Për herë të parë, vendet arabe të botës janë bashkuar njëzëri në thirrjen për Hamasin që të heqë dorë nga armët, të lirojë të gjithë pengjet dhe t’i japë fund sundimit të tij në Rripin e Gazës, kushte që, sipas tyre, mund të ndihmojnë në krijimin e një shteti palestinez.
Deklarata e papritur, e miratuar të martën nga 22 vendet anëtare të Ligës Arabe, dënon gjithashtu sulmet e Hamasit më 7 tetor ndaj Izraelit, të cilat ndezën luftën shkatërruese në Gaza.
Deklarata u bë në një konferencë të Kombeve të Bashkuara në Nju Jork mbi zgjidhjen me dy shtete, për t’i dhënë fund konfliktit shumëvjeçar mes izraelitëve dhe palestinezëve.
“Në kontekstin e përfundimit të luftës në Gaza, Hamasi duhet t’i japë fund sundimit të tij në Gaza dhe të dorëzojë armët tek Autoriteti Palestinez, me angazhim dhe mbështetje ndërkombëtare, në përputhje me objektivin për një shtet palestinez sovran dhe të pavarur,” thuhet në deklaratë. Ajo u nënshkrua gjithashtu nga të gjitha 27 vendet anëtare të Bashkimit Evropian dhe 17 vende të tjera.
Deklarata bën thirrje për vendosjen e një “misioni ndërkombëtar stabilizues të përkohshëm,” me ftesë nga Autoriteti Palestinez, i cili administron një pjesë të Bregut Perëndimor të pushtuar nga Izraeli, dhe “nën mbikëqyrjen e Kombeve të Bashkuara.”
Shumë liderë arabë kanë marrëdhënie pune me Hamasin dhe qeverisin popullsi që janë thellësisht të përkushtuara ndaj çështjes palestineze. Kjo i ka bërë ata të hezitojnë të distancohen publikisht nga grupi dhe të normalizojnë marrëdhëniet me Izraelin, pavarësisht presionit nga aleatë perëndimorë si Shtetet e Bashkuara. Katari pret zyrën politike të Hamasit dhe disa nga liderët e tij politikë, dhe ka vepruar si ndërmjetës mes grupit dhe si Izraelit, ashtu edhe SHBA-së.
John V. Whitbeck, një jurist ndërkombëtar që ka këshilluar ekipin negociator palestinez në bisedimet me Izraelin dhe ka punuar në këtë konflikt për gati 40 vjet, tha se nuk ishte në dijeni të ndonjë deklarate të ngjashme të bërë më parë nga shtetet arabe. Por ai theksoi se shumica e qeverive arabe janë kundër lëvizjeve që politizojnë Islamin “dhe edhe ata që mund të kenë simpati për rezistencën e armatosur do të ndienin se Hamasi duhet të eliminohet ushtarakisht dhe politikisht që Perëndimi të angazhohet plotësisht në përfundimin e pushtimit.”
Mbetej e paqartë nëse Hamasi do t’i përgjigjej thirrjes së Ligës Arabe. Deri tani, Hamasi nuk ka treguar gatishmëri për të dorëzuar vullnetarisht armët apo për të hequr dorë nga kontrolli i Gazës. Reagimi fillestar i Hamasit ndaj deklaratës ishte i përzier, por nuk sugjeronte ndonjë ndryshim të madh.
“Çdo përpjekje e bërë në nivel ndërkombëtar për të mbështetur popullin tonë palestinez dhe të drejtat e tyre legjitime vlerësohet dhe përshëndetet,” tha grupi në një deklaratë të enjten, duke kërkuar “njohje ndërkombëtare të pakushtëzuar” të një shteti të pavarur palestinez.
Deklarata e Hamasit nuk iu përgjigj drejtpërdrejt thirrjes për çarmatim. “Situata palestineze është një çështje e brendshme e popullit tonë,” thuhej në të.
Hamasi bëri thirrje për reforma të Organizatës për Çlirimin e Palestinës, e cila përfaqëson palestinezët ndërkombëtarisht dhe drejtohet nga presidenti i Autoritetit Palestinez, Mahmoud Abbas. Ai gjithashtu kërkoi zgjedhje presidenciale, legjislative dhe të tjera “bazuar në parime kombëtare dhe demokratike, pa kushte paraprake.”
Në Kombet e Bashkuara, konferenca në nivel të lartë për një zgjidhje me dy shtete, e bashkë-sponsorizuar nga Franca dhe Arabia Saudite, u zhvillua mes raportimeve për uri masive në Gaza. Imazhet e fëmijëve të vegjël dhe foshnjave që vdesin nga uria kanë nxitur zemërim global ndaj Izraelit për pengimin e ndihmës humanitare që të hyjë në shkallën e nevojshme për të shmangur mungesën e thellë të ushqimit.
Konferenca, që nisi të hënën dhe përfundoi të mërkurën, tërhoqi mbështetje të gjerë. Përfaqësues nga 125 vende anëtare të OKB-së morën pjesë, duke mbajtur fjalime në mbështetje të një shteti palestinez dhe duke i bërë thirrje Izraelit të angazhohet për zgjidhjen me dy shtete.
Analistët thanë se, edhe pse shumë sfida mbeten veçanërisht mungesa e mbështetjes nga Uashingtoni — përpjekja për të ringjallur idenë e një shteti palestinez ishte e rëndësishme.
“Çdo përpjekje për ta rikthyer fokusin ndërkombëtar te zgjidhja me dy shtete është e lavdërueshme, sidomos pas gati dy vitesh lufte dhe vuajtjeje mes izraelitëve dhe palestinezëve,” tha Max Rodenbeck, drejtor për Izraelin dhe Palestinën në grupin International Crisis Group. “Megjithatë, mbështetja retorike duhet të shoqërohet me hapa praktikë, pasi mundësia reale për krijimin e një shteti palestinez në terren ka ardhur duke u zvogëluar për vite me radhë, dhe nën qeverinë aktuale izraelite përballet me armiqësi të vendosur.”
Izraeli dhe Shtetet e Bashkuara e dënuan konferencën, duke thënë se ishte e parakohshme. Kushtet në terren, një luftë në vazhdim, pengje izraelite ende të mbajtura dhe grupe militante ende aktive në Gaza dhe Bregun Perëndimor, nuk lejojnë paqe të përhershme apo shtetësi palestineze.
“Asnjë njohje simbolike dhe asnjë rezolutë e OKB-së nuk do ta ndryshojë faktin bazë se në këtë botë ka nga ata që luftojnë terroristët dhe forcat ekstremiste, dhe ka nga ata që i mbyllin sytë para tyre,” tha ambasadori izraelit në OKB, Danny Danon.
Liderët izraelitë, përfshirë kryeministrin Benjamin Netanyahu, kanë thënë se deklaratat për shtetësinë palestineze shpërblejnë veprimet e Hamasit, e bëjnë më të vështirë arritjen e një armëpushimi në Gaza dhe rrezikojnë sigurinë e Izraelit.
Hamasi, në deklaratën e tij, shprehu një ndjenjë të ngjashme për thirrjet për normalizimin e marrëdhënieve me Izraelin që ishin pjesë e deklaratës që doli nga konferenca. “Fjalët për integrimin e entitetit sionist në rajon janë një shpërblim për armikun për krimet e tij,” tha Hamasi.
Javën e kaluar, presidenti i Francës, Emmanuel Macron, njoftoi se vendi i tij do të njohë një shtet palestinez dhe do ta formalizojë këtë në shtator. Britania e ndoqi me shpejtësi, duke njoftuar se do ta njohë shtetin palestinez nëse nuk arrihet një marrëveshje armëpushimi në Gaza deri në atë kohë.
Shtete të tjera kanë treguar gatishmëri për të njohur një shtet palestinez përpara Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së në vjeshtë. Ndër to janë Australia, Kanadaja, Finlanda, Malta, Portugalia dhe Zelanda e Re.
Një dokument i quajtur “Deklarata e Nju Jorkut”, që paraqet një udhërrëfyes me faza për përfundimin e konfliktit afro 80-vjeçar mes izraelitëve dhe palestinezëve dhe krijimin e një shteti palestinez, është shpërndarë ndër vendet anëtare të OKB-së, të cilat kanë afat deri në shtator për ta mbështetur atë përpara Asamblesë së Përgjithshme./ The New York Times
