Donald Trump dhe Vladimir Putin janë përsëri në të njëjtën linjë. Presidentët e SHBA-së dhe Rusisë tani po veçojnë Evropën, ndërsa përpjekjet për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë kanë ngecur, tre javë pas samitit të tyre të profilit të lartë, por me ndikim të ulët, në Alaska.
Trump i bëri thirrje Evropës të bëjë më shumë në një telefonatë me udhëheqësit evropianë të enjten, edhe pse i vetmi aktivitet diplomatik në rritje që ka të bëjë me luftën vjen nga aleatët transatlantikë të SHBA-së, ndërsa ata përpiqen të gjejnë garanci sigurie për të mbrojtur Ukrainën pas çdo marrëveshjeje paqeje.
Kthesa e fundit në diplomacinë e çrregullt të presidentit në Ukrainë erdhi një ditë pasi ai u tha gazetarëve se planifikonte të fliste përsëri me Putinin së shpejti në mënyrë që të mund të përcaktonte “çfarë do të bëjmë”. Ai refuzoi të thoshte nëse do të miratonte sanksione të ashpra të drejtpërdrejta ndaj Rusisë nëse Putini do të vazhdonte të ngadalësonte iniciativën e tij të paqes pasi presidenti rus injoroi afatet e përsëritura dyjavore , i fundit prej të cilave skadon të premten.
“Cilado qoftë vendimi i tij, ne ose do të jemi të lumtur për këtë, ose të pakënaqur. Dhe nëse jemi të pakënaqur për këtë, do të shihni gjëra të ndodhin”, tha Trump në Zyrën Ovale të mërkurën.
Trump foli me Volodymyr Zelensky të enjten, së bashku me udhëheqësit e tjerë evropianë. Presidenti ukrainas tha më pas se biseda trajtoi presionin ekonomik mbi Rusinë dhe “privimin e makinës së luftës së Rusisë nga paratë”. Por mesazhi nga pala amerikane pas bisedës i fajësoi më shumë evropianët sesa Rusinë.
Trump “theksoi se Evropa duhet të ndalojë blerjen e naftës ruse që po financon luftën – pasi Rusia mori 1.1 miliardë euro në shitje karburanti nga BE-ja brenda një viti”, tha një zyrtar i Shtëpisë së Bardhë pas telefonatës.
“Presidenti theksoi gjithashtu se udhëheqësit evropianë duhet të ushtrojnë presion ekonomik mbi Kinën për financimin e përpjekjeve të luftës së Rusisë”, tha zyrtari.
Nga njëra anë, Trump ka të drejtë. Duke pasur parasysh kërcënimin e rëndë të sigurisë që kombet evropiane perceptojnë nga Rusia, është e çuditshme që të ketë ndonjë vend të Bashkimit Evropian që ende blen energji ruse në një kohë kur Perëndimi ka vendosur sanksione në përpjekje për të dobësuar ekonominë e Moskës për shkak të pushtimit të paligjshëm të Ukrainës në vitin 2022.
Megjithatë, ashtu si shumë nga qëndrimet e Trumpit mbi luftën, presioni i tij ndaj Evropës përmban elementë të palogjikshëm dhe madje hipokritë. Në fund të fundit, ai po kërkon që Evropa të kundërshtojë Kinën për blerjet e saj të naftës ruse, kur ai vetë nuk është i përgatitur të vendosë sanksione ndaj Pekinit. Shtetet e Bashkuara janë të bllokuara në bisedime tregtare me kinezët pasi presidenti nisi një luftë tregtare me tarifa të larta, pavarësisht kartave mjaft të pafavorshme të SHBA-së. Trump duket se nuk dëshiron të bëjë asgjë që do të dëmtojë shanset e tij për një marrëveshje.
Por qëndrimi i tij ndaj Evropës pasqyron trajtimin që i bën një tjetër ish-mikeshe, Indisë, e cila po përballet me një tarifë prej 50% mbi eksportet e saj në Shtetet e Bashkuara, të cilën Trump e justifikoi me blerjet e vazhdueshme të naftës ruse. Lëvizja e tij shkatërroi një përpjekje tre-dekadëshe nga presidentë të njëpasnjëshëm demokratë dhe republikanë për ta mbajtur Indinë jashtë orbitës së superfuqisë aziatike në rritje, Kinës.
Kostoja e strategjisë së tij u theksua këtë javë kur Presidenti kinez Xi Jinping i ofroi Kryeministrit Indian Narendra Modi një pritje të gëzueshme në një samit të udhëheqësve të fuqishëm. Ndërkohë, Modi kaloi një orë në limuzinën e Putinit, në një jehonë të udhëtimit të udhëheqësit rus me makinën e blinduar Beast të Trump gjatë samitit të tyre në Alaska tre javë më parë.
Sidoqoftë, rritja e presionit mbi Evropën për të lehtësuar blerjet e naftës së Putinit nuk ka gjasa të jetë vendimtare. Kontinenti ka ndërmarrë hapa për të ulur varësinë e tij nga energjia ruse, ndërsa lufta ka shpërthyer në Ukrainë. Rusia dikur ishte furnizuesi më i madh i naftës në BE. Por shtetet anëtare që atëherë kanë vendosur një ndalim për eksportet e naftës detare dhe produktet e rafinuara të naftës. Lauren Kent e CNN raportoi muajin e kaluar se importet e naftës në Evropë ranë në 1.72 miliardë dollarë në tremujorin e parë të vitit 2025, nga 16.4 miliardë dollarë në periudhën ekuivalente në vitin 2021.
Rusia synon të ndajë SHBA-në dhe Evropën
Ndërkohë, Rusia po intensifikon strategjinë e saj klasike të përpjekjes për të futur përçarje midis aleatëve të NATO-s, ndërsa kërkon të krijojë hapësirë për forcat e saj që të kërkojnë më shumë përparime në vijat e frontit në Ukrainën lindore.
Gjatë vizitës së tij në Kinë, Putin u takua me kryeministrin sllovak Robert Fico dhe akuzoi evropianët se po nxisin “histeri” mbi dyshimet se Moska po planifikon të sulmojë Evropën. “Çdo person i shëndoshë mendërisht është plotësisht i vetëdijshëm se Rusia nuk ka pasur kurrë, nuk ka dhe nuk do të ketë kurrë dëshirë të sulmojë askënd”, tha një president rus, forcat e të cilit hynë në Ukrainë në vitin 2014 dhe 2022.
Në Alaska, Putin paralajmëroi, ndërsa qëndronte krah për krah me një president amerikan i cili ka kritikuar shpesh aleatët e Amerikës, e Evropa nuk duhet të “pengojë punët” e diplomacisë së tij me Trumpin.
Dhe më herët këtë javë, Komisioni Evropian tha se një aeroplan që mbante udhëheqësen e tij të lartë Ursula Von der Leyen u shënjestrua me bllokim të navigimit GPS gjatë uljes në Bullgari të dielën dhe se Rusia ishte e dyshuar. Moska e hodhi poshtë pretendimin si “të rremë” dhe një simptomë të “paranojës” evropiane.
Në një tjetër sulm ndaj Evropës këtë javë, zëdhënësja e Ministrisë së Jashtme ruse, Maria Zakharova, u tha gazetarëve se Rusia e konsideronte idenë e çdo vendosjeje të trupave të huaja në Ukrainë në rast të një marrëveshjeje paqeje “të papranueshme”. Kjo ishte përpjekja e fundit e Moskës për të penguar një përpjekje evropiane për një forcë sigurie për Ukrainën pas luftës.
Gjithashtu, nuk ka asnjë shenjë të takimit midis Putinit dhe Zelenskyt, të cilin zyrtarët e Shtëpisë së Bardhë e parashikuan me besim se do të zhvillohej vetëm dy javë më parë. Putini ofroi të zhvillonte bisedime në Moskë. Por, meqenëse do të ishte e pamundur që Zelensky të ndihej i sigurt në një vend të tillë, kjo u duk si një shembull tjetër i pengimit.
Trump dikur kishte sugjeruar se do të përfshihej si palë e tretë në bisedime të tilla, por ai është rikthyer në qëndrimin rus se një takim kokë më kokë duhet të ndodhë më parë. Aleatët e Ukrainës shqetësohen se Putini do të orkestrojë një konfrontim në një takim dypalësh që ai më pas mund ta përdorë për t’i argumentuar Trump se Zelensky e kishte sabotuar procesin.
Disa lëvizje në garancitë e sigurisë – por Rusia do të ishte një pengesë
Pati një shkëndijë përparimi të enjten – edhe nëse kjo kushtëzohet nga suksesi afatshkurtër i një iniciative paqeje të Trump, e cila ngeci përpara se të vinte vërtet në lëvizje. Pas telefonatës midis Trump, Zelensky dhe anëtarëve të aleatëve ukrainas të “Koalicionit të të Gatshmëve”, Presidenti francez Emmanuel Macron tha se 26 vende ishin zotuar të kontribuonin në një forcë të mundshme paqeruajtëse nëse finalizohej një marrëveshje armëpushimi.
Macron tha se, krahas forcimit të forcave të armatosura të Ukrainës dhe vendosjes së trupave evropiane në Ukrainë, komponenti i tretë i garancive të sigurisë së Ukrainës duhet të jetë një “rrjet sigurie amerikane”. SHBA-të u kanë thënë aleatëve se janë të hapura për një rol të kufizuar në ofrimin e garancive të sigurisë për Ukrainën nëse arrihet një marrëveshje paqeje me Rusinë. Në fund të një jave tjetër me shumë pak lëvizje drejt paqes në Ukrainë, nuk është çudi, siç raportoi Alayna Treene e CNN , që Trump po frustrohet. Por ka pak shenja që ai ka një ide të madhe për të thyer bllokimin./CNN
