Në Izrael , mund të duket sikur vetëm një vend tjetër ka vërtet rëndësi. Uashingtoni DC është në anën tjetër të botës, por i siguron Izraelit armë, mbështetjen e ushtrisë më të fuqishme në botë dhe një mburojë diplomatike kritike në forume si Kombet e Bashkuara.
Megjithatë, ekonomia e vendit është e lidhur shumë më ngushtë me Evropën sesa me Shtetet e Bashkuara. Një e treta e tregtisë së saj është me Bashkimin Evropian , puna kryesore akademike mbështetet nga grantet nga fondi kërkimor Horizon i BE-së prej disa miliardë dollarësh, dhe është destinacioni kryesor për izraelitët që duan të udhëtojnë.
“Gjeografia nuk ndryshon dhe mospasja e partnerëve të tjerë përveç Emirateve të Bashkuara Arabe në rajon do të thotë se Evropa do të jetë gjithmonë porta hyrëse. SHBA-të do të jenë gjithmonë 8,000 km larg”, tha një diplomat perëndimor.
Këto lidhje nuk janë përkthyer kurrë në shumë ndikim politik për Evropën, pjesërisht sepse kontinenti ka kohë që është i penguar nga përçarjet mbi politikën ndaj Izraelit.
Kritikët e vendbanimeve të paligjshme të Izraelit dhe së fundmi të luftës së tij në Gaza janë mbivlerësuar dhe mbivotuar vazhdimisht nga një kombinim i shteteve anëtare më të vjetra si Gjermania dhe Austria, të cilat janë të lidhura me Izraelin nga historia, dhe kombeve anëtare më të reja, veçanërisht Hungaria, të tërhequra nga një vizion i përbashkët etno-nacionalist.
“Të kesh ndikim nënkupton që je i gatshëm dhe i aftë ta përdorësh atë”, tha Josep Borrell, ish-shef i politikave të BE-së.
“Nëse mund të jetosh në një vendbanim të paligjshëm dhe prapë të udhëtosh lirisht në Evropë dhe të eksportosh [produkte] në Evropë, si mund të presim që ata t’i marrin seriozisht dënimet tona?”, shtoi ai.
Kur tre nga aleatët më të vendosur historikë të Izraelit: Franca, Mbretëria e Bashkuar dhe Kanadaja, muajin e kaluar kërcënuan të ndërmarrin veprime për shkak të luftës së Izraelit në Gaza, kryeministri Benjamin Netanyahu akuzoi udhëheqësit e tyre se po mbështesin Hamasin dhe po nxisin antisemitizmin.
Ai tingëllonte si një njeri që e konsideronte vendin e tij të paprekshëm, objektivin e sulmeve të tij, të pafuqishëm dhe të parëndësishëm, ose ndoshta të dyja. Për shumë vite, ky mund të kishte qenë një gjykim i arsyeshëm, bazuar në ndjenjën se Izraeli mund ta merrte si të mirëqenë mbështetjen evropiane.
Marrëdhënia ka qenë aq e ngushtë sa dy dekada më parë, Javier Solana, i cili ishte shefi i politikës së jashtme të BE-së, e përshkroi Izraelin si një anëtar jozyrtar, më të integruar se vendi kandidat i atëhershëm, Kroacia.
‘Politikisht, ne ndihemi si një mendim i dytë për udhëheqësit e Izraelit”, tha një diplomat evropian, duke folur për përpjekjet për të ndikuar në politikë.
Megjithatë, në muajt e fundit, shkalla e vdekjeve dhe shkatërrimit në Gaza, si dhe dhuna e kolonëve mesianë në Bregun Perëndimor, kanë ndryshuar opinionin publik dhe llogaritjet politike në të gjithë bllokun.
Ndër hapat e ndërmarrë deri më tani, Mbretëria e Bashkuar ka sanksionuar dy ministra të kabinetit , Franca ka luajtur me njohjen e njëanshme të një shteti palestinez dhe Bashkimi Evropian mbështeti sanksionet ndaj kolonëve ekstremistë.
Tani, në mënyrë më të rëndësishme, BE-ja po shqyrton nëse duhet të përdorë të gjithë peshën e levave të saj ekonomike për të ndryshuar politikën izraelite.
Muajin e kaluar, Holanda, tradicionalisht një nga aleatët më të vendosur evropianë të Izraelit, kërkoi një shqyrtim urgjent nëse Izraeli kishte shkelur detyrimet e të drejtave të njeriut që mbështesin marrëveshjen e saj të tregtisë së lirë me bllokun.
Neni 2 i Marrëveshjes së Asociimit BE-Izrael, korniza që lejon tregtinë e lirë, udhëtimin e lirë dhe bashkëpunimin akademik, përcakton respektin për të drejtat e njeriut dhe parimet demokratike si një “element thelbësor” të marrëdhënies.
Kërkesa e tyre fitoi mbështetjen e 17 shteteve anëtare të BE-së, një grup i papritur i madh. Një pjesë e kësaj mbështetjeje erdhi në minutën e fundit, tha një diplomat i përfshirë në diskutime, mes një ndjenje në rritje se nëse Evropa nuk vendos një kosto për injorimin e shqetësimeve të saj, Izraeli do të vazhdojë t’i marrë aleatët në pragun e tij si të mirëqena.
Shërbimi i politikës së jashtme i BE-së gjeti “indikacione” për shkelje të të drejtave, sipas një kopjeje të raportit të parë nga Guardian. Mbështetja për veprime konkrete do të testohet të hënën kur diplomatja më e lartë e BE-së, Kaja Kallas, ua paraqet atë ministrave të jashtëm.
Edhe pse nuk kërkon sanksione të menjëhershme dhe nuk është hera e parë që diplomatët e BE-së kanë arritur në këtë përfundim – pati gjetje të ngjashme të bëra dy herë vitin e kaluar – kjo vjen në një kohë presioni të paparë të brendshëm në Evropë.
“Situata (në Gaza) vazhdon të përkeqësohet dhe shumica dërrmuese e evropianëve duan të shohin më shumë sesa vetëm fjalë. Edhe në Gjermani, tre nga katër persona, në të gjithë spektrin politik, janë në favor të pezullimit të shitjes së armëve. Pra, qeveritë flasin vetë, por a janë të gatshme të veprojnë vetë?” tha Borrell, ish-diplomati i lartë.
“Të qenit një bashkësi vlerash… është leva më e madhe e BE-së, por ne po e humbasim atë me mospërputhjen tonë., shtoi ai.
Marrëveshja e asociimit në tërësi nuk mund të pezullohet pa një votë unanime, gjë që nuk është e realizueshme aktualisht. Por komponentët individualë mund të pezullohen me mbështetjen e votuesve që përfaqësojnë një shumicë “të kualifikuar” të shteteve anëtare dhe popullsisë brenda Bashkimit Evropian.
Çdo formë sanksionesh do të kishte nevojë edhe për mbështetjen e presidentes së komisionit Ursula von der Leyen. Këshilli mund të votojë vetëm për propozimet që vijnë nga Komisioni dhe ajo përcakton rendin e ditës për takimin e tyre.
Ajo e ka kritikuar luftën, duke e përshkruar shënjestrimin e civilëve si “të neveritshëm” dhe duke thënë se “përdorimi joproporcional i forcës” nuk mund të justifikohet, por nuk ka përqafuar lëvizjet për të sanksionuar Izraelin.
Disa qeveri evropiane po bëjnë thirrje për hapa që variojnë nga ndërprerja e aksesit pa tarifa të Izraelit në tregje dhe ndërprerja e aksesit të universiteteve izraelite në fondet kërkimore deri te ndalimi i udhëtimit pa viza të turistëve izraelitë në destinacionet e pushimeve.
Marrëdhënia tregtare është e pabalancuar, gjë që i jep Evropës hapësirë për të shkaktuar më shumë dhimbje sesa do të vuante duke i prerë aksesin në tregjet e saj.
Armët e përparuara dhe produktet e inteligjencës kibernetike të Izraelit mund të jenë të kërkuara, por në tregtinë e përgjithshme për BE-në, ai renditet pas vendeve të tjera mesdhetare, përfshirë Marokun dhe Algjerinë, në vendin e 31 -të .
Diplomatët shpresojnë që disa masa të tjera të mundshme mund të gjenerojnë presion të tërthortë mbi qeverinë brenda Izraelit, nëpërmjet ndikimit të tyre tek votuesit. Një ndalesë e udhëtimit pa viza në Evropë do të ishte thellësisht jopopullore dhe do të ndihej menjëherë.
“Ndoshta ka pak shpresë që, në kombinim me këtë iniciativë, duket sikur gjërat po ndryshojnë edhe në shoqërinë izraelite”, tha një zyrtar evropian, duke përmendur demonstratat në rritje brenda Izraelit kundër viktimave civile palestineze.
“Njerëzit nuk duan që vendi i tyre të jetë një shtet i përjashtuar”.
Burimi: The Guardian
