Filozofi Jean Baudrillard përkufizonte fjalën “simulacrum” si “kopje pa version origjinal,” diçka që nuk i referohet realitetit, apo të prodhuarit të diçkaje reale, por pa burim. Me fjalë të tjera, është si të jesh në Chinatown në New York, të hash ushqim kinez, të shohësh dekorime kineze — gjithçka të jep idenë se je në Kinë, por në fakt je në Amerikë.
Është e vërtetë që Shqipëria vizitohet nga turistë nga mbarë bota. Interneti është i mbushur me postime si “Pse duhet të vizitoni Shqipërinë – Thesari më fshehtë i Evropës,” por shumica e këtyre postimeve supozojnë që ke një makinë dhe po udhëton në pjesë të ndryshme të vendit. Tirana, në këtë rast, është thjesht një ndalesë.
Përshtypja ime, pasi kalova një muaj në Tiranë për punë, por me qëllime turistike, është që ky qytet është një “simulacrum” i përvojës turistike, e cila, ndonëse përpiqet të thërrasë traditën, mohon gjithçka autentike.
Kjo përshtypje vlen vetëm për Tiranën, jo për të gjithë vendin.
Spektakli nis me “grafitet” (murale)
Sipas Agjencisë së Bashkimit Evropian për Azilet, Shqipëria kryeson listën e vendeve të Ballkanit Perëndimor me numrin më të lartë të kërkesave për azil në BE – në raport me popullsinë.
Ata që largohen përmendin më shpesh korrupsionin dhe papunësinë. Kjo thotë shumë për peizazhin social.
Në përgjithësi, zemërimi social i shtypur shpesh gjen shprehje në “grafitet”, por ndërsa shihja fasadat e ndërtesave në Tiranë, krijova përshtypjen se qytetarët janë të kënaqur me jetën e tyre, me mjedisin dhe qeverinë e tyre.
Pyesja veten: Ku është zemërimi për të cilin flitet?
Pastaj, në komunikim me vendasit, kuptova — është një “artwashing” (art shpëlarës) i sponsorizuar nga shteti.
Kryetari i Bashkisë Tiranë, Erion Veliaj, ka mbështetur një fushatë për “zbukurimin e qytetit”. Të gjitha ato murale të bukura, fytyra të qeshura dhe personazhe vizatimorë mbi fasada – janë të gjitha propagandë.
Pasi e kuptova këtë, gjithçka që pashë filloi të kishte kuptim — kështu funksionon gjithçka.
Konsumatori i kënaqur, por turisti i pakënaqur
Qeveria shqiptare thekson vazhdimisht rëndësinë e turizmit, por më duket se nuk ka një koncept të qartë për llojin e turistit që dëshiron të tërheqë.
Rama ka thënë njëherë: “Shqipëria duhet të jetë gati për turizëm elitar.” Ndërkohë, Shqipëria ofron pasuritë e saj – natyrën e përsosur dhe trashëgiminë e saj të pasur kulturore e historike – me çmime shumë më të ulëta se vendet e tjera evropiane.
Kur vizitova Tiranën, thuajse të gjitha institucionet kombëtare kulturore ishin të mbyllura për shkak të, siç thotë qeveria, restaurimit. Ndoshta kjo është gjithashtu pjesë e përgatitjes për turizmin elitar.
Munda të vizitoja vetëm disa muze, shumica e të cilëve ishin të përqendruar në regjimin e mëparshëm, monumente të përshtatura nga ajo epokë dhe disa hapësira artistike alternative.
Blloku – sot zona më tërheqëse e Tiranës – ofron gjithçka të nevojshme për të përcaktuar një jetë nate të mirë. Kjo zonë është plot me turistë. Ka restorante të mira, klube dhe bare – gjithçka që një konsumator mund të dëshirojë.
Mund të ushqehesh sikur je në Itali apo Turqi, të kërcesh sikur je në Vjenë, të pish dhe të tymosësh sikur je në Amsterdam, por të gjitha këto kushtojnë më pak se në vendet e tjera evropiane.
Mund të vish, të ikësh dhe të mos kujtosh asgjë, përveç faktit që nuk shpenzove shumë.
Përvoja ime autentike
Në mënyrë paradoksale me historinë e mësipërme – Tirana dallohet nga kryeqytetet e tjera në Ballkan. Por pikërisht këtu qëndron edhe thelbi – ajo ofron një përvojë autentike, në mënyrën e saj.
Përmes arkitekturës, ushqimit, kulturës jo të institucionalizuar, përzierjes së Lindjes, Perëndimit dhe Jugut, si dhe njerëzve të saj. Por këto nuk janë gjërat për të cilat kujdeset qeveria.
Përkundrazi, duke ndërtuar kulla luksoze dhe duke ndriçuar ndërtesat në një mënyrë që ndërtesa e Rektoratit duket si një klub nate, ata krijojnë një lloj “autenticiteti” shumë të ndryshëm nga ai që synojnë – një autenticitet të kaosit.
/Citizens
