Por nuk ka të bëjë vetëm me vaksinat, gjithnjë e më shumë njerëz nuk u besojnë institucioneve. “Mendimi i përbashkët” midis teoricienëve të konspiracionit është se “elitat tona po na gënjejnë”, thonë ekspertët
Në shkurt, ndërsa pandemia e virusit korona u përhap me shpejtësi, Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) paralajmëroi për një “infodemi”, një përmbytje dezinformimi dhe lajme të rreme në mediat sociale për sëmundjen e re vdekjeprurëse.
Tani që shpresat varen nga vaksinat kundër sëmundjes COVID-19, OBSH dhe ekspertët paralajmërojnë se i njëjti fenomen mund të rrezikojë zbatimin e programeve të vaksinimit që duhet të ndalojnë vuajtjet, raporton agjencia franceze e lajmeve AFP.
“Sëmundja koronavirus është pandemia e parë në histori në të cilën teknologjia dhe mediat sociale përdoren gjerësisht për t’i mbajtur njerëzit të sigurt, të informuar, produktivë dhe të lidhur me njëri-tjetrin”, thekson OBSH.
“Në të njëjtën kohë, teknologjia në të cilën mbështetemi për të qëndruar të lidhur dhe të informuar mundëson dhe forcon një infodemi që vazhdon të minojë reagimin global dhe të rrezikojë masat e kontrollit të pandemisë.”
Më shumë se 1.45 milion njerëz kanë vdekur që nga fillimi i pandemisë në Kinë në fund të vitit të kaluar dhe tre prodhues të vaksinave në Perëndim kanë aplikuar tashmë që vaksina të miratohet për përdorim që nga dhjetori.
Përveç problemeve të organizimit të një vaksinimi të tillë masive, qeveritë duhet të merren me dyshime në lidhje me një vaksinë të zhvilluar me një ritëm të tillë në një kohë kur mediat sociale janë njëkohësisht një mjet informacioni dhe dezinformimi në lidhje me virusin.
OBSH-ja ka përcaktuar “infodeminë” si një sasi të tepruar informacioni si në internet dhe në media të tjera, që përfshin “përpjekje të qëllimshme për të përhapur informacione të pasakta”.
Muajin e kaluar, një studim i kryer nga Universiteti amerikan Cornell zbuloi se Presidenti Trump ishte nxitësi më i madh në botë i dezinformimit për COVID-19 gjatë pandemisë.
Në prill, Trump diskutoi mundësinë e futjes së dezinfektuesve në trup për të trajtuar sëmundjen dhe reklamoi metoda të paprovuara të trajtimit.
Që nga janari, AFP ka botuar më shumë se 2,000 artikuj duke analizuar dhe hedhur poshtë pretendime të pasakta në lidhje me virusin e ri të koronës.
“Pa besim dhe informacion të saktë, testet diagnostike nuk do të përdoren, programet e vaksinimit ose fushatat për promovimin e vaksinave efektive nuk do t’i arrijnë qëllimet e tyre dhe virusi do të vazhdojë të lulëzojë”, paralajmëron OBSH.
Dezinformimi, përmasa të papara
Tre prodhues të vaksinave, Pfizer / BioNTech, Moderna dhe AstraZeneca / Oxford janë duke udhëhequr rrugën në zhvillimin e tyre dhe disa qeveri planifikojnë të fillojnë vaksinimin e grupeve më të prekshme këtë vit.
Por me rrjetet sociale si Facebook, Twitter, YouTube dhe WhatsApp që përhapin fakte të pasakta dhe lajme të rreme, “dezinformimi ka arritur përmasa të papara”, thotë Sylvain Delouvee, një shkencëtar nga Departamenti i Psikologjisë Sociale në Universitetin Rennes-2.
Rory Smith i faqes në internet të Draftit të Parë, i cili lufton dezinformimin, pajtohet më këtë.
“Për sa i përket informacionit, kriza e koronës jo vetëm që ka theksuar shkallën e keqinformimit në të gjithë botën, por edhe më gjerë – efektin negativ që ka dezinformimi në vaksinat, institucionet dhe zbulimet shkencore”, thekson ai.
Rachel O’Brien, kreu i departamentit të vaksinimit të OBSH-së, thotë se organizata botërore është e shqetësuar se informacioni i rremë i përhapur nga e ashtuquajtura “antivaksinuesit” mund të lëkundin njerëzit për sa i përket vaksinimit kundër virusit koronar.
“Ne jemi shumë të shqetësuar për këtë, si dhe për njerëzit që nuk marrin informacionin e tyre nga burime të besueshme, për të qenë të vetëdijshëm se ka shumë informacione të pasakta, ose me dashje të pasakta ose pa dashje të pasakta”, tha ajo për AFP.
Hezitim me vaksinimin
Steven Wilson, një profesor në Universitetin Brandeis dhe bashkëautor i studimit “Media Sociale dhe hezitimi me vaksinimin”, botuar muajin e kaluar në British Medical Journal, sheh një lidhje midis fushatës së dezinformimit në internet dhe rënies së numrit të vaksinuarve.
“Frika ime në lidhje me ndikimin e keqinformimit në mediat sociale në kontekstin e COVID-19 është se numri i atyre që hezitojnë të vaksinohen do të rritet, edhe kur frika e tyre nuk ka bazë shkencore”, thotë ai.
Ndër pretendimet më të çuditshme nga teoricienët e konspiracionit, për shembull, është se virusi i ri koronar është një mashtrim ose pjesë e një plani elitar të hartuar nga njerëz si miliarderi Bill Gates për të kontrolluar njerëzimin, shkruan AFP.
Pretendime të tilla mund të gjejnë tokë pjellore në një kohë kur sondazhet tregojnë se njerëzit në disa vende si Suedia ose Franca janë tashmë të dyshimtë ndaj vaksinave, pasi ato janë zhvilluar në kohë rekord dhe pa vite studimesh mbi efikasitetin dhe efektet e mundshme anësore.
Mosbesimi në rritje
Muajin e kaluar, një sondazh i Ipsos zbuloi se vetëm 54 përqind e francezëve do të vaksinohen kundër koronavirusit, i cili është 10 përqind më pak se në SHBA, 22 përqind më pak se në Kanada dhe 33 përqind më pak se në Indi.
Në 15 vende, 73 përqind e njerëzve tani thanë se ishin gati të vaksinoheshin kundër COVID-19, katër përqind më pak se sipas një studimi të mëparshëm në gusht.
Por nuk ka të bëjë vetëm me vaksinat – gjithnjë e më shumë njerëz nuk u besojnë institucioneve, thonë ekspertët.
“Mendimi i përbashkët” midis teoricienëve të konspiracionit është se “elitat tona po na gënjejnë”, thotë Delouvee.
Keqinformimi bazohet në rritjen e mosbesimit ndaj autoriteteve institucionale, qofshin ato qeveritare apo shkencore.
“Kur njerëzit nuk mund të marrin thjesht informacion të besueshëm në lidhje me vaksinat dhe kur nuk u besojnë shumë aktorëve dhe institucioneve, dezinformimi grumbullohet për të mbushur vakumin e krijuar”, thuhet në Draftin e Parë.
