Nga Lutfi Dervishi
Në ditën ndërkombëtare të Lirisë së shtypit duhet kujtuar se sot të gjithë jemi gazetarë. Kush ka një celular me kamera dhe një sens protagonizmi, në mos gazetar është gaztor.
Sot është dita të kujtojmë që jemi në një epokë të re. Ashtu si epoka e gurit mbaroi, jo se mbaruan gurët, edhe gazetaria që ka qenë, ka mbaruar megjithëse ka plot letër.
Sot nuk ka më kohë që ngjarjet të verifikohen, analizohen apo redaktohen. Mjafton një “live” pa kontekst, pa përgjegjësi, dhe ke krijuar “lajmin”.
Ndërkohë gazetari, ai i vërteti që kontrollon faktet, verifikon burimet dhe pyet veten para se të publikojë, sot ngjan si personazh i dalë nga muzeumi.
Dje lufta ishte mes të vërtetës dhe gënjeshtrës. Sot, beteja është shumë më e pashpresë: është e vërteta kundër virales, kundër emocioneve, kundër algoritmit që të thotë: më ke mua, nuk ka nevojë të mendosh.
Sot, nuk vlen pyetja: a kam të drejtë të flas?, por “a më dëgjon kush?”
Në këtë kakofoni digjitale, ku secili ka zërin e vet, dëgjohet jo ai që ka më shumë për të thënë, por ai që bërtet më fort.
Kush verifikon, argumenton, analizon është mbrapa kohe.
Nëse dikur media ishte dritarja që lidhte qytetarin me botën, ishte filtri që pastronte informacionin, sot po bëhet xhami i tymosur i makinës së pushtetit, që të lë të shikosh vetëm atë që do shoferi!
Sot kemi opinionin si fe dhe faktin si mit. Në vend që faktet të formojnë opinionet, kemi opinione që dridhen e përdridhen derisa të gjejnë “fakte” që i justifikojnë. Dhe nëse faktet nuk gjenden, sajohen. (Në mos qoftë, u sajoftë)
Sot në Ditën e Lirisë së Shtypit, kur pushtetet, (që dikur mbaheshin në kontroll nga media), raportojnë vetë për veten, pyetja që lind natyrshëm është: a ka më kuptim profesioni i gazetarit, kur çdokush është “gazetar”?
Pa një media të lirë dhe profesionale, pushteti bëhet podcaster, kritikat zëvendësohen me batuta, konferencat për shtyp me reels, dhe e vërteta me “story”.
Një vend pa media që verifikon e kontrollon është si një shtëpi pa dritare, ku mund të mbijetosh për ca kohë, por do të mbytesh nga myku i propagandës.
Media mund të mbijetojë, madje të lulëzojë, edhe në këtë epokë algoritmash, por vetëm nëse nga garues për vëmendje, kthehet në garantues të së vërtetës; vetëm nëse bën aleancë me audiencën, jo me politikanin apo karagjozët virtualë që bëhen viralë.
Liria e medias nuk është status Facebook-u, por është sfidë e përditshme. Sfida e vjetër është po aq e re: informim, edukim, argëtim.
Po, argëtimi ka qenë një nga detyrat e medias, por gjella me kripë dhe kripa me karar. Argëtimi në kurriz të vërtetës bën për shembull që lajm të mos jetë fushata, por Nafijet, Zeqinetë, Lajet! E në këtë rast, nuk është faji i audiencës që ngatërron gaztorët me gazetarët.