Rumunët votojnë të dielën në balotazhin e zgjedhjeve presidenciale, ku mund të zgjedhin mes një euroskeptiku të së djathtës ekstreme dhe një të pavaruri centrist, dhe ku rezultati mund të ketë ndikim si në ekonominë e dobësuar të vendit, ashtu edhe në unitetin brenda Bashkimit Evropian.
Nacionalisti i së djathtës ekstreme, George Simion, 38 vjeç, i cili kundërshton ndihmën ushtarake për Ukrainën fqinje dhe është kritik ndaj udhëheqjes së Bashkimit Evropian, priu bindshëm në raundin e parë të zgjedhjeve presidenciale, duke shkaktuar rrëzimin e një qeverie koalicioni pro-perëndimore.
Kryetari centrist i Komunës së Bukureshtit, Nicusor Dan, 55 vjeç, i cili ka premtuar të luftojë korrupsionin, është fuqishëm pro Bashkimit Evropian dhe NATO-s. Ai ka deklaruar se mbështetja e Rumanisë për Ukrainën është thelbësore për sigurinë e saj përballë kërcënimit në rritje nga Rusia.
Presidenti i një shteti anëtar të BE-së dhe NATO-s ka kompetenca të konsiderueshme, përfshirë drejtimin e këshillit të mbrojtjes që vendos për ndihmën ushtarake. Ai gjithashtu mbikëqyr politikën e jashtme dhe ka të drejtën të vërë veton për votime në BE që kërkojnë unanimitet. Rumania është njëra nga pesë shtetet e BE-së që nuk njeh pavarësinë e Kosovës.
Kushdo që zgjidhet, do të duhet gjithashtu të propozojë një kryeministër që të negociojë një shumicë parlamentare për të ulur deficitin buxhetor të Rumanisë – më i madhi në BE.
Një sondazh i së premtes parashishte se Dan për herë të parë që nga raundi i parë ishte pak përpara Simionit në një garë të ngushtë që do të varet nga pjesëmarrja dhe diaspora e madhe rumune.
Rreth 2.06 milionë rumunë, ose 11.5% e votuesve të regjistruar, kishin hedhur votën deri në orën 08:34, sipas të dhënave, përfshirë edhe votimet jashtë vendit. Votimi mbyllet në orën 20:00, pas çka do të publikohen exit pollet dhe më pas rezultatet preliminare në mbrëmje.
Presidenti mund të shërbejë vetëm dy mandate pesëvjeçare.
“Ndryshe nga shtetet perëndimore që mund të përballojnë më lehtë gabime, besimi në Rumani mund të humbet shumë më shpejt dhe mund të … kërkojë gjenerata për ta rikuperuar”, tha Radu Burnete, drejtor i grupit më të madh të punëdhënësve në vend.
Analistët politikë kanë thënë se një fitore e Simionit, përkrahës i presidentit amerikan, Donald Trump, do të rrezikonte ta izolojë vendin ndërkombëtarisht, të gërryejë investimet private dhe të destabilizojë krahun lindor të NATO-s.
Votimi në Rumani zhvillohet gati gjashtë muaj pasi raundi fillestar u anulua për shkak të pretendimeve për ndërhyrje ruse – të mohuara nga Moska – në favor të kandidatit të ekstremit të djathtë, Calin Georgescu, të cilit iu ndalua të kandidonte sërish.
Simion i detyrohet shumë nga suksesi i tij zemërimit popullor kundër këtij vendimi, si dhe zhgënjimit me partitë kryesore që fajësohen për koston e lartë të jetesës, pabarazinë dhe korrupsionin.
Ai ka thënë se do të zgjidhte Georgescun, i cili mbështet nacionalizimet dhe një qëndrim të hapur ndaj Rusisë, si kryeministër.
Simion votoi së bashku me Georgescun, i cili e ka quajtur atë “protegun” e tij, në periferi të Bukureshtit, i shoqëruar nga truproja dhe i rrethuar nga mbështetës.
“Votova kundër abuzimeve dhe … varfërisë”, tha Simion. “Votova kundër atyre që na përbuzin të gjithëve”.
Dan votoi në qytetin e tij të vogël në qendër të Rumanisë, Fagaras, përqafoi mësues nga shkolla e mesme ku kishte studiuar dhe thirri njerëzit të votonin duke thënë se “Rumania po zgjedh të ardhmen e saj për më gjatë se pesë vite, është në një pikë kthese”.
“Votova për ndryshim që sjell begati, jo për dekurajimin e investimeve në Rumani. Votova për … një bashkëpunim të mirë me partnerët tanë evropianë dhe jo për izolim”, tha ai.
Po ashtu të dielën, polakët votojnë në raundin e parë të zgjedhjeve presidenciale në Poloni, ku pritet të kryesojë kryebashkiaku pro Bashkimit Evropian i Varshavës, Rafal Trzaskowski, dhe historiani konservator Karol Nawrocki.
Një fitore për Simionin dhe/ose Nawrockin do të zgjeronte grupin e udhëheqësve euroskeptikë, që tashmë përfshin kryeministrat e Hungarisë dhe Sllovakisë, në një zhvendosje politike në Evropën Qendrore që mund të thellojë ndarjet në BE.
“Ajo që (nacionalistët) duan është një Bashkim Evropian sa më pak i integruar”, tha analisti politik dhe historiani Ion M. Ionita. “Një BE ku vendimet merren vetëm në nivel kombëtar, por gjithsesi duke përfituar nga paratë evropiane”.
Disa analistë thanë se dezinformimi online ishte i përhapur përpara votimit të së dielës.
“Po shohim dezinformata që përhapen me shpejtësi të madhe nëpër platformat e rrjeteve sociale – përmes botëve dhe ri-shpërndarjeve strategjike që imitojnë postime autentike”, tha Roxana Radu, eksperte në Shkollën e Qeverisjes Blavatnik të Universitetit të Oksfordit./REL
