Nga Ilir Kalemaj
Pranverë-verë 2025. Vendi del nga një masakër elektorale që nuk la kufi pa shkelur, normë pa thyer, dakordësi pa anashkaluar. Ndërkohë që pritet të vijojë beteja politike, e luftuar së fundmi kryesisht me metoda parapolitike për shkak të asimetrisë së rregullave që favorizojnë partinë-shtet, politika dhe mungesa e politikave publike vijojnë ta çojnë vendin në theqafje të shpejtë dhe të sigurt. Rrugë periferike por të florinjta, partneritete pirat-plaçkitëse që u jepen firmave fantazma pa kapital, pa eksperiencë, pa logjistikë, para të grabitura fondeve publike ditën për diell, investitorë strategjikë që mbijnë më shpesh se kërpudhat (qoftë dhe ato që stolisin oborrin e praruar të kryeministrisë), këto tashmë janë bërë muzikë e zakonshme për veshët e lodhur të qytetar-hallexhiut dhe veshët e mbyllur të shtetar-batakçiut.
Në republikat tona gjithçka ndodh. Monopole që u jepen firmave të caktuara se kështu i do mushka drutë. Investime që ndahen si plaçkë pazari. Grupe të botës së nëndheshme që maten me peshë votash në ditën pas dhe sipas takatit shpërblehen me llokma pushteti. Këto ndodhin rëndom në Republikën e Kleptokracisë, madje qëllon që për këto bëhen edhe filma, siç dëgjon t’i përshkruajnë zëra të pushtetit. Dhe kështu radha ska fund.
Por një skandal mbyt tjetrin në Republikën e Bananeve që as rend dhe stabilitet nuk po prodhon, lëre më demokraci funksionale dhe shtet të së drejtës, me ndarje të balancuar dhe të kontrolluar të pushteteve. Nuk di ç’të dëgjojë më parë qytetar-mavria a të angazhohet më së pari intelektuali i kapur mes dilemave ekzistenciale të mbijetesës së përditshme. Do të barrikadohet në mbrojtje të kauzave të rrëzuara përdhunshëm, t’i rezistojë përdhunimit rëndom të hapësirës private apo të rezistojë për publiken, atë që tashmë na duket fjalë reaksionare, aq shumë e kanë përdhosur rilindasit e rinj. Apo të trishtohet dhe revoltohet kur lexon korrespondencën e pasur dhe thirrjet telefonike plot pasion mes grupeve kriminale dhe emisarëve të lartë politikë të projektit Rilindje, të cilën as një filozof si Niçe (jo ai i Durrësit), nuk do i jepte dot dum. Se si mund të ketë garanci votuesi i shkretë kur do të shkundë votën që ajo e fqinjit të tij ndërkohë është blerë nga falangat e errëta të narko-shtetit, apo numërues do jenë banda pa maska ditën për diell, kësaj nuk i jep dot shpjegim as ndonjë opozitar i ri, qoftë nga ata me nam dhe mustak apo zë-hollë.
Në Republikën e Fasadës, e rëndësishme është dukja dhe një projekt si Rilindja Urbane apo Fshatare që gjithë-gjithë është sa një pjesëz rruge kombi, reklamohet dhe shitet si sapuni për djathë, pa i’u skuqur a nxirë faqja. Në republikën e lalerizmit, ‘Lejfenizmi’ është ngritur në art dhe Uriah Hippi do skuqej nga modestia po të shihte buxhetin e katërfishuar të Bashkisë që shkon për qokat e kryetar-mavrisë së radhës. Pararendësi, përpos burgut ishte dhe i pafat. Mbillte pemë, por i zinin veç pallate. Hapte puseta, por uji përmbyste sa herë binin disa centimetra shi. Hapte kopshte dhe shkolla me paratë që vilte sa nga taksat e dhjetëfishuara aq dhe nga gobat makute, por nxënësit vazhdojnë të mbipopullojnë klasa. Vijojnë e mbledhin këngëtarë dhe rrogëtarë, futbollistë dhe shqyrtarë, gaztorë dhe të pashkollë, por fshati që duket nuk do kallauz.
Por e rëndësishme është që nuk u bëhet qejfi qeder dhe i themi rrenat varg pa na u dridhur zëri dhe lëvizur qerpiku. Helbete ka plot nga ata që hanë rrenat për diell. Nga ata veteranët që i ka zënë lufta me pushkë në dorë kur si dhjetëvjeçar me faqe pa dirsur kishin dalë maleve me blerim mbuluar por pa gjermanë të këpusnin ndonjë ballist që u kalonte nëpër ferrë. Apo nga ata që logjikën e vënë mbi kresë si kapele kapteri vënë nxitimthi kur nxiton të bëj rreshtoren e mëngjesit. Në Republikën e Padijes, dija shpesh herë të merr më qafë. Ndaj të pashkollët bëjnë prokopi dhe do i kemi mes nesh përherë dhe më me tepri.