Kompanitë publike të energjisë dhe ujësjellësve i detyrohen buxhetit të shtetit me 42 miliardë lekë ose 343 milionë euro, në formën e detyrimeve tatimore të paguara dhe mos shlyerjes së huave të cilat qeveria mori në emër të tyre.
Kontrolli i lartë i Shtetit evidentoi se këto detyrime u zgjeruan më tej gjatë vitit 2019.
KLSH evidenton se, Kompanitë me kapital shtetëror të cilat veprojnë në sektorin energjetik për vitin 2019 paraqesin një performancë jo të mirë përsa i përket aftësisë për të përmbushur detyrimet. Risku i kreditit të këtyre kompanive ka vendosur në vështirësi buxhetin e shtetit duke kryer pagesa të vazhdueshme në lidhje me garancitë jo performuese si dhe në formën e mbështetjeve buxhetore.
Nga ana tjetër edhe detyrimet në bazë të kontratave të nënhuasë ndaj Buxhetit të Shtetit nuk rezultojnë të jenë përmbushur. Referuar pozicionit financiar dhe obligimeve që këto kompani kanë ndaj shtetit, krahasuar dhe me një vit më parë, situata paraqitet. Në vitin 2019 stoku i detyrimeve ndaj buxhetit arriti në 34,6 miliardë lekë me një rritje 1,9 miliardë lekë në raport me një vit më parë.
KLSH referoi se, rritja vjetore e detyrimeve erdhi kryesisht si pasojë e detyrimeve të nënhuasë dhe e pagesave të kryera nga Buxheti i Shtetit për të treja kompanitë e sektorit energjetik dhe rritja vjetore e detyrimeve të garancive si pasojë e pagesave të kryera nga buxheti i Shtetit në kushtet e dështimit të kryerjes së këtyre pagesave nga ana e subjekteve jo performuese.
Sektori i ujësjellësve i detyrohet buxhetit me 7.8 miliardë lekë, teksa detyrimet u shtuan me 536 milionë lekë në vitin 2019.
KLSH vëren se, kompanitë me kapital shtetëror përgjegjëse për administrimin e veprimtarisë së ujësjellës kanalizimeve vlerësohet që në një pjesë të tyre të kenë performancë të dobët për sa i përket marrëdhënieve të nënhuasë dhe në të njëjtën kohë dhe garancive për projekte specifike.
Sipas KLSH-së, hartimi i plan bizneseve vjetor dhe planeve afatmesëm janë të paargumentuara dhe jo të mbështetura ne një studim te hollësishëm. Në shumë raste ka mos realizim të investimeve dhe të të ardhurave. investimet me financime të huaja ne forme kredie/huaja, nuk janë marrë në dorëzim dhe nuk janë kryer regjistrimet kontabël për shumën respektive të kredive. Çdo shoqëri ka një marrëveshje nën huaje me Ministrinë e Financave, ku sanksionohet qe përfituesi (UK) është përgjegjës për shlyerjen e kredisë dhe kryerjen e pagesave te interesit.
Në shume raste pagesa e interesave për kredinë është bërë nga Ministria e Financave si garante e kredisë, për arsye se këto shoqëri nuk kanë kapacitetet financiare për të shlyer këto detyrime të cilat mbarten në vite, dhe rrjedhimisht detyrimi i kompanive publike të ujësjellësit ndaj buxhetit është i konsiderueshëm duke u llogaritur këtu edhe penaliteti për mos shlyerje ne kohe te interesave. Ne një kohe qe investimet e kryer shfrytëzohen dhe nuk përcaktohet se sa dhe si llogaritet kosto e mirëmbajtjes, shpenzimet e amortizimit etj./Monitor/
