhet të jetë më anëtar i grupit parlamentar, vetëm këtë mendim ai duhet ta sjellë në procesin e formimit të opinionit demokratik të grupit parlamentar të PD dhe partisë, gjithashtu ai duhet të respektojë ligjin, ai nuk është autokrati i PD -së. Ka zëra në Shqipëri që ai nuk ka marrë rrugën e duhur ligjërisht, pra votimin në grupin parlamentar, në mënyrë që ai të mos pësojë disfatë. Unë nuk mund ta gjykoj atë përfundimisht. Por nuk mund të përjashtohet. Ai duket se është këshilluar shumë keq dhe gjithashtu mund të jetë vënë nën presion faktik dhe emocional nga thirrja e ambasadores amerikane për ta përjashtuar atë nga grupi parlamentar, që ishte në kundërshtim me të drejtën ndërkombëtare. Si përfundim, mund të kem gabuar për Bashën si person dhe demokrat, mendova se ai ishte një demokrat i drejtë shqiptar dhe evropian dhe jo një plotësues i personit Rama, të cilin ai e ka kritikuar gjithmonë masivisht, të gjitha shumë të pakuptueshme. Ekziston edhe një temë tjetër.
Për cilën çështje e keni fjalën?
Vërehet se shtypi dhe media, të cilat janë në sferën e ndikimit të partisë në pushtet të Ramës, mirëpresin masivisht shkeljen e ligjit nga Basha. Si një person i jashtëm duhet të pyesim veten, a është zoti Basha ende anëtar i Partisë Demokratike apo është anëtar faktik i partisë socialiste të Ramës, a ka bërë marrëveshje me autokratin që asnjë nuk e di?
Në çfarë mënyre e pakuptueshme?
Në Evropë, ne presim që një drejtues i një partie demokratike në Shqipëri t’i bindet kushtetutës dhe ligjeve të partisë; për fat të keq, nuk është kështu. Nëse diçka e tillë do të kishte ndodhur në Evropë, kreu i partisë do të kishte kërkuar falje për përpjekjen e tij për të thyer ligjin me qëllim dhe do të kishte dhënë dorëheqjen nga detyra brenda 24 orëve dhe do të ishte caktuar një datë për zgjedhjen e një drejtuesi të ri. Fatkeqësisht, ai nuk e bëri këtë, duke privuar veten nga çdo legjitimitet për t’u shfaqur si demokrat. Një patriot demokrat dhe shqiptar respekton kushtetutën, ligjet e partisë dhe gjithashtu dinjitetin e kolegëve të tij të partisë. Një organizatë partiake duhet të ketë besim te lideri i partisë se ai, nga njëra anë, i respekton rregullat ligjore dhe se, nga ana tjetër, ai gjithashtu ka parime etike. Që i trajton të gjithë anëtarët e partisë me respekt, duke respektuar ligjin. Mënyra se si ai sillej me anëtarin e partisë Berisha gjithashtu nuk është e saktë për arsye etike dhe morale – kjo nuk është mënyra për t’u marrë me kolegët.
Por nëse ai do të ishte nën presion nga të huajt ose ambasadorja amerikane, ai nuk mund të kishte vepruar ndryshe, apo jo?
Partitë janë të rëndësishme për demokracinë shqiptare: ato marrin funksione të shumta në procesin demokratik dhe kështu kontribuojnë në funksionimin e sistemit. Ata supozohet të pasqyrojnë opinionet e qytetarëve shqiptarë, jo pikëpamjet e ambasadorëve apo organizatave të tjera të huaja. Shqipëria është një demokraci partiake. Teorikisht supozohet se partitë përmbushin një numër funksionesh të rëndësishme në sistemin politik. Ata jo vetëm që sigurojnë personelin për postet dhe mandatet publike, por ata kryejnë edhe funksione të tjera nga përmbushja e të cilave funksionimi dhe stabiliteti i demokracisë shqiptare varet në thelb dhe kjo është thelbësore, duhet të përcaktohet nga shqiptarët dhe jo nga të tjerët. Partitë kështu luajnë një rol qendror në sistemin politik, i cili njihet ligjërisht dhe sigurohet nga kushtetuta dhe ligjet e partisë. Nga ky status, megjithatë, palët jo vetëm që mund të nxjerrin të drejta për veten e tyre, por gjithashtu duhet të përmbushin detyrime të caktuara, të cilat pjesërisht ndërhyjnë në organizimin e palëve, kjo ka të bëjë, siç thashë, me respektimin e kushtetutës dhe partisë ligjet. Prandaj, unë pres që ai duhet t’i rezistojë presionit të ambasadores amerikane, e cila është kundër ligjit ndërkombëtar, nëse arsyetimi i kushtetutës ose kushtetuta e kërkon atë, kjo është ajo që një drejtues partie duhet të jetë në gjendje të bëjë në interes të partisë së tij dhe populli si dhe kushtetuta e shtetit shqiptar, kjo është detyra e një udhëheqësi. Ai ka detyrimin të mos marrë dhe komunikojë vendime të paligjshme, ai duhet të mbrojë interesat dhe qëllimet e partisë së tij dhe shtetit. Prandaj ai duhet të ndjekë procedurat ligjore. Nëse kjo nuk ishte e mundur për të, për çfarëdo arsye, atëherë ai duhet të kishte dhënë dorëheqjen nga detyra dhe të jepte një shpjegim të arsyetuar për të mbrojtur integritetin e tij dhe për të mbrojtur partinë dhe kështu edhe kushtetutën e shtetit shqiptar. Një drejtues partie i cili mund të vihet nën presion nga organizatat e huaja dhe pastaj shkel ligjin në thelb nuk është i aftë për të udhëhequr një parti demokratike, atij nuk mund t’i besohet.
Dhe çfarë duhet të ndodhë tani?
Për një gjë, duket e rëndësishme të rivendosësh ligjshmërinë në organizatën partiake të Partisë Demokratike. Kjo sigurisht që mund të jetë e mundur vetëm përmes zgjedhjes së një kryetari ose ekipi të përkohshëm të përbërë nga kryetarët e mëparshëm të PD -së ose kryetarin e fundit të PD -së, sepse kjo natyrisht është një kusht që Lulzim Basha të japë dorëheqjen vullnetarisht ose të votohet për shkak të shkeljes së tij masive të ligjit. Atëherë rruga do të ishte e qartë për të pajtuar anëtarët e partisë përmes riorganizimit tuaj të PD -së.
Çfarë mendoni se rrjedh nga kjo?
Ky diskutim i pakuptimtë për Berishën, Bashën, Ramën dhe të tjerët duhet të ndalet. Shqiptarët nuk janë në situatën luksoze për të pasur kohë për lojëra. Ambasadorja amerikane duhet t’i bindet ligjit ndërkombëtar. Situata në Shqipëri tani është se as partia në pushtet nuk ka legjitimitetin e vetëm për të udhëhequr qeverinë për shkak të zgjedhjeve të paligjshme në 25 Prill 2021, ajo nuk është zgjedhur. Kjo në fakt nënkupton zgjedhje të reja në vetvete. Një parti jolegjitime nuk mund të formojë një qeveri sipas kushtetutës. Ligji zgjedhor i Shqipërisë nuk plotëson standardet ndërkombëtare dhe raporti i OSBE -së mbi zgjedhjet parlamentare tregon në një masë katastrofale manipulimin e zgjedhjeve parlamentare të vitit 2021 nga përfaqësuesit e partisë në pushtet. Ekziston një shkelje e parimit demokratik të kushtetutës shqiptare. Problemi është se Shqipëria po përballet me mega-probleme të vërteta. Buxheti i shtetit është në një rrënim masiv, strukturor, pjesërisht për shkak të korrupsionit të ekzekutivit Rama dhe mungesës së plotë të planifikimit. Ekonomia është shembur dhe gjithnjë e më shumë të rinj shqiptarë, të kualifikuar, po emigrojnë; familjeve të tyre u mungojnë, por edhe ekonomia. Nuk ka ligj zgjedhor demokratik dhe zgjedhjet parlamentare të 2017/2021 u manipuluan masivisht dhe në mënyrë gjithëpërfshirëse. Ata që janë përgjegjës politikisht nuk kanë legjitimitet. Covid 19 nuk mposhtet në Shqipëri, mutantët po përhapen masivisht, vala e 4 -të do të shpërthejë në Shqipëri më së voni në tetor dhe do të pushtojë sistemin. Shumë shqiptarë janë larguar nga vendi dhe shumë më tepër shqiptarë duan të largohen. Politikanët duhet të reagojnë ndaj këtyre problemeve strukturore së bashku, kështu që nuk është më çështje të kesh të drejtë dhe diskutimet e përjetshme dhe debatet e pafrytshme se kush është tani. Kjo nuk ka çuar në asgjë në Shqipëri vitet e fundit, është shkatërruese dhe nuk është novatore. Shtoji kësaj ndërhyrjen irrituese të ambasadores amerikane. Ai vetëm e përshkallëzon kaosin më tej. PD ka nevojë për një drejtues ose ekip të përkohshëm, deri në zgjedhjet e reja në një vit, deri në atë kohë partia duhet të ishte riorganizuar. Sidoqoftë, partitë kryesore politike duhet të punojnë paralelisht dhe së bashku, mendjet më të mira në vend, për të përcaktuar opsionet e kombit, për t’i përqendruar dhe zbatuar ato.
