Nga Boldnews.al
Marrëveshja e beftë maxhorancë-opozitë në Komisionin Parlamentar të Reformës në Drejtësi për atashimin e Byrosë Kombëtare të Hetimit pranë Prokurorisë, mund të sjellë surpriza “të pakëndshme” për politikën shqiptare.
Byroja, e cila me shumë gjasë do të jetë krahu ekzekutiv i Prokurorisë Speciale, SPAK, kur kjo e fundit të krijohet, pritet të hetojë rastet e korrupsionit në nivelet e larta të administratës, përfshirë edhe korrupsionin zgjedhor. Nga Maqedonia fqinje, mbërrin një “këmbanë” edhe për politikën shqiptare sa i përket blerjes së votave dhe manipulimit të tyre.
Katica Janeva, drejtuese e Prokurorisë Speciale në Shkup, strukturë e përafërt me SPAK-un e pritshëm në Shqipëri, gati deligjitimoi të gjithë shtetin të martën (dt. 22.03.2016), kur deklaroi se Presidenti, Kryeministri, Kryetari i Kuvendit dhe anëtarët e Gjykatës Kushtetuese të zgjedhur prej tyre janë të paligjshëm në detyrë, pasi janë në pushtet si rezultat i zgjedhjeve të manipuluara.
Madje Janeva paralajmëroi zgjerimin e hetimit për vepra kundër zgjedhjeve. Edhe pse po ballafaqohet me pengesa nga gjykatat dhe prokurorët, Janeva tha se nuk do të ndalet derisa çështjet që po heton struktura e saj të shkojnë deri në fund.
“Me hetimet për këta persona që kanë qenë apo që janë në funksione të larta shtetërore, si dhe me provat që i posedojmë që 80% dëshmojnë akuzën, vlerësojmë se vihen në pikëpyetje emërimi i kryetarit, gjykatësve kushtetues, dhe deputetëve. Gjithë këto institucione janë jo legjitime dhe duhet ta respektojnë Prokurorinë Speciale në mënyrë që ta dëshmojë të vërtetën”, tha prokurorja speciale, Katica Janeva, e cituar nga media maqedonase.
Problemet zgjedhore në Maqedoni janë thuajse identike me ato në Shqipëri, ku palët në çdo proces elektoral kanë akuzuar njëra-tjetrën për manipulime votash dhe korrupsioni elektoral. Këto raste, në të cilat votat tjetërsohen në këmbim të parave nga zyrtarët, kandidatët dhe stafet e tyre, në Shqipëri pritet të jenë përgjegjësi hetimore e strukturës speciale SPAK.
Jo më larg se në zgjedhjet e fundit lokale, të zhvilluara në Qershor 2015, palët akuzuan njëra-tjetrën se po blinin votat e qytetarëve të varfër shqiptarë me ushqime. Ndër akuzat e tjera ishte edhe “trafikimi i votuesve” nga njëra zonë e Shqipërisë, në tjetrën, në këmbim të parave. Sipas kësaj skeme dhe akuzave publike, kryesisht të Partisë Demokratike në opozitë, në zonat e Durrësit dhe Kavajës, drejtuesit lokalë në detyrë, të cilët kërkoninin rikonfirmimin, realizonin transferime fiktive të votuesve nga qytete të ndryshme, për t’i shndërruar në votues potencial të tyre.
Për këto dy raste, Prokuroria e Durrësit dhe e Kavajës kanë nisur hetimet. Por, edhe pas më shumë se 9 muajsh, ende nuk është arritur të konkludohet se cilët janë personat përgjegjës për këto transferime fiktive. Burime zyrtare në prokuroritë lokale e justifikojnë vonesën me kryerjen e një numri të madh veprimesh hetimore. Peshën kryesore në hetim, sipas prokurorëve, e ka intervistimi i qytetarëve rezidentë në zona të ndryshme të Shqipërisë, por që gjenden të regjistruar fiktivisht në Durrës dhe Kavajë. Por, si në çdo rast, kur pjesë e hetimit janë zyrtarë me pushtet politik, hetimi vonohet në ping-pongun Prokurori-Polici. Në rastet e transferimeve të dyshuara si fiktive, prokurorët ia kanë deleguar veprimet hetimore Policisë. Kjo e fundit, nga ana e saj, e përfshirë edhe në hetimin e veprave të tjera penale, ende nuk e ka përmbyllur procesin e intervistimit të të gjithë personave. Zyrtarë të opozitës, të cilët kanë kallëzuar penalisht veprimet e dyshimta korruptive, kanë bindjen se policia e vonon qëllimisht ecurinë e hetimit.
Në këtë spirale hetimore, Shqipëria asnjëherë nuk ka arritur të ngrejë nivelin e hetimeve antikorrupsion tek zyrtarët e lartë. Ka pasur disa raste sporadike, kryesisht për mitmarrje, por në asnjë rast Shqipëria e 25 viteve të fundit nuk ka dënuar politikanë për korrupsion elektoral. Raportet e OSBE-ODIHR, herë me gjuhë diplomatike dhe herë me fjalor më të drejtëpërdrejtë, e kanë cituar korrupsionin elektoral si dëmtuesen më të madhe të proceseve zgjedhore në vendin tonë. Por gjithësesi, këto çështje nuk janë trajtuar asnjëherë seriozisht dhe nuk kanë përfunduar në organet e drejtësisë.
Byroja Kombëtare e Hetimit, e cila sipas dakordësisë së sotme do të jenë në varësi të Prokurorisë, mund të jetë një zgjidhje e përshtatshme për hetimin e korrupsionit elektoral.
Në këtë mënyrë, me mbështetjen e deklaruar hapur edhe të Shteteve të Bashkuara të Amerikës për këtë strukturë, qytetarët shqiptarë mund të marrin përgjigje jo vetëm për pasurimin e shpejtë të politikanëve, por sidomos nëse tjetërsimi i votës së tyre është realitet apo akuzë e pabazë. Rasti i Maqedonisë, ku prokurorja speciale Janeva deligjiton të gjithë shtetin, mund të jetë një shembull pozitiv edhe për Shqipërinë, e cila është përballur në të gjithë historinë e saj demokratike me akuzat e palëve për korrupsion elektoral, i cili ka vijuar me korrupsion ekonomik.
