Para zgjedhjeve të 11 majit, politikanët po e përqendrojnë fushatën e tyre në rrjetet sociale, të cilat vazhdimisht po i zhvendosin mediat tradicionale si mënyra për të bindur votuesit.
Pothuajse çdo ditë, kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, poston një video të shkurtër në rrjetet sociale me pamjet e një bufi që duket se po flet me zërin e rivalit të tij kryesor elektoral, liderit të opozitës Sali Berisha.
Në një nga videot me buf, zëri i Berishës thotë: “Nuk mund ta fshehësh të vërtetën përgjithmonë dhe më në fund shqiptarët do të zbulojnë gjithçka.”
Videot e Ramës kanë tërhequr vëmendjen e publikut dhe kanë tërhequr qindra komente, kritike dhe mbështetëse. Disa përdorues të Facebook janë përgjigjur me emoji argëtuese; të tjerë e kanë kritikuar kryeministrin e Partisë Socialiste për mungesë serioziteti.
Kreu i Partisë Demokratike Berisha iu përgjigj personalisht të premten e kaluar, duke sjellë një skulpturë bufi në një konferencë për shtyp me gazetarët. “Pra kjo nuk mund të them se është një dhuratë për Edi Ramën, sepse ky është një simbol i mençurisë, i diturisë,” tha ai. “Dhe vendosa ta sjell këtu para medieve dhe para publikut shqiptar se çfarë varfërie dhe shkretie kulturore ka njeriu që e citon.”
Përpara zgjedhjeve parlamentare të 11 majit, kur Partia Socialiste e Ramës shpreson të sigurojë një mandat tjetër në detyrë, ky nuk ka qenë i vetmi incident i çuditshëm në lidhje me rrjetet sociale gjatë garës.
Prej javësh Rama dhe ish-kreu i PD-së, Lulzim Basha, i cili tashmë është pjesë e një grupi tjetër opozitar, Koalicioni Euro-Atlantik, kanë shkëmbyer vargje këngësh nga reperi shqiptar Unikkatil në Facebook dhe Instagram. Përsëri, kjo bëri bujë në Shqipëri.
Në një nga videot e postuara nga Basha, ai shihet duke drejtuar makinën e tij me një këngë të Unikkatil në sfond dhe duke kënduar: “Ku i ke shokët?” Kjo shihet si referencë për zyrtarët e qeverisë dhe aleatët e Ramës, të cilët janë arrestuar ose janë nën hetim nga Prokuroria e Posaçme Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar, SPAK.
Rama është kundërpërgjigjur duke postuar një video ku reperi thotë: “Nuk mund të më konkurrosh, sa herë që provove, dështove.”
Gjatë fushatave elektorale në Shqipëri, partitë politike dhe liderët e tyre zakonisht rritin aktivitetet e tyre në rrjetet sociale.
Rrjetet sociale janë të dobishme për ta sepse nuk ka limite ose kufizime në përdorim, ndryshe nga mediat tradicionale, të cilat kanë rregulla se sa kohë transmetimi ose mbulim duhet të marrë një politikan ose parti.
Dy liderët e partive kryesore kanë ndjekës të konsiderueshëm. Rama ka 1.6 milionë në Facebook, 617,000 në Instagram dhe 421,000 në X. Berisha ka 1.1 milionë në Facebook, 109,000 në Instagram, por vetëm 3,800 në X.
Të dy burrat kishin ndjekës të konsiderueshëm në TikTok përpara se qeveria e Ramës ta ndalonte atë në Shqipëri për një vit, duke përmendur nevojën për të mbrojtur fëmijët nga materialet e dhunshme.
Përveç bufave, Rama promovon punën e qeverisë së tij dhe poston për takimet e tij me publikun, ndërsa Berisha nxjerr takimet dhe konferencat e tij për shtyp.
“Rrjetet sociale kanë pasur një ndikim të madh në politikë”, tha për BIRN një sociolog nga Tirana, Ergys Mërtiri.
“Politikanët jo vetëm që i përdorin ato masivisht, por ata gjithashtu kanë transformuar gjuhën politike, madje edhe vetë median tradicionale”, tha ai, duke argumentuar se komunikimi politik është bërë më i thjeshtë dhe më i bazuar në imazhe.
“Megjithatë, roli i mediave tradicionale mbetet i madh pavarësisht përhapjes së rrjeteve sociale”, shtoi ai.
“Sigurisht që publiku, veçanërisht të rinjtë, ndjekin Instagram-in dhe TikTok-un më shumë sesa televizionin, por nuk duhet të harrojmë se në to është i përfshirë edhe vetë televizioni”, vijoi Mërtiri.
“Për shembull, të gjitha panelet e debatit politik kanë kanalet e tyre në rrjetet sociale, duke përfshirë YouTube, Facebook, Instagram, TikTok, etj – dhe stafi i tyre, madje, ka punonjës të dedikuar posaçërisht për postimin e lajmeve nga debatet dhe shpërndarjen e tyre në këto rrjete përmes videove të prera në kohë reale”, vuri në dukje ai.
Ndalimi i TikTok-ut do të dëmtojë partitë më të vogla
Një nga temat kryesore pasi Rama deklaroi se Shqipëria do të ndalonte TikTok-un për një vit ishte nëse kjo do të ndikonte në aftësinë e palëve për të komunikuar me publikun përpara zgjedhjeve të majit.
Partia Demokratike, partitë më të vogla dhe shumë aktivistë politikë e dënuan ndalimin, duke pretenduar se ai ishte i qëllimshëm për t’i dëmtuar ata, pasi ata kanë audiencë të madhe në platformë.
Në një protestë të organizuar më 15 mars, Berisha deklaroi në një konferencë për shtyp se ai ishte ende duke përdorur TikTok-un me një VPN.
Elvin Luku, kreu i organizatës MediaLook në Tiranë, tha se ndalimi kishte “qëllim për të shkëputur partitë e vogla nga një kanal komunikimi atipik”.
Mërtiri tha se partitë e vogla që kanë pak akses në mbulimin televiziv përfitojnë më shumë nga rrjetet sociale, pasi ato u japin atyre mundësinë të krijojnë audiencën e tyre.
“Efekti i rrjeteve sociale është se krijon më shumë hapësirë për aktorët e vegjël publikë, ndryshe nga mediat tradicionale, të cilat varen nga një grup njerëzish që kanë fuqi të madhe financiare dhe që lidhen kryesisht me partitë e mëdha,” argumentoi ai.
“Në këtë kuptim, rrjetet sociale ndihmojnë forcat e reja politike në rrugën e tyre drejt rëndësisë, duke e fragmentuar dominimin politik të partive të mëdha”, shtoi ai.
Politikanët nga disa parti të vogla opozitare, si Mundësia, Lëvizja Bashkë, Nisma Thurje dhe Shqipëria Bëhet kanë të gjithë dhjetëra mijëra ndjekës në rrjetet sociale.
Megjithatë, Mërtiri paralajmëroi një anë negative, që është se “diskursi i prodhuar nga rrjetet sociale bëhet më i thjeshtë, primitiv dhe i prekshëm ndaj abuzimeve të shumta”.
“Rrjetet sociale i hapin rrugën lajmeve të rreme, problemeve të etikës së komunikimit dhe militantizmit të verbër”, tha ai.
Fushata po zhvendoset gjithnjë e më shumë online
Komisioni Qendror i Zgjedhjeve i Shqipërisë nuk është në gjendje të monitorojë propagandën online, pasi kodi zgjedhor nuk rregullon hapësirën digjitale, duke krijuar një zonë të gjerë për abuzime të mundshme.
Për më tepër, fushata zgjedhore nis zyrtarisht vetëm një muaj para zgjedhjeve, kështu që çdo gjë jashtë kësaj periudhe nuk monitorohet gjithsesi.
Në zgjedhjet e fundit vendore, Partia Socialiste në pushtet e Ramës prezantoi një aplikacion të quajtur “Aktivist”, të cilin e quajti një “mjet komunikimi” për aktivistët e partisë.
Çdo përdorues, ose “aktivist”, mund të fitonte pikë duke u angazhuar me përmbajtjen që ofron aplikacioni, duke përfshirë postime të reja që i ridrejtonin përdoruesit në faqet në Facebook dhe Instagram të zyrtarëve të Partisë Socialiste. Qëllimi i tij kryesor ishte që përdoruesit të angazhoheshin me përmbajtje nga partia.
Komisioni Qendror i Zgjedhjeve premtoi të hetonte nëse aplikacioni kishte shkelur rregullat zgjedhore, por nuk publikoi kurrë një përfundim.
Lutfi Dervishi, një profesor dhe analist politik me qendër në Tiranë, tha se pjesa më e madhe e fushatës politike të Shqipërisë tani bëhet online.
“Rrjetet sociale nuk janë më një shtesë e komunikimit politik, ato janë bërë fronti kryesor i betejës”, tha ai për BIRN.
“Në këtë fushatë, beteja kryesore nuk po zhvillohet në sheshe apo studio televizive, por në ekranin e celularit, ku algoritmi i drejtuar nga sponsorizimi ka një zë më të fortë se gazetari”, shtoi Dervishi.
“Rrjetet sociale u kanë dhënë politikanëve luksin për të folur pa u bërë pyetje, për të përhapur propagandë pa u sfiduar dhe për të bindur njerëzit pa pasur një debat”, vazhdoi ai.
“Nga komunikimi politik kemi kaluar në ‘performancë politike’”, përfundoi ai.
/BIRN
