Kryetari i Komunës së Bukureshtit, Nicusor Dan, është drejt fitores në balotazhin presidencial kundër kandidatit ultranacionalist, George Simion, sipas dy exit poll-eve. Ky rezultat shihet si shprehje e vullnetit të qytetarëve që Rumania të qëndrojë në rrugën e saj pro-perëndimore.
Sondazhe të veçanta nga Avangarde dhe CURS i dhanë Danit një fitore të papritur me pak më shumë se 54 për qind të votave të hedhura më 18 maj, në raundin e dytë të një procesi të diskutueshëm që pasoi muaj të tërë kaosi politik të paprecedentë.
Pjesëmarrja në zgjedhje ishte rekorde, me më shumë se 64 për qind apo rreth 11.6 milionë rumunë nga vendi dhe diaspora që dolën për të votuar – mbi dy milionë më shumë se në raundin e parë dhe më shumë se në votimin fillestar të nëntorit të kaluar, i cili u anulua mes akuzave për ndërhyrje ruse në fushatë.
Rezultatet zyrtare priten më vonë gjatë mbrëmjes.
“Ekziston një komunitet që humbi zgjedhjet e sotme. Një komunitet që është i indinjuar nga mënyra se si është bërë politika deri më tani, aq i indinjuar saqë beson se e vetmja zgjidhje është një revolucion”, tha Dan pak pasi u publikuan exit poll-et.
“Është detyra jonë t’i bindim ata se reforma në drejtësi dhe lufta kundër korrupsionit do të jenë prioritet”, tha ai.
Simion u fut në garë si zëvendësues për Calin Georgescu, të cili nuk iu lejua të kandidojë pasi fitoi raundin e parë të votimeve në nëntor.
Simion, 38 vjeç, i cili kundërshton ndihmën ushtarake për Ukrainën fqinje dhe është kritik ndaj udhëheqjes së Bashkimit Evropian, priu bindshëm në raundin e parë të zgjedhjeve presidenciale, duke shkaktuar rrëzimin e një qeverie koalicioni pro-perëndimore.
Ai ndërtoi mbi suksesin e Georgescut, pasi mori rreth 41 për qind të mbështetjes në raundin e parë të votimeve më 4 maj. Dan ishte shumë prapa me pothuajse 21 për qind.
Në shumicën e sondazheve të realizuara që nga ajo kohë, Simion kishte qenë përpara, megjithëse sondazhet më të fundit i paraqitnin kandidatët si më të barabartë.
Simion, lideri i partisë AUR, hodhi poshtë shifrat e exit poll-eve, duke thënë se të dhënat e tij tregonin se ai e kishte fituar votën me rreth 400.000 vota më shumë.
“Unë do të jem presidenti i të gjithë rumunëve, pra do të jem edhe presidenti juaj”, tha Simion në një fjalim duke pretenduar se kishte fituar.
“Faleminderit miliona njerëzve që bënë të mundur një fitore. Është fitorja e një njeriu që ishte i destinuar të bëhej president i Rumanisë, është fitorja e Calin Georgescut”, shtoi ai.
Pas dy përpjekjeve të dështuara për t’u bërë kryetar i Bashkisë së Bukureshtit, Dan u zgjodh në vitin 2020 dhe më pas u rizgjodh në vitin 2024 – pavarësisht kritikave se i mungonin aftësitë në komunikim gjatë mandatit.
Rezultati i zgjedhjeve ishte vlerësuar se mund të ketë ndikim si në ekonominë e dobësuar të vendit, ashtu edhe në unitetin brenda Bashkimit Evropian.
Presidenti i një shteti anëtar të BE-së dhe NATO-s ka kompetenca të konsiderueshme, përfshirë drejtimin e këshillit të mbrojtjes që vendos për ndihmën ushtarake. Ai gjithashtu mbikëqyr politikën e jashtme dhe ka të drejtën të vërë veton për votime në BE që kërkojnë unanimitet. Rumania është njëra nga pesë shtetet e BE-së që nuk njeh pavarësinë e Kosovës.
Kushdo që zgjidhet, do të duhet gjithashtu të propozojë një kryeministër që të negociojë një shumicë parlamentare për të ulur deficitin buxhetor të Rumanisë – më i madhi në BE.
Presidenti mund të shërbejë vetëm dy mandate pesëvjeçare.
“Ndryshe nga shtetet perëndimore që mund të përballojnë më lehtë gabime, besimi në Rumani mund të humbet shumë më shpejt dhe mund të … kërkojë gjenerata për ta rikuperuar”, tha Radu Burnete, drejtor i grupit më të madh të punëdhënësve në vend.
Analistët politikë kanë thënë se një fitore e Simionit, përkrahës i presidentit amerikan, Donald Trump, do të rrezikonte ta izolojë vendin ndërkombëtarisht, të gërryejë investimet private dhe të destabilizojë krahun lindor të NATO-s.
Votimi në Rumani zhvillohet gati gjashtë muaj pasi raundi fillestar u anulua për shkak të pretendimeve për ndërhyrje ruse – të mohuara nga Moska – në favor të kandidatit të ekstremit të djathtë, Calin Georgescu, të cilit iu ndalua të kandidonte sërish.
Simion i detyrohet shumë nga suksesi i tij zemërimit popullor kundër këtij vendimi, si dhe zhgënjimit me partitë kryesore që fajësohen për koston e lartë të jetesës, pabarazinë dhe korrupsionin.
Ai ka thënë se do të zgjidhte Georgescun, i cili mbështet nacionalizimet dhe një qëndrim të hapur ndaj Rusisë, si kryeministër.
Simion votoi së bashku me Georgescun, i cili e ka quajtur atë “protegun” e tij, në periferi të Bukureshtit, i shoqëruar nga truproja dhe i rrethuar nga mbështetës.
“Votova kundër abuzimeve dhe … varfërisë”, tha Simion. “Votova kundër atyre që na përbuzin të gjithëve”.
Dan votoi në qytetin e tij të vogël në qendër të Rumanisë, Fagaras, përqafoi mësues nga shkolla e mesme ku kishte studiuar dhe thirri njerëzit të votonin duke thënë se “Rumania po zgjedh të ardhmen e saj për më gjatë se pesë vite, është në një pikë kthese”.
“Votova për ndryshim që sjell begati, jo për dekurajimin e investimeve në Rumani. Votova për … një bashkëpunim të mirë me partnerët tanë evropianë dhe jo për izolim”, tha ai.
Po ashtu të dielën, polakët votojnë në raundin e parë të zgjedhjeve presidenciale në Poloni, ku pritet të kryesojë kryebashkiaku pro Bashkimit Evropian i Varshavës, Rafal Trzaskowski, dhe historiani konservator Karol Nawrocki.
Një fitore për Simionin dhe/ose Nawrockin do të zgjeronte grupin e udhëheqësve euroskeptikë, që tashmë përfshin kryeministrat e Hungarisë dhe Sllovakisë, në një zhvendosje politike në Evropën Qendrore që mund të thellojë ndarjet në BE.
“Ajo që (nacionalistët) duan është një Bashkim Evropian sa më pak i integruar”, tha analisti politik dhe historiani Ion M. Ionita. “Një BE ku vendimet merren vetëm në nivel kombëtar, por gjithsesi duke përfituar nga paratë evropiane”.
Disa analistë thanë se dezinformimi online ishte i përhapur përpara votimit të së dielës.
“Po shohim dezinformata që përhapen me shpejtësi të madhe nëpër platformat e rrjeteve sociale – përmes botëve dhe ri-shpërndarjeve strategjike që imitojnë postime autentike”, tha Roxana Radu, eksperte në Shkollën e Qeverisjes Blavatnik të Universitetit të Oksfordit./REL
