Për sa i përket përkushtimit dhe entuziazmit në punën e tyre, Armela thotë se ajo dhe kolegët e saj mësues të shkollës fillore në një skaj të largët të Shqipërisë juglindore nuk janë ndryshe nga kolegët e tyre të qytetit.
Megjithatë, mjetet që kanë në dispozicion “na bëjnë të pabarabartë”, tha Armela, e cila foli me kusht që të citohej me një pseudonim.
“Shpesh na duhet të përshtatim kurrikulat bazuar në burimet që ka shkolla”, i tha ajo BIRN.
Dallimi më i madh është padyshim në IT.
Shqipëria e ka bërë një përparësi kombëtare futjen në përdorim të të ashtuquajturve “SmartLabs” – laboratorë IT – në shkolla, në mënyrë që çdo fëmijë të ketë mjetet e nevojshme për të lulëzuar në një botë gjithnjë e më digjitale.
“Qëllimi është që deri në vitin 2026, ky projekt të shtrihet në të gjithë Shqipërinë, duke shtuar 654 SmartLabs të rinj dhe duke garantuar që çdo nxënës, nga veriu në jug, të ketë mundësi të barabarta për të zhvilluar aftësi digjitale në një mjedis modern dhe inovativ”, tha Agjencia Kombëtare e Shoqërisë së Informacionit, AKSHI, e cila është ngarkuar me zhvillimin e teknologjisë së informacionit dhe komunikimit në Shqipëri.
Por, ndërsa nxënësit janë të aftë në përdorimin e telefonave inteligjentë dhe laptopëve, qasja në mjetet digjitale në klasë ndryshon shumë midis zonave urbane dhe rurale, duke çuar në shqetësime në lidhje me rritjen e pabarazisë digjitale.
Sipas Qëndresa Qytetare, interneti është i disponueshëm vetëm në 46 për qind të të gjitha shkollave, fillore dhe të mesme, dhe vetëm 5.3 për qind kanë Wi-Fi.
“Kjo bie ndesh me parimin e barazisë në arsim”, tha Mateo Yskollari, analist i politikave arsimore në Qëndresa Qytetare.
Armela tha se shkolla ku ajo punon ka internet, por “shumë shpesh interneti ndërpritet, veçanërisht gjatë motit të keq dhe ndërprerjeve të energjisë elektrike”.
Zonat rurale të lëna pas dore
Digjitalizimi është fjala më e fundit në modë në Shqipëri, e cilësuar si një zgjidhje e shkëlqyer për burokracinë dhe joefikasitetin.
Por, ndërsa kalimi në digjitalizim mund të thjeshtojë burokracinë dhe të ulë kostot, “ai mund të prodhojë rezultatin e kundërt kur bëhet fjalë për kategoritë vulnerabël”, tha Jordan Jorgji, një lektor në Universitetin Fan S. Noli në Korçë.
“Kategoritë më vulnerabël kur bëhet fjalë për pabarazinë digjitale janë të varfrit, të moshuarit dhe ata që jetojnë në zona të largëta larg qendrave urbane.”
“Është hendeku më i ri, dhe pa investime për ta menaxhuar atë, në të ardhmen mund të shohim hendeqe kombëtare ose rajonale të krijuara në botën e revolucionit të madh digjital.”
“Kështu, nuk përjashtohet që të moshuarit ose ata që nuk zotërojnë njohuritë dhe mjetet teknologjike mund të gjenden ekonomikisht në disavantazh kur përpiqen të hyjnë në shërbimet digjitale.”
Sipas të dhënave të ministrisë së arsimit, 1,723 nga 3,659 institucione arsimore publike dhe jopublike në Shqipëri janë të pajisura me internet, nga të cilat 485 janë në rajonin e Korçës.
Në Lozhan, pjesë e Korçës, shkolla e përdor internetin vetëm me kursim në mësimdhënie. Nuk ka laborator IT-je dhe prindërit ankohen gjithashtu se shkolla ende nuk i ka shfrytëzuar mjetet e komunikimit digjital.
“Nuk ka platformë online për të marrë informacion në lidhje me progresin e fëmijës”, tha nëna e dy fëmijëve, Mimoza Hadri.
“Unë shkoj fizikisht në shkollë dhe kontaktoj mësuesit kur dua të di rezultatet e tyre”, tha ajo. “Interneti nuk na ndihmon me asgjë përveç argëtimit.”
E kontaktuar nga BIRN, Ministria e Arsimit e Shqipërisë lavdëroi përfitimet e një platforme kombëtare online të quajtur SMIP “e cila lehtëson komunikimin midis prindërve, mësuesve dhe nxënësve, duke e bërë procesin arsimor më të qartë dhe më efikas”.
Yskollari e kundërshtoi këtë, duke thënë: “SMIP është menduar si një mjet monitorimi dhe vendimmarrjeje për Ministrinë e Arsimit. Nuk është një platformë funksionale për mësimdhënie, njoftime ditore, detyra ose burime digjitale për nxënësit dhe mësuesit.”
“Mësuesit e përdorin atë për të raportuar të dhëna, por jo për të zhvilluar procesin e mësimdhënies ose për të komunikuar me prindërit dhe nxënësit.”
Të lënë pas
Sipas të dhënave të vitit 2024 nga Autoriteti i Komunikimeve Elektronike dhe Postare, AKEP, rreth 97 për qind e territorit të Shqipërisë mbulohet nga interneti celular, por qasja në internet me brez të gjerë bie në zonat rurale, ndërsa çmimi mesatar mujor mund të kalojë 15 euro.
Kjo mund të jetë shumë për pensionistët ose ata që jetojnë nën kufirin e varfërisë.
“Ne kemi qasje në internet këtu, por shpesh shkëputet. Unë s’e përdor fare internetin”, tha 73-vjeçarja Eleni Pilinci, e cila jeton në fshatin Peshkëpi, pranë Pogradecit, në kufirin me Maqedoninë e Veriut.
“Kam dëgjuar për e-Albania, por me atë merren fëmijët e mi. Nuk ka sinjal brenda shtëpisë, kështu që telefonin e lë jashtë.”
Ofruesit e shërbimeve të internetit shpesh i neglizhojnë zonat rurale me popullsi të pakët, ku kostot e investimeve janë të larta dhe fitimet e ulëta.
Në Dardhas, pranë Peshkëpisë, 69-vjeçari Fevzi Mucka tha se duhet të marrë autobusin për në Pogradec dhe të paguajë për të aksesuar në shërbimet që tani janë të disponueshme në internet.
“Në fshat, askush nuk lodhet e-Albania,” tha ai. “Për çdo gjë që na nevojitet, duhet të shkojmë në Pogradec. Pensioni im është 10,000 lekë (100 euro). Ato para zhduken sikur të shkoj në Pogradec tre herë për një dokument.”
Shumë të moshuar shqiptarë ndihen se janë lënë pas nga revolucioni digjital. Armela tha se të rinjtë ruralë nuk duhet të lejohen të mbeten pas gjithashtu.
“Investimi në zona të largëta dhe me një numër të vogël nxënësish dhe banorësh duket pothuajse i pamundur,” tha ajo./BIRN
