Çfarë viti është tani? Pyetja nuk është aq e thjeshtë sa mund të tingëllojë pasi gjithçka është relative. Njerëzit krijuan kalendarë për të matur rrjedhën e kohës, por koha është kalimtare, nuk mund të kapet dhe nuk mund të shënohet pika e numërimit. Këtu fillon kompleksiteti. Si ta gjejmë fillimin? Ku duhet të llogarisim dhe me çfarë hapash?
Ndoshta nuk e keni ditur por në botë ekzistojnë disa kalendarë të ndryshëm të cilët arrijnë ta tregojnë më së miri relative dhe epërsinë e kohës.
Rusi
Në Rusi ky vit do të shënojë vitin 2018
Shumica e vendeve në botë jetojnë sipas kalendarit Gregorian, i cili u prezantua nga Papa Gregori XIII në vend të kalendarit Julian.
Dallimi midis këtyre 2 kalendarëve sot është 13 ditë dhe rritet me 3 ditë çdo 400 vjet. Kjo është arsyeja pse ka një festë të tillë si “Old New Year”: është Viti i Ri sipas kalendarit Julian, dhe disa vende ende e festojnë atë. Megjithatë, askush nuk e neglizhon “Vitin e Ri” të rregullt.
Kalendari gregorian u fut në 1582 në vendet katolike dhe u shpërnda gradualisht në vende të tjera. Sipas tij, më 1 janar do të fillojë viti 2018.
Tailandë
Në Tailandë viti 2018 do të shënojë vitin 2561. Zyrtarisht, Tajlanda jeton sipas kalendarit hënor budist, në të cilin kronologjia fillon nga momenti kur Buda arriti në Nirvana.
Megjithatë, ata përdorin edhe kalendarin Gregorian. Përjashtimet shpesh bëhen për të huajt, dhe datat për mallrat dhe dokumentet shkruhen sipas këtij kalendari.
Etiopi
Në Etiopi ky vit do të shënojë vitin 2011
Kalendari etiopian është 8 vjet prapa kalendarit “të rregullt”. Për më tepër, ka 13 muaj në një vit. 12 muaj kanë 30 ditë, dhe i fundit është shumë i shkurtër, vetëm 5 ose 6 ditë në varësi të faktit nëse është një vit i brishtë apo jo. Gjithashtu, dita e tyre nuk fillon në mesnatë por në lindjen e diellit. Kalendari etiopian bazohet në kalendarin antik të Aleksandrisë
Izrael
Në Izrael ky vit do të shënojë vitin 5778
Kalendari hebre është përdorur zyrtarisht në Izrael së bashku me Gregorianin. Të gjitha festat hebraike, ditët e kujtesës dhe ditëlindjet e të afërmve festohet sipas të parit. Muaj fillon me hënën e re dhe dita e parë e vitit (Rosh Hashanah) mund të jetë vetëm të hënën, të martën, të enjten ose të shtunën. Prandaj, për të bërë këtë të funksionojë, viti i kaluar zgjatet për një ditë.
Pakistan
Në Pakistan ky vit do të shënojë vitin 1439
Kalendari islamik përdoret për përcaktimin e datave të festave fetare dhe si kalendar zyrtar në disa vende myslimane. Kronologjia fillon nga Hijra, data e Profetit Muhamed dhe emigrimi i parë i muslimanëve në Medinë (622 pas Krishtit).
Iran
Në Iran ky vit do të shënojë vitin 1396
Kalendari persian, ose kalendari Solar Hijri, është kalendari zyrtar në Iran dhe Afganistan. Ky kalendar astronomik diellor u krijua nga një grup astronomësh duke përfshirë poetin e mirënjohur Omar Khayyam. Kronologjia fillon nga hijra ashtu si kalendari islamik, por është gjithashtu i bazuar në një vit diellor, prandaj muajt qëndrojnë në të njëjtat stinë. Javët fillojnë të shtunën dhe përfundojnë të premten, dhe këto të fundit janë gjithmonë ditë pa punë.
Indi
Në Indi ky vit do të shënojë vitin 1939
Kalendari kombëtar i unifikuar i Indisë u krijua jo shumë kohë më parë dhe u prezantua në vitin 1957. Bazohet në llogaritjet e Era Saka, sistemi antik i kronologjisë që është i përhapur në Indi dhe Kamboxhia.
Ka edhe kalendarë të tjerë në Indi të përdorura nga kombe dhe fise të ndryshme. Disa fillojnë kronologjinë nga data e vdekjes së Krishna (3102 para Krishtit); të tjerë datojnë nga ardhjae Vikramit në pushtet në vitin 57; një grup i tretë, sipas kalendarit budist, fillon kronologjinë nga data e vdekjes së Buda Gautam (543 pas Krishtit).
Japoni
Në Japoni ky vit do të shënojë vitin 30
Në Japoni, ekzistojnë dy kronologji ekzistuese: një që fillon me lindjen e Krishtit dhe atë tradicional. Ky i fundit bazohet në vitet e mbretërimit të perandorëve japonez. Çdo perandor i jep periudhës së tij një emër: motoja e mbretërimit të tij.
Kinë
Në Kinë ky vit do të shënojë vitin 4716
Kalendari kinez përdoret në Kamboxhia, Mongoli, Vietnam dhe vende të tjera aziatike. Kronologjia fillon nga data e perandorit Huangdi filloi mbretërimin e tij në 2637 pes. Kalendari është ciklik dhe bazohet në ciklet astronomike të Jupiterit.
Brenda 60 viteve, Jupiter shkon rreth Diellit 5 herë, dhe këto janë 5 elementët e kalendarit kinez. Një rreth i Jupiterit rreth Diellit merr 12 vjet, dhe këto vite morën emrat e tyre nga kafshët. 2018 (Gregorian) do të jetë Viti i Qenit.
Korea e Veriut
Në Korenë e Veriut ky vit do të shënojë vitin 107.
Kalendari Juche është përdorur në Korenë e Veriut që nga data 8 korrik 1997, së bashku me kronologjinë e lindjes së Krishtit. Data e numërimit është 1912, viti i lindjes së Kim Il-sung, themeluesi i Koresë së Veriut dhe presidenti i përjetshëm i vendit. Viti i lindjes së tij është viti 1; nuk ka vit 0 në këtë kalendar. Kur shkruani datat, përdoren të dyja kalendarët. Viti kalendarik Gregorian është shkruar në kllapa pranë vitit sipas kalendarit Juche.
