Fermerët e kafesë nga Kosta Rika dikur ishin të bekuar me shira të bollshëm, por ndërsa reshjet bëhen të paqëndrueshme, ata po detyrohen të inovojnë për të vazhduar prodhimin e një prej pijeve më të preferuara në botë.
Lugina Qendrore e vendit ka kohë që krenohet me kushtet klimatike ideale për rritjen e kokrrave të kafesë arabica, eksportin e saj më emblematik — por fermerët raportojnë se kjo po ndryshon me shpejtësi. Jesus Valverde, i cili zotëron një plantacion familjar në qytetin e Naranjos, po përpiqet të përshtatet duke mbjellë pemë frutore që ofrojnë hije dhe ruajnë lagështinë rreth bimëve të tij të kafesë.
“Kemi rritur prodhimin me këtë ‘mikroklimë’”, tha fermeri 59-vjeçar.
Përveç kësaj, gjethet e thata që bien nga pemët e plehërojnë tokën dhe ulin nxehtësinë, një lloj “teknologjie biologjike” që ruan lagështinë e tokës.
“Isha përpara ndryshimeve klimatike”, thotë me krenari fermeri i kafesë. Banka Ndër-Amerikane për Zhvillim vlerëson se rritja e temperaturave mund të zhdukë gjysmën e të korrave të kafesë në botë deri në vitin 2050. Ndërsa vendi është një nga prodhuesit më të vegjël të kafesë në botë, kokrra ka qenë një nga eksportet kryesore të Kosta Rikës që nga shekulli i 19-të. Vitin e kaluar, vendi dërgoi 60,000 tonë në një vlerë prej 350 milionë dollarë.
Industria mbështet më shumë se 25,000 familje. Të dhënat nga Universiteti i Kosta Rikës tregojnë se reshjet vjetore kanë rënë në mënyrë të qëndrueshme nga 2,907 milimetra (114 inç) në 2010 në 1,759 milimetra në 2023. Megjithatë, disa vite dallohen si veçanërisht të thata, siç është viti 2016, kur ranë vetëm 952 milimetra. Me ndryshimin e klimës “sfidat janë të vazhdueshme”, ndërsa dëmtuesit dhe kërpudhat evoluojnë, tha Harold Gamboa, një specialist në Institutin Ndër-Amerikan për Bashkëpunim në Bujqësi. Instituti i Kafes i Kosta Rikës (Icafe) po punon në zhvillimin e hibrideve të bimëve të kafesë që janë më rezistente.
“Duke studiuar ADN-në e bimëve të ndryshme, ne mund të përshpejtojmë zhvillimin e karakteristikave më të mira në një fabrikë të vetme”, tha inxhinierja e bioteknologjisë Erika Mendez.
Në të kaluarën, fermerët si Johel Alvarado duhej të bënin pak më shumë sesa të mbillnin dhe të prisnin shirat e dikurshëm të vendit. Tani atij i është dashur të instalojë një sistem të ujitjes me pika në plantacionin e tij të kafesë prej katër hektarësh.
“Çdo vit bëhet pak më e vështirë të prodhosh të njëjtën sasi”, por “duke inovuar, ne shohim se ndryshimi i klimës nuk na ndikon aq shumë,” tha fermeri 52-vjeçar.
Eduardo Rojas, i cili menaxhon një plantacion kafeje prej 50 hektarësh në qytetin e Sarchi, arriti të rrisë prodhimin pasi investoi mbi 200,000 dollarë në sistemet e ujitjes dhe përmirësime të tjera. Në vitin 2023, ai korri 43.5 busel kafe për hektar, më shumë se dyfishi i mesatares kombëtare.
“Nuk besoja se mund të bëhej,” tha Rojas, i cili ka qenë në këtë biznes për më shumë se 40 vjet.
“Njerëzit që kanë ferma të tilla në klimat shumë të vështira… duhet të përfshihen në këto projekte,” tha ai.
