Aleatja më e vjetër e Amerikës, Franca, thirri ambasadorin e saj në Shtetet e Bashkuara të premten në një shfaqje të paprecedent zemërimi që ia kaloi dekadave të mosmarrëveshjeve të mëparshme.
Marrëdhënia e konceptuar në revolucionet e shekullit të 18-të u shfaq në një pikë kthese pasi SHBA, Australia dhe Britania shmangën Francën në krijimin e një skeme të re të sigurisë në rajonin Indo-Paqësor.
Kjo është hera e parë që Franca thërret ambasadorin e saj nga Shtetet e Bashkuara, sipas ministrisë së jashtme franceze. Parisi gjithashtu tërhoqi të dërguarin e tij nga Australia.
Ministri i Jashtëm Jean-Yves Le Drian tha në një deklaratë me shkrim se vendimi francez, me kërkesë të Presidentit Emmanuel Macron, “justifikohet me seriozitetin e jashtëzakonshëm të njoftimeve” të bëra nga Australia dhe Shtetet e Bashkuara.
Ai tha se vendimi i Australisë për të anuluar një blerje të madhe të nëndetëseve konvencionale franceze në favor të atyre bërthamore të ndërtuara me teknologjinë amerikane është një “sjellje e papranueshme ndërmjet aleatëve dhe partnerëve”.
Ambasadori Philippe Etienne shkruajti në Twitter se njoftimet “po ndikojnë drejtpërdrejt në vizionin që kemi për aleancat tona, për partneritetet tona dhe rëndësinë e Indo-Paqësorit për Evropën”.
Administrata e Presidentit Biden ka qenë në kontakt të ngushtë me zyrtarët francezë në lidhje me vendimin për të tërhequr zotin Etienne në Paris, tha zëdhënësja e Këshillit të Sigurisë Kombëtare, Emily Horne.
“Ne e kuptojmë pozicionin e tyre dhe do të vazhdojmë të angazhohemi në ditët në vijim për të zgjidhur mosmarrëveshjet tona, siç kemi bërë në momente të tjera gjatë aleancës sonë të gjatë”, tha ajo në një deklaratë. “Franca është aleati ynë më i vjetër dhe një nga partnerët tanë më të fortë, dhe ne ndajmë një histori të gjatë të vlerave të përbashkëta demokratike dhe një angazhim për të punuar së bashku për të trajtuar sfidat globale”.
Zëdhënësi i Departamentit të Shtetit, Ned Price theksoi gjithashtu vlerën që SHBA i kushton marrëdhënies me Francën dhe shprehu shpresën se bisedimet mes dy palëve do të vazhdojnë në ditët në vijim, përfshirë në Asamblenë e Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara javën e ardhshme.
Presidenti Macron, megjithatë, për herë të parë që kur erdhi në detyrë në 2017, nuk do të mbajë një fjalim në takimin vjetor të udhëheqësve botërorë. Në vend të tij, Ministri Le Drian do të mbajë fjalimin për Francën.
Vendimi për të tërhequr ambasadorin përfaqëson një kthesë tronditëse për Francën nën drejtimin e zotit Macron, i cili – pas një marrëdhënieje gjithnjë e më të hidhur me ish-Presidentin Donald Trump – shtrëngoi duart ngrohtësisht me Presidentin Biden në një samit të G-7ës në qershor dhe konfirmoi se “Amerika është rikthyer”.
Presidenti Macron ende nuk ka komentuar mbi këtë çështje. Thirrja e ambasadorit është lëvizja e tij më e guximshme e politikës së jashtme deri më tani gjatë presidencës katërvjeçare, në të cilën ai ka kërkuar të forcojë gjurmët dhe rolin diplomatik të Francës në hartimin e politikave evropiane dhe të mbledhë vendet fqinje të Francës rreth vizionit të tij për një Evropë më pak të varur nga ombrella e ushtrisë amerikane.
Franca ka bërë presion për disa vjet për një strategji evropiane për rritjen e lidhjeve ekonomike, politike dhe mbrojtëse në rajon që shtrihet nga India dhe Kina, në Japoni dhe Zelandën e Re. BE këtë javë zbuloi planin e saj për Indo-Paqësorin.
Më herët të premten, një diplomat francez, i cili foli në mënyrë anonime në përputhje me praktikat e zakonshme të qeverisë, tha se Presidenti Macron mori një letër nga Kryeministri australian Scott Morrison të mërkurën në mëngjes duke njoftuar vendimin për të anuluar marrëveshjen e nëndetëseve.
Zyrtarët francezë në vazhdim vendosën t’i drejtohen administratës amerikane “për të pyetur se çfarë po ndodhte”, tha ai. Ai shtoi se diskutimet me Uashingtonin u zhvilluan vetëm dy deri në tre orë përpara njoftimit publik nga Presidenti Biden.
Zoti Le Drian të enjten shprehu “moskuptim total” për këtë veprim dhe kritikoi Australinë dhe SHBA-në.
“Ishte vërtet një goditje në shpinë. Ne ndërtuam një marrëdhënie besimi me Australinë dhe ky besim u tradhtua”, tha ai. “Kjo nuk bëhet mes aleatësh”.
Ai gjithashtu krahasoi lëvizjen e Presidentit Biden me ato të ish-Presidentit Trump nën doktrinën e tij “Amerika e Para”.
Parisi kishte ngritur çështjen e strategjisë për rajonin Indo-Paqësor gjatë vizitës së Sekretarit amerikan të Shtetit, Antony Blinken në Paris më 25 qershor, duke shprehur rëndësinë e programit të tij të nëndetëseve me Australinë, tha diplomati francez.
“Ne thamë se ishte për ne një komponent shumë i rëndësishëm dhe kritik në strategjinë tonë për Indo-Paqësorin”, tha ai. Sekretari Blinken u takua me Presidentin Macron gjatë vizitës.
Diplomati francez tha se Australia kurrë nuk ia bëri të ditur Francës vullnetin e saj për të kaluar tek nëndetëset me energji bërthamore, përfshirë gjatë një takimi Macron – Morrison në Paris më 15 qershor.
Një tërheqje e ambasadorëve është shumë e pazakontë midis vendeve aleate.
Në vitin 2019, Parisi tërhoqi të dërguarin e tij në Italinë fqinje pasi udhëheqësit e vendit bënë komente publike kritike për qeverinë franceze. Vitin e kaluar, Franca tërhoqi ambasadorin e saj në Turqi pasi Presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan tha se Macron kishte nevojë për kurim të shëndetit mendor.
/VOA/
