Muajin maj, Shqipëria e përjetoi si një skenë e madhe europiane: samiti i lartë i Procesit të Europës Politike, mbajtja për herë të parë e disa etapave të Giro d’Italia, ndezën atmosferën në kryeqytet, Durrës dhe Vlorë.
Shqipëria u shfaq në ekranet ndërkombëtare si një vend me ritëm dhe ambicie. Ishte një muaj i mirë për imazhin – dhe kjo nuk është pak për një vend të vogël që kërkon të dëshmojë se është pjesë e rrjedhave europiane.
Por ndërkohë që dritat dhe spektaklet e rrugës krijuan ndjesinë e një Shqipërie të re, energjike dhe të buzëqeshur, pasi u shuan, u kthyem sërish me këmbë në tokë.
Ekonomia shqiptare, si edhe përpara shfaqjes së mësipërme, është larg të qenët e qëndrueshme. Euro e dobët po dëmton eksportuesit e vegjël dhe prodhuesit vendas, ndërkohë që paketa e ndihmës për ta është ende e paqartë.
Të dhënat e fundit të muajit prill treguan se shitjet jashtë vendit iu rikthyen rënies me 4.5%, pas një tendence pozitive që zgjati shumë pak.
Kullat që ngrihen me shpejtësi në qendër të qytetit mund të jenë spektakël arkitektonik, por ato nuk flasin domosdoshmërisht për rritje të mirëqenies së përgjithshme. Ato shpesh janë dëshmi më shumë e grumbullimit të kapitalit sesa e shpërndarjes së tij.
Turizmi, që mbetet një nga sektorët më të përfolur dhe më të shfrytëzuar në retorikën zyrtare, ka ende një rrugë të gjatë përpara për t’u bërë vërtet cilësor dhe elitar.
Rritja e numrit të turistëve nuk duhet të na mashtrojë në lidhje me cilësinë e shërbimeve, mungesën e infrastrukturës, transportin publik që lë për të dëshiruar, apo mbingarkesën e trafikut urban – që këtë maj ishte një “ferr” më vete në qytetet e mëdha.
Çmimet e lira të akomodimit dhe të bareve e restoranteve, në raport me shtetet e tjera të Europës, mbeten avantazhi kryesor që po tërheq të huajt në vend, – krahas bukurive natyrore, – por shtrenjtimi i vazhdueshëm i tyre mund ta bëjë sektorin të paqëndrueshëm.
Përtej statistikave zyrtare, varfëria mbetet e lartë, veçanërisht në zonat rurale.
Të dhënat e fundit të INSTAT dhe Eurostat treguan se Shqipëria kryesoi Europën për nivelin e lartë të popullsisë, rreth 42%, që është në rrezik për të qenë e varfër, pasi vuan nga një formë e rëndë e përjashtimit social më 2024.
Të dhënat referojnë se më shumë se 1 milion shqiptarë vuajnë nga një formë e rëndë e varfërisë, në një tregues se rritja e deritanishme nuk ka prodhuar mirëqenie dhe ka shtuar pabarazinë.
Në kontrast me kullat e projektuara nga archistar, qytetarët shqiptarë, sot, vijojnë të paguhen më pak në Europë, dhe duhet të punojë shumë më tepër se një dekadë më parë për të blerë një apartament. Për ironi, edhe kjo (shtrenjtimi i fortë i apartamenteve) quhet arritje!
Rënia e lindjeve është një tjetër alarm që nuk mund të injorohet – një pasojë e drejtpërdrejtë e pasigurisë ekonomike, emigrimit dhe mungesës së perspektivës afatgjatë.
Të dhënat e fundit të INSTAT treguan se ritmet e rënies së lindjeve janë përshpejtuar dukshëm, duke paralajmëruar një krizë demografike në të ardhmen.
Edhe në kryeqytet, i vetmi që ka pasur rritje të popullsisë për shkak të migrimit të brendshëm, rëniet ranë me 18% në tremujorin e parë 2025.
Në këtë kontekst, duhet të kuptojmë se fasadat dhe festat janë të rëndësishme për moralin dhe imazhin, por jo të mjaftueshme.
Politikat duhet të shkojnë përtej dekorit: të prekin ekonominë reale, jetën reale, të japin zgjidhje për familjet që sot shpenzojnë gjysmën e të ardhurave për t’u ushqyer, për bizneset që nuk eksportojnë dot më me fitim, për të rinjtë që nuk lindin më në këtë vend, por zgjedhin të lindin një jetë të re jashtë tij.
Shqipëria e këtij fillim maji ishte e bukur – po. Por që ta bëjmë vërtet të jetueshme për të gjithë, duhet ta shohim me një mendje që shkon përtej spektaklit./Monitor
