Ka dalë Exit Polli i parë për zgjedhjet për Parlamentin Europian, që tregon projeksionin se si pritet të ndahen vendet në këtë institucion.
Ky projeksion bazohet në vlerësimet e 11 vendeve anëtare, teksa kujtojmë se dita e sotme është e fundit kur do të votohet për përbërjen e Parlementit Europian në vendet anëtare.
Referuar këtij projeksioni vendet në Parlamentin Europian do të ndahen si më poshtë:
Partia Popullore Evropiane: 181 (E qendrës së djathtë).
Socialistët dhe Demokratët: 135 (E qendrës së majtë).
Reneë: 82
Konservatorët dhe Reformistët Evropianë: 71
Identiteti dhe Demokracia e ekstremit të djathtë: 62
Të Gjelbërtit: 52
Një vlerësim i parë i sondazheve të rezultateve të zgjedhjeve të prodhuar nga Parlamenti Evropian sugjeron se partitë e Gjelbër dhe Renew liberale secila humbin rreth 20 deputetë secila, duke rrezikuar potencialisht shumicën pro-evropiane të nevojshme për të mbështetur zyrtarët e lartë dhe për të mbështetur ligjet e BE-së.
Projeksioni, i bazuar në exit poll dhe analiza të tjera, tregon se partia e Gjelbër fiton vetëm 53 eurodeputetë, krahasuar me 72 në mars 2024.
Renew, i kryesuar nga Presidenti i Francës Emmanuel Macron, ra nga 102 vende në 82, sugjerojnë shifrat.
Kjo konfirmohet nga mbështetja në rritje për partitë ekstreme. Në Francë, parashikimet sugjerojnë se partia e ekstremit të djathtë Rally National (RN) ka siguruar një 31.5% të votave – më shumë se dyfishi i numrit të fituar nga Macron.
FPÖ e ekstremit të djathtë parashikohet gjithashtu të kryesojë sondazhin në Austri, duke dyfishuar numrin e saj të eurodeputetëve në gjashtë pasi fitoi 27% të votave, sipas një sondazhi nga transmetuesi publik ORF.
Vendi i dytë është një betejë e ngushtë midis ÖVP-së së qendrës së djathtë, me pesë eurodeputetë (në rënie nga shtatë) dhe 23.5%, dhe socialistëve të SPÖ, me gjithashtu pesë eurodeputetë dhe 23% të votave.
Në Gjermani, partia kristiandemokrate CDU dhe CSU parashikohet të marrë rreth 30% të votave, të ngjashme me 29% në 2019, e ndjekur nga Alternativa për Gjermaninë e ekstremit të djathtë në vendin e dytë me 16.5%, nga 11% në vitin 2019. Socialdemokratët e kancelarit Olaf Scholz vijojnë me 14%, dhe të Gjelbrit me 12%. Pjesëmarrja është 64%.
Këto prirje djathtas konfirmohen në Spanjë, ku Vox pritet të rrisë përfaqësimin e tij me dy deri në tre eurodeputetë, ndërsa të ardhurit “Partia ka mbaruar”, të identifikuar gjithashtu si populistë të ekstremit të djathtë, do të fitojnë dy ose tre deputetët e parë ndonjëherë që nga largimi, sipas sondazheve.
Pas katër ditësh votimi, parashikimet e para për dhomën e re legjislative do të përditësohen sërish pas orës 23:00, kur qendrat e votimit të mbyllen në Itali.
Holanda tashmë ka konfirmuar lëvizjen në të djathtë.
Në vende të tilla si Holanda, votimi u zhvillua të enjten – dhe sondazhi i tij tregon se partia PVV e Geert Wilders do të marrë shtatë vende – duke konfirmuar një lëvizje drejt partive të krahut të djathtë euroskeptik të parashikuar nga sondazhet e mëparshme.
Kjo lëvizje nuk ishte aq ekstreme sa disa prisnin, duke i mundësuar aleancës së Gjelbër të Majtë-Laburistëve, e cila parashikohet nga exit poll të marrë tetë vende holandeze në Parlamentin Evropian, të pretendojë fitoren.
Rezultati i Wilders është një kapërcim megjithatë nga deputeti aktual i partisë në PE, kështu që sipas çdo standardi duket si një pengesë për përfitime të mëdha në të djathtën ekstreme.
Me rreth 373 milionë votues nga 27 shtete anëtare të BE-së – që për herë të parë përfshin rreth 16 dhe 17-vjeçarë – është ushtrimi më i madh demokratik shumë-shtetëror në botë.
Rezultatet përcaktojnë se cilët do jenë 720 anëtarët të Parlamentit Evropian që do të diskutojnë mbi legjislacionin e BE-së gjatë pesë viteve të ardhshme.
Zgjedhjet zhvillohen pas pesë viteve të trazuara të dominuara nga pandemia Covid-19 dhe pushtimi në shkallë të plotë të Ukrainës – për të mos përmendur një kosto në rritje të jetesës që dominoi shqetësimet e votuesve.
Ata parashikojnë gjithashtu një dobësim të establishmentit pro-evropian, me votuesit që kthehen kundër presidentit liberal francez Emmanuel Macron dhe partisë gjermane të Gjelbër, e cila aktualisht është pjesë e qeverisë së koalicionit të Olaf Scholz.
Fushata nuk ka kaluar pa polemika. Eurodeputeti Maximilian Krah dha dorëheqjen nga roli i tij drejtues në Alternativën për Gjermaninë, e ekstremit të djathtë, pas një gafe në të cilën ai dukej se mbronte grupin paramilitar nazist SS.
Hungaria priti debatin e saj të parë televiziv në 18 vjet për nder të zgjedhjeve dhe i porsaardhuri Péter Magyar po kërcënon kontrollin e pushtetit të kryeministrit gjithnjë e më autoritar Viktor Orbán.
Ndër detyrat e para të eurodeputetëve do të jetë miratimi i kandidatit për të udhëhequr Komisionin Evropian, me presidenten aktuale Ursula von der Leyen që shpreson të sigurojë një mandat të dytë.
Dinamika elektorale mund ta bëjë atë më sfiduese, pasi sondazhet paraprake sugjerojnë një dobësim të koalicionit që e mbështeti ngushtë në 2019, kur ajo fitoi 383 vota, vetëm shtatë më shumë seç i nevojitej.
Asnjë parti e vetme nuk ka shumicën në Parlamentin Evropian dhe votat shpesh vendosen çështje për çështje duke gjetur një koalicion që komandon shumicën e kërkuar.
Dhoma ka qenë gjithmonë e dominuar nga dy grupet e saj të mëdha, Partia Popullore Evropiane e qendrës së djathtë dhe Socialistët e qendrës së majtë.
Të dy humbën shumicën e tyre të kombinuar në zgjedhjet e vitit 2019, që kur u është dashur të krijojnë aleanca jozyrtare me parti të tilla si të Gjelbërit dhe Liberalët – dhe sondazhet sugjerojnë se ata nuk kanë gjasa ta rifitojnë atë në 2024.
Eurodeputetët do të kenë gjithashtu mundësi të ndryshojnë ose kundërshtojnë propozimet e reja legjislative, duke lënë në ekuilibër fatin e Marrëveshjes së Gjelbër të BE-së, një grup ambicioz ligjesh për të ulur emetimet e karbonit.
Secilit vend i është caktuar një numër i caktuar deputetësh në përputhje me popullsinë, duke filluar nga 96 për Gjermaninë, në vetëm gjashtë për secilin nga këta tre vende, Qipron, Maltën dhe Luksemburgun.
Për herë të parë që nga fillimi i zgjedhjeve të drejtpërdrejta në 1979, numërimi nuk do të përfshijë Mbretërinë e Bashkuar – 73 eurodeputetët e së cilës u larguan pas ditës së Brexit në shkurt 2020.
