“Kujdes nga gjykatat”, ishte mesazhi që tha një diplomat me lidhje të mira në Uashington DC muajin e kaluar, mes episodit të mëparshëm të kaosit tarifor të SHBA-së. Shumica e syve ishin te çështja e profilit të lartë në Kaliforni nga Guvernatori Demokrat Gavin Newsom, se tarifat tregtare të Presidentit Donald Trump ishin të paligjshme.
Në këtë rast, ishte një çështje e veçantë në Gjykatën Ndërkombëtare të Tregtisë e paraqitur nga një duzinë shtetesh të tjera dhe disa biznese të vogla që e kanë fshehur politikën karakteristike të Trump. Kjo ngre pyetjen e vërtetë nëse tarifat e ashtuquajtura reciproke më të gjera që pritet të hyjnë në fuqi në korrik do të hyjnë ndonjëherë në fuqi, nëse tarifa universale prej 10% mund të qëndrojë në fuqi, nëse kombet do të shqetësohen të negociojnë, nëse Kongresi do t’i vijë në ndihmë presidentit dhe, sigurisht, reagimin përfundimtar të Gjykatës së Lartë.
Pjesa më e madhe e kësaj mund të gjurmohet te dinamika shumë e pazakontë që mbështet veprimet tarifore të Trump. Vetë pamja e presidentit duke shpallur tarifa gjithëpërfshirëse për një sërë vendesh, që kulmuan me momentin e tij tashmë famëkeq të Kopshtit të Trëndafilave me tabelën blu, është problemi themelor ligjor këtu. Në mënyrë tipike, në fakt kushtetutërisht, politika tregtare është në kompetencë të Kongresit të SHBA-së. Kryetarët e komiteteve të Tregtisë të Dhomës së Përfaqësuesve dhe Senatit (degë të Komitetit të Mënyrave dhe Mjeteve) zakonisht mbajnë pozicione shumë të fuqishme.
Presidenti Trump i anashkaloi të gjitha këto duke shpallur një sërë emergjencash kombëtare. Ndërsa ai ka njëfarë mundësie për të vepruar në emergjenca reale, këto raste pohojnë se përdorimi i gjerë i këtyre kompetencave për të njoftuar ndryshime të përhershme të tarifave ishte i paligjshëm dhe jokushtetues. Ekziston një vlerësim interesant i ndarjes së pushteteve në SHBA, i cili përfshin referencë si për përdorimin e kufizuar të të njëjtave pushtete nga ish-Presidenti Richard Nixon, ashtu edhe për Dokumentet Federaliste të Hamiltonit dhe Madisonit.
Në thelb, fuqitë që ai ka pohuar për të “rregulluar importin” janë të ngushta në fushëveprim dhe nuk shtrihen në vendosjen e pakufizuar të tarifave, në veçanti, për të korrigjuar deficitet tregtare. Sigurisht, administrata Trump e minoi logjikën e vet duke vendosur tarifa “reciproke” edhe për vendet me të cilat kishte një suficit tregtar, siç është Mbretëria e Bashkuar.
Veçmas, gjykata zbuloi gjithashtu se baza e presidentit për tarifat e fentanilit kundër Meksikës, Kanadasë dhe Kinës nuk “merrej me” objektivin e tyre të deklaruar. Pretendimi i Trump se ata “krijojnë ndikim” për të bërë marrëveshje nuk është një arsyetim i lejueshëm për përdorimin e fuqive. Kjo çmonton të gjithë nocionin e manovrave të shahut 4D të “artit të marrëveshjes”, të dizajnuara për të nxjerrë avantazhe tregtare.
Kjo çështje tani do të trajtohet nga Gjykata e Lartë. Çështja duket mjaft e fortë dhe gjithashtu e inkurajon çështjen e ngjashme të Kalifornisë. Gjithashtu, kjo minon plotësisht çdo përpjekje të Sekretarit të Thesarit të SHBA-së, Scott Bessent, për të negociuar marrëveshje me vendet e tjera.
Vende si Japonia dhe Bashkimi Evropian tashmë po tërhiqeshin, pasi panë Shtëpinë e Bardhë po lëkundje përballë turbulencave të lidhura me tarifat në normat e huamarrjes së qeverisë amerikane. Shitësit me pakicë amerikanë po paralajmëronin jo vetëm për inflacionin e lidhur me tarifat, por edhe për raftet e mundshme bosh. Debati mbi tarifat e Kinës, e cila supozohet se është armik i trafikimit të fentanilit, do të thotë se aleatët aktualë të G7 presin trajtim më të mirë nga SHBA-ja.
Dhe tani gjykatat e saj i konsiderojnë veprimet të paligjshme. Shtëpia e Bardhë është aktualisht e rrethuar nga tregjet e veta të obligacioneve, shitësit me pakicë, bizneset e mëdha, shumë shtete individuale dhe tani gjykatat e saj në lidhje me këtë politikë. Ndërkohë që iu kundërpërgjigj me një apel të menjëhershëm, disa në administratën e gjerë mund të jenë duke ngritur dolli privatisht për gjyqtarët.
A mundet Shtëpia e Bardhë të bindë Kongresin të miratojë këto tarifa? Duhet të ketë një dyshim shumë të madh për këtë. Sidoqoftë, vendet e tjera tani mund të kthehen te taktikat tradicionale tregtare të hartuara për të ushtruar presion mbi interesin vetjak të senatorëve, kongresmenëve dhe kongresmeneve kryesore, me ndikime në industritë e tyre lokale, qofshin ato motoçikleta, xhinse apo burbon.
Një tjetër mundësi mund të jetë kalimi në një bazë tjetër ligjore, siç janë fuqitë e nenit 232 që mbështesin tarifat e çelikut dhe automobilave. Kjo qasje do të ndryshonte dinamikën e luftës tregtare nga ato specifike për vendin, drejt tarifave specifike për industrinë. Sidoqoftë, gjykata ka nxjerrë në pah prova mjaft të padiskutueshme të dëmit ekonomik të shkaktuar SHBA-së nga tarifat e saj.
Për shembull, prodhuesi i materialeve edukative MicroKits me seli në Virxhinia thotë se “nuk do të jetë në gjendje t’i paguajë punonjësit e tij, do të humbasë para dhe si rezultat mund të falimentojë”. Kompania e verës VOS me seli në Nju Jork thotë se po i paguan tarifat “pas mbërritjes në Portin e Nju Jorkut”, duke vënë presion të menjëhershëm në fluksin e saj të parave të gatshme. Terry Cycling ka paguar tashmë 25,000 dollarë dhe parashikon një total prej 250,000 dollarësh këtë vit.
Gjykata arriti në përfundimin: “Qeveria nuk e kundërshton në mënyrë kuptimplote ‘logjikën ekonomike’ që i lidh tarifat hakmarrëse me faktin që paditësit tregojnë dëme në rrjedhën e poshtme.”
A dëshiron Shtëpia e Bardhë një betejë të çrregullt në Kongres për të miratuar këto tarifa, me shembuj të shumtë të ndikimit të tyre në jetën reale? Për momentin, prisni që negociatorët e tjerë anembanë botës të ngrenë këmbët dhe të presin, ndërsa Shtëpia e Bardhë përpiqet të hedhë poshtë paligjshmërinë e vetë bazës së konfliktit të saj global tregtar./ BBC
