Pika e vetme kufitare mes Gazës dhe Egjiptit pritet të hapet për të lejuar qindra kamionë që mbajnë ndihma urgjentisht të nevojshme të hyjnë në territorin palestinez të shkatërruar. Agjencitë e ndihmës thanë të mërkurën, 15 tetor, se po shpresonin për një rritje të asistencës humanitare, veçanërisht në veri të Gazës, ku më shumë se 300 mijë persona të zhvendosur janë kthyer ditët e fundit. Zyrtarët humanitarë thanë se mijëra tonë ndihma, përfshirë ushqime dhe furnizime mjekësore, janë ngarkuar në kamionë që presin në Egjipt ose janë grumbulluar diku tjetër në rajon.
The Guardian raporton se të paktën 400 kamionë që mbajnë ndihma ishin nisur drejt Gazës, tha të mërkurën pasdite Kryqi i Kuq Egjiptian, por mbetej e paqartë se sa kohë do të duhej që kolonat të përfundonin procedurat kufitare dhe të hynin në territor.
Armëpushimi i brishtë në Gaza u përball me provën e parë kur Izraeli të martën akuzoi Hamasin se nuk po respektonte marrëveshjen e nënshkruar javën e kaluar, duke vonuar kthimin e trupave të pengjeve. Si kundërpërgjigje, Izraeli tha se do të ulte numrin e kamionëve që do të lejonte të hynin në Gaza në 300, gjysmën e totalit të rënë dakord në marrëveshjen e armëpushimit, dhe do të shtynte pafundësisht hapjen e pikës kufitare të Rafahut.
Disa orë më vonë, Hamasi dorëzoi mbetjet e tre pengjeve të tjerë tek Kryqi i Kuq, duke e çuar në tetë numrin e trupave të transferuar që nga hyrja në fuqi e armëpushimit të ndërmjetësuar nga SHBA, duke lënë ende 21 trupa për t’u llogaritur.
Organizata islamiste militante tha se vonesat ishin për shkak të vështirësive në gjetjen e vendeve të varrimit mes masave të mëdha të rrënojave të lëna nga konflikti dyvjeçar. Një trup i katërt i dorëzuar nga Hamasi rezultoi të mos ishte i një pengu.
Sipas Kan, transmetuesit publik izraelit, vendimi për të rihapur pikën kufitare të Rafahut erdhi pasi Izraeli u informua për synimin e Hamasit për të kthyer edhe katër trupa të tjerë të mërkurën, një veprim që ende nuk është konfirmuar nga grupi.
Kan raportoi gjithashtu se pajisje të rënda të nevojshme për riparimin e infrastrukturës së dëmtuar do të lejoheshin të hynin në Gaza dhe palestinezët që kishin lënë territorin gjatë luftës do të lejoheshin të ktheheshin për herë të parë. Të tjerët do të lejoheshin të largoheshin përmes pikës kufitare të Rafahut, me kusht miratimin e sigurisë nga Izraeli.
Palestinezët që prisnin evakuim mjekësor thanë se nuk kishin marrë ende njoftim nga Organizata Botërore e Shëndetësisë për t’u përgatitur për udhëtim.
Amjad al-Shawa, drejtori i rrjetit të OJQ-ve palestineze dhe me qendër në qytetin e Gazës, tha se nevojat në atë që dikur ishte qendra e gjallë tregtare dhe kulturore e territorit ishin “të jashtëzakonshme”.
“Njerëzit kanë këtë optimizëm dhe shpresë, por duhet të ketë përmirësim të shpejtë në pikat kufitare. Nuk kemi parë ende ndonjë ndryshim të rëndësishëm në terren”, tha Shawa.
“Ne ende po marrim një sasi shumë të kufizuar ndihmash [dhe] sapo kemi filluar tani të kuptojmë nivelin e shkatërrimit. Ka kaq shumë rrugë që janë plot me rrënoja … Nuk ka pothuajse asnjë shtëpi që të jetë e sigurt. Ka dëme dhe bomba të pashpërthyera kudo”.
Rafahu ka qenë i mbyllur që kur u mor nën kontroll nga forcat izraelite në maj 2024, duke kufizuar hyrjen në Gaza nga Izraeli. Izraeli ka bllokuar në mënyrë të përsëritur hyrjen e ndihmave në Gaza gjatë konfliktit, duke nxitur akuza se ka përdorur urinë si armë lufte. Një uri e përgjithshme u shpall në disa pjesë të territorit në gusht.
Bashkimi Evropian tha të mërkurën se ishte në gatishmëri për të vendosur një mision humanitar afatgjatë, i njohur si EUBam (Misioni i Asistencës Kufitare të BE-së), në pikën kufitare të Rafahut nëse kushtet në terren përmirësoheshin.
Zyrtarët humanitarë në qytetin e Gazës thanë të mërkurën se ndihma ishte e domosdoshme, me qindra mijëra njerëz pa ujë të pijshëm, ushqim dhe gjëra të tjera thelbësore dhe shumë të tjerë që po vuajnë rëndë.
Megjithëse ndihma duhej të kishte filluar të hynte gjatë fundjavës, të hënën kalimet nga Izraeli u mbyllën për të lejuar transferimin e pengjeve dhe të burgosurve palestinezë drejt Gazës, ndërsa e diela ishte një festë kombëtare në Izrael.
Tess Ingram nga Unicef, duke folur nga jugu i Gazës, tha: Kishim dëgjuar se e diela do të ishte dita e parë e një rritjeje të madhe të ndihmave që do të hynin, por ajo që kemi parë deri tani është në kontrast shumë të fortë me nivelin e lartë dhe të dëshpëruar të nevojave. Njerëzit nuk janë të sigurt se kur do të marrin ujë përsëri. Nuk ka mjaftueshëm ushqim. Kishim 45 klinika ambulatore të ushqyerjes të hapura në gusht, tani kanë mbetur vetëm shtatë.
Fazat e mëvonshme të armëpushimit kërkojnë që Hamasi të çarmatoset dhe të heqë dorë nga i gjithë pushteti, gjë që deri tani ka refuzuar ta bëjë, duke nisur në vend të kësaj një goditje të ashpër të sigurisë për të riafirmuar autoritetin e tij në Gaza përmes ekzekutimeve publike dhe përplasjeve me klanet lokale.
Elementët afatgjatë të planit të armëpushimit, përfshirë mënyrën se si do të qeveriset Gaza dhe përbërjen e një force ndërkombëtare stabilizimi, ende nuk janë diskutuar plotësisht.
Plani i Trump-it kishte kërkuar që të gjithë pengjet, të gjallë dhe të vdekur, të dorëzoheshin deri në një afat që skadoi të hënën. Por negociatorët e njohën sfidën logjistike të gjetjes së të gjitha trupave mes shkatërrimit të gjerë në Gaza dhe marrëveshja i lejon Hamasit të ndajë vetëm informacion mbi pengjet e vdekur ndërsa përpjekjet vazhdojnë për dorëzimin e trupave sa më shpejt të jetë e mundur.
Të hënën, izraelitët festuan kthimin e 20 pengjeve të fundit të gjallë në Gaza dhe palestinezët u gëzuan për lirimin nga Izraeli të rreth 2 mijë të burgosurve dhe të ndaluarve si pjesë e fazës së parë të armëpushimit. Negociatat janë duke u zhvilluar për një fazë të dytë, e cila do të duhet të zgjidhë disa çështje të ndërlikuara.
Në një demonstrim të sfidave politike me të cilat përballet armëpushimi, Itamar Ben-Gvir, ministri i sigurisë kombëtare i krahut të djathtë ekstrem në Izrael dhe kundërshtar i planit të armëpushimit, tha në X se shpërndarja e ndihmave ishte një “turp”.
“Terrorizmi nazist kupton vetëm forcën dhe mënyra e vetme për të zgjidhur problemet me të është ta fshish nga faqja e dheut”, shtoi ai, duke akuzuar Hamasin për gënjeshtra dhe abuzime lidhur me kthimin e trupave të pengjeve.
Forumi i Familjeve të Pengjeve, një grup që përfaqëson shumë nga familjet e pengjeve, tha se tre pengjet e vdekur, mbetjet e të cilëve u identifikuan të martën në mbrëmje, ishin Uriel Baruch, Tamir Nimrodi dhe Eitan Levi.
Baruch u rrëmbye nga festivali i muzikës Nova gjatë sulmit të udhëhequr nga Hamasi ndaj Izraelit në tetor 2023, që shkaktoi luftën në Gaza. Nimrodi, i cili kishte shërbyer pranë trupës së ministrisë izraelite të mbrojtjes që kontrollon pikat e hyrjes në Gaza, u mor nga militantët në pikën kufitare të Erezit. Forumi tha se Levi u rrëmbye ndërsa po çonte një mik në një kibuc gjatë sulmit të Hamasit.
Komiteti Ndërkombëtar i Kryqit të Kuq (ICRC), i cili po mbikëqyr transferimin e mbetjeve, tha të hënën se rikuperimi ishte një “sfidë e madhe” duke pasur parasysh vështirësitë për të gjetur trupat mes rrënojave në Gaza, dhe se kjo mund të zgjasë ditë ose javë.
