Fondi Momenatar Ndërkombëtar paralajmëroi se rritja e shpejtë e kredisë për pasuritë e patundshme përbën risk për sistemin financiar të Shqipërisë.
“Dobësitë sistemike në sistemin financiar duken gjerësisht të përmbajtura. Sektori bankar mbetet i mirëkapitalizuar dhe likuid me raporte mesatare prudenciale shumë mbi kërkesat rregullatore. Megjithatë, ekspozimet ndaj huamarrësve të mëdhenj dhe letrave me vlerë përfaqësojnë burime rreziku, ashtu si zgjerimi i shpejtë i kreditimit të bankave për sektorin e pasurive të paluajtshme, i cili ka parë rritje të vazhdueshme të çmimeve dhe përbën dy të tretat e kredive të pambrojtura në valutë,” paralajmëroi FMN.
Drejtorët e bordit të FMN theksojnë se vigjilenca e vazhdueshme mbikëqyrëse është jetike duke pasur parasysh xhepat e dobësisë në sektorin financiar lidhur me rritjen e kredisë në sektorin e pasurive të paluajtshme, si dhe me ekspozimet ndaj huamarrësve të mëdhënj dhe borxhit sovran. Ata inkurajojnë autoritetet të sigurojnë pajtueshmëri të rreptë rregullatore dhe përafrim më të madh me standardet e BE-së dhe të përmirësojnë paketën e mjeteve makroprudenciale.
“Thellimi i tregjeve financiare dhe përmirësimi i mbikëqyrjes së institucioneve financiare jobankare janë çelësi për rritjen e elasticitetit dhe ruajtjen e integritetit,” thekson FMN.
Megjithatë vlerësimet e FMN për ecurinë e ekonomisë shqiptare ishin përgjithësisht pozitive.
“Ekonomia shqiptare ka shënuar në një ecuri të fortë gjatë viteve të fundit, e mbështetur nga politika të kujdesshme makroekonomike. Prodhimi tani është shumë më i lartë se para pandemisë falë një sektori turistik në lulëzim. Politikat e kujdesshme fiskale kontribuan në një reduktim të dukshëm të borxhit publik, ndërkohë që politika monetare proaktive, rënia e çmimeve globale të mallrave dhe mbiçmimi i lekut kanë lehtësuar disinflacionin. Disbalancat e jashtme janë tkurrur ndjeshëm,” vëren FMN.
Sipas ekspertëve të Fondit, edhe prespektiva për të ardhmen mbetet e qëndrueshme.
“Pas një zgjerimi prej 3.9 përqind në vitin 2023, rritja reale e PBB-së parashikohet të jetë mesatarisht rreth 3½ përqind në 2024–2029, e nxitur nga konsumi i brendshëm, turizmi dhe aktiviteti i ndërtimit,” parashikojnë ata.
Kjo situatë pozitive e ekonomisë e shoqëruar me mosrealizimin e investimeve publike ka kontribuar në një ulje më të shpejtë të borxhit publik.
“Autoritetet pritet të tejkalojnë objektivin e tyre buxhetor për vitin 2024. Me të ardhurat në rrugën e duhur, falë konjukturës së favorshme dhe mosrealizimit të shpenzimeve kapitale, suficiti primar parashikohet në rreth 0.5 për qind të PBB-së në vitin 2024, pak më i lartë se sa 0.3 për qind e objektivit buxhetor. Raporti i borxhit publik, i parashikuar në rreth 56 për qind në fund të vitit 2024, pritet të bjerë në rreth 50 për qind në vitin 2029 dhe vlerësohet të jetë i qëndrueshëm në periudhën afatmesme,” vlerëson FMN.
Megjithatë, pavarësisht nga tabloja optimiste makroekonomike, FMN thotë se vendi përballet me sfida të konsiderueshme strukturore. Të ardhurat për frymë qëndrojnë në rreth një të katërtën e niveleve të SHBA-së dhe BE-15, në mes të plakjes së shpejtë dhe emigrimit. Reforma të gjera, duke përfshirë përmirësimin e qeverisjes dhe kornizave të menaxhimit të financave publike, rritjen e kapitalit njerëzor dhe produktivitetit, nevojiten për të katalizuar një rritje dhe konvergjencë më të qëndrueshme afatgjatë./kapitali.al
