Nga Gian Guido Vecchi – Corriere della Sera
“Po përpiqem të mos vazhdoj të polarizoj ose të nxis polarizimin brenda Kishës”. Sot ka dalë biografia “León XIV: ciudadano del mundo, misionero del siglo XXI” (Penguin Peri), e shkruar nga gazetarja Elise Ann Allen dhe e mbyllur me intervistën e parë të Papës Prevost, një bisedë e gjatë nga e cila të dielën e kaluar ishin publikuar disa pjesë.
Në këtë tekst, Papa shfaqet i kujdesshëm për tema ndarëse si çështja LGBTQ, duke u treguar i vëmendshëm për të bashkuar dallimet brenda Kishës, duke predikuar mikpritje dhe respekt, por pa thyerje doktrinarë.
“E shoh shumë të pamundur, të paktën në të ardhmen e afërt, që të ndryshojë doktrina e Kishës në lidhje me atë që Kisha mëson për seksualitetin, për atë që Kisha mëson për martesën”.
Intervista
Leoni XIV trajton çështje të brendshme dhe të politikës ndërkombëtare, duke filluar nga “tmerri” i Gazës, edhe pse nuk shprehet mbi përdorimin e termit “gjenocid”.
Ai flet edhe për vendin e tij dhe për Trump.
“Nuk kam ndërmend të përfshihem në politikën e njëanshme”.
Sepse, siç sqaron në një nga pasazhet më domethënëse.
“Detyra ime është të shpall Lajmin e Mirë, të predikoj Ungjillin. Nëse humbasim horizontin, humbasim busullën, mund të endemi kot pa ditur ku të shkojmë. Pra, në njëfarë kuptimi, nuk e shoh rolin tim kryesor si përpjekje për të zgjidhur problemet e botës, edhe pse mendoj se Kisha ka një zë, një mesazh që duhet të vazhdojë të shpallet, të thuhet dhe të thuhet me zë të lartë. Vlerat që Kisha do të promovojë në përballjen me disa nga këto kriza botërore nuk vijnë nga hiçi, por nga Ungjilli. Ka pasur periudha kur ky zë është humbur, është injoruar ose nënvlerësuar. Në këtë kuptim, besoj se misioni im duhet të jetë, dhe është shumë i qartë”.
Gaza dhe fjala “gjenocid”
“Pavarësisht disa deklaratave shumë të qarta nga qeveria e Shteteve të Bashkuara, së fundmi nga presidenti Trump, nuk ka pasur një përgjigje të qartë për të gjetur mënyra efektive për të lehtësuar vuajtjet e popullsisë, të njerëzve të pafajshëm në Gaza dhe kjo është sigurisht një arsye e madhe shqetësimi”, thotë Papa.
Fjala “gjenocid” dhe Gaza
“Fjala gjenocid po përdoret gjithnjë e më shpesh. Zyrtarisht, Selia e Shenjtë nuk e konsideron të mundur që për momentin të bëjë ndonjë deklaratë mbi këtë çështje. Ekziston një përkufizim shumë teknik i gjenocidit, por gjithnjë e më shumë njerëz po e ngrenë këtë temë, përfshirë dy grupe për të drejtat e njeriut në Izrael që kanë dhënë një deklaratë në këtë drejtim. Është vërtet e tmerrshme të shohësh imazhet që transmetohen në televizion, shpresojmë që diçka të ndryshojë në këtë situatë”.
Marrëdhëniet me hebrenjtë
“Ndoshta jam shumë i guximshëm, por do të guxoja të thoja se tashmë në dy muajt e parë marrëdhënia me komunitetin hebraik si i tillë është përmirësuar pak”, thotë Papa Prevost.
“Besoj se është e rëndësishme të bëhen disa dallime që edhe ata vetë i bëjnë, midis asaj që po bën qeveria e Izraelit dhe asaj që është komuniteti hebraik. Por fatmirësisht, mendoj se ka pasur, edhe në pak takimet që kam pasur deri tani, një afrim të vogël. Rrënjët e krishterimit tonë janë të ngulitura në fenë hebraike dhe nuk mund të mbyllim sytë përballë kësaj. Besoj se ka shumë për të thënë dhe shumë për të bërë”.
Trump, paqja dhe emigrantët
“Një gjë që Françesku bëri drejt fundit të pontifikatit të tij dhe që e konsideroj shumë domethënëse, ishte letra që ai shkroi mbi çështjen e trajtimit të emigrantëve”, thotë Papa amerikan.
Ai vijon në të njëjtën linjë si paraardhësi.
“Presidenti Trump deklaroi javën e kaluar se nuk kishte në plan të më takonte, dhe më pas shtoi: “Por vëllai i tij është një person i mirë”, dhe kjo është në rregull. Njëri prej vëllezërve të mi e ka takuar dhe ka qenë shumë i hapur për mendimet e tij politike. Por nëse do të kishte çështje specifike që do të kërkonin një ballafaqim me të, nuk do të kisha asnjë problem ta bëja”.
Prevost thotë se është i gatshëm të “mbështesë përpjekjet” për “promovimin e paqes në botë”, që Trump “ka deklaruar qartë se dëshiron t’i ndjekë”, por shton: Shtetet e Bashkuara janë një fuqi botërore, duhet ta pranojmë këtë, dhe ndonjëherë vendimet merren më shumë mbi bazën e ekonomisë sesa të dinjitetit njerëzor dhe mbështetjes njerëzore.
Ai shton gjithashtu: Fakti që unë jam amerikan do të thotë, ndër të tjera, që njerëzit nuk mund të thonë, siç bënë me Françeskun, “ai nuk i kupton Shtetet e Bashkuara, thjesht nuk sheh çfarë po ndodh”.
Megjithatë, Papa nuk dëshiron të ndërhyjë në debatin e brendshëm të vendit të tij.
“Nuk kam ndërmend të përfshihem në politikën partiake. Nuk është ky roli i Kishës. Por nuk kam frikë të ngre çështje që i konsideroj si çështje të vërteta ungjillore, të cilat shpresoj të mund të dëgjohen nga të dyja palët, siç thuhet zakonisht”.
Marrëdhëniet me Kinën
Leoni XIV flet edhe për marrëveshjen historike me Kinën mbi emërimin e ipeshkvijve dhe për Ostpolitik-un e Vatikanit. Për momentin nuk do të ketë ndryshime.
“Do të thoja që në afat të shkurtër do të vazhdoj politikën që Selia e Shenjtë ka ndjekur prej disa vitesh tashmë, dhe që është ndjekur nga disa paraardhës. Nuk pretendoj aspak të jem më i mençur apo më i përvojshëm se ata që më kanë paraprirë. Po përpiqem të kuptoj më mirë se si Kisha mund të vazhdojë misionin e saj, duke respektuar si kulturën ashtu edhe çështjet politike, të cilat padyshim kanë një rëndësi të madhe, por edhe duke respektuar një grup të konsiderueshëm katolikësh kinezë që për shumë vite kanë jetuar një lloj shtypjeje ose vështirësie në ushtrimin e lirë të fesë së tyre, pa u rreshtuar”.
Papa thekson qartë çështjen e lirisë fetare
“Sa i përket Ostpolitik-ut, zgjedhjet që janë bërë kanë qenë për të thënë në mënyrë realiste: “Kjo është ajo që mund të bëjmë tani, duke parë drejt së ardhmes”… Është një situatë shumë e vështirë. Në afat të gjatë, nuk pretendoj të them çfarë do të bëj ose çfarë nuk do të bëj, por pas dy muajsh kam filluar tashmë të diskutoj këtë temë në disa nivele”.
LGBTQ+: Nuk kam një plan
“Siç e pamë në sinod, çdo çështje që lidhet me temat LGBTQ është shumë polarizuese brenda Kishës. Nuk kam një plan. Më kujtohet diçka që më tha një kardinal nga pjesa lindore e botës para se të bëhesha papë, lidhur me faktin se “bota perëndimore është e fiksuar, e obsesionuar me seksualitetin”. Për disa njerëz, identiteti i një personi është krejtësisht çështje e identitetit seksual, ndërsa për shumë njerëz në pjesë të tjera të botës kjo nuk është një temë kryesore në mënyrën se si duhet të lidhemi me njëri-tjetrin”.
Megjithatë, ai shton: Ajo që po përpiqem të them është ajo që Françesku e shprehu shumë qartë kur thoshte “todos, todos, todos”. Të gjithë janë të ftuar, por unë nuk e ftoj një person sepse ka ose nuk ka një identitet të caktuar. E ftoj sepse është bir ose bijë e Zotit.
Çiftet homoseksuale dhe martesa
“Kam folur tashmë për martesën, siç bëri Papa Françesku kur ishte papë, duke thënë se një familje përbëhet nga një burrë dhe një grua të bashkuar nga një angazhim solemn, të bekuar në sakramentin e martesës. Por edhe vetëm duke e thënë këtë, e kuptoj që disa njerëz do ta marrin keq”, thotë Leoni.
“Në Evropën Veriore tashmë po publikojnë rituale bekimi për “personat që duhen”, siç thonë ata, gjë që bie drejtpërdrejt ndesh me dokumentin e miratuar nga Papa Françesku, Fiducia Supplicans, i cili në thelb thotë se, natyrisht, mund të bekojmë të gjithë njerëzit, por nuk kërkon një mënyrë për të ritualizuar ndonjë lloj bekimi sepse kjo nuk është ajo që mëson Kisha. Kjo nuk do të thotë që ata njerëz janë të këqij, por mendoj se është shumë e rëndësishme, edhe një herë, të kuptojmë si të pranojmë të tjerët që janë ndryshe nga ne, si të pranojmë njerëzit që bëjnë zgjedhje në jetën e tyre dhe t’i respektojmë”.
Abuzimet
Papa Leoni XIV i kushton një përgjigje të gjatë dhe të menduar çështjes së abuzimeve në kler.
“Është një krizë reale që Kisha duhet të vazhdojë ta përballojë sepse nuk është zgjidhur. Prandaj, nevojitet një ndjeshmëri dhe dhembshuri e thellë për dhimbjen dhe vuajtjen që njerëzit kanë pësuar nga shërbyesit e Kishës. Statistikat tregojnë se mbi 90 për qind e personave që dalin përpara dhe bëjnë akuza janë viktima autentike. Ata thonë të vërtetën. Nuk po e shpikin. Por ka pasur edhe raste të provuara të akuzave të rreme dhe për këtë arsye proceset duhet të zhvillohen me rigorozitet, duke respektuar edhe të drejtat e të akuzuarit dhe prezumimin e pafajësisë, sepse «ka pasur priftërinj jeta e të cilëve është shkatërruar për shkak të kësaj”.
Megjithatë, ai thekson: Faleminderit Zotit, shumica dërrmuese e njerëzve që i përkushtohen Kishës, priftërinj, ipeshkvij dhe rregulltarë, nuk kanë abuzuar kurrë me askënd. Prandaj, nuk mund të bëjmë që e gjithë Kisha të përqendrohet vetëm në këtë temë, sepse nuk do të ishte një përgjigje autentike ndaj asaj që bota po kërkon në lidhje me nevojat e misionit të Kishës.
Gratë në Kishë
Ashtu si paraardhësi i tij, Leoni është i bindur se gjysmës tjetër (madje më të madhe) të Kishës duhet t’i njihen role më të mëdha përgjegjësie.
“Shpresoj të vazhdoj në gjurmët e Françeskut, edhe në emërimin e grave në disa role udhëheqëse në nivele të ndryshme të jetës së Kishës, duke njohur dhuratat që gratë kanë dhe që mund të kontribuojnë në jetën e Kishës në shumë mënyra.
Sa i përket diakoneshave, pra çështjes së hyrjes së grave në shërbesën e diakonatit të përhershëm, Papa Leoni XIV thotë se kjo kërkon ende studim dhe thellim.
“Për momentin nuk kam ndërmend të ndryshoj mësimin e Kishës mbi këtë temë. Mendoj se ka disa pyetje paraprake që duhet të shtrohen”.
Ashtu si Bergoglio (Papa Françesku), edhe Prevost nuk mendon se njohja e rolit të grave duhet të kalojë përmes shugurimeve. Pra, priftëresha nuk është në diskutim: Do të donim thjesht t’i ftonim gratë të bëhen të klerikalizuara dhe çfarë do të kishte zgjidhur realisht kjo?.
Financat e Selisë së Shenjtë
Për situatën financiare, Papa sqaron se Selia e Shenjtë nuk është në gjendje aq të keqe sa thuhet.
“Ka disa njësi financiare që përbëjnë realitetin e plotë të Selisë së Shenjtë, të Vatikanit. Shumë prej tyre po ecin mjaft mirë. Administrata e Pasurisë së Selisë Apostolike sapo ka publikuar raportin financiar për vitin 2024 dhe për atë vit raporton një rezultat pozitiv prej mbi 60 milionë eurosh. Pse të ankohemi për një krizë?”.
Ai shton se duhet shmangur përsëritja e gabimeve të së kaluarës, si rasti i famshëm i blerjes së ndërtesës në Sloane Avenue, Londër, që solli humbje të mëdha. Megjithatë, gjatë pontifikatit të Françeskut janë bërë hapa të rëndësishëm për të forcuar kontrollin dhe transparencën, dhe rezultatet pozitive tashmë po shihen.
Mesha në latinisht
Papa tregon se ka marrë shumë kërkesa dhe letra mbi çështjen e meshës në latinisht.
“Sot është e mundur të kremtohet mesha në latinisht. Nëse bëhet fjalë për ritin e Koncilit të Dytë të Vatikanit, nuk ka asnjë problem. Por mes Meshës tridentine dhe Meshës së Vatikanit II, Meshës së Palit VI, nuk e di mirë si do të përfundojë. Është padyshim shumë e ndërlikuar”.
Ai thekson se problemi i vërtetë është se liturgjia është përdorur si justifikim për të shtyrë agjenda të tjera.
“Është bërë një instrument politik, dhe kjo është shumë e pakëndshme.
Papa thotë se së shpejti do të takohet me mbështetësit e ritit tridentin, por shton se disa prej tyre nuk pranojnë as të dëgjojnë apo të dialogojnë, duke e kthyer çështjen në ideologji dhe jo më në përvojë të bashkësisë kishtare.
Udhëtimi në Turqi
Papa Leoni XIV konfirmon se do të shkojë në Turqi, në Nicea, ku në vitin 325 perandori Kostandin thirri Koncilin e parë ekumenik që përcaktoi Kredon e përbashkët të të krishterëve.
“Jam shumë i interesuar dhe shpresoj të shkoj në Nicea në fund të nëntorit. Fillimisht disa kishin menduar për një takim mes Patriarkut të Kostandinopojës, Bartolomeut dhe meje. Unë kërkova që kjo të bëhej një rast ekumenik për të ftuar udhëheqës të krishterë nga shumë fe ose komunitete të ndryshme të krishtera, që të marrin pjesë të gjithë në këtë takim në Nicea, sepse Nicea është një Kredo, është një nga momentet kur, para se të ndodhnin ndarjet, mund të gjejmë ende një rrëfim të përbashkët të fesë”.
