Përdhunimi masiv ishte një krim i zakonshëm lufte gjatë luftërave në ish-Jugosllavi, veçanërisht në Kosovë në vitet 1998-1999 përfshiheshin edhe burra. Një person i prekur flet për DW.
Shabani në vitin 1998 ishte vetëm 19 vjeç. Shqiptari i Kosovës, emri i vërtetë i të cilit është ndryshe, preferonte ta rrëfente për DW në mënyrë anonime historinë e tij traumatike. Kur trupat serbe arritën në rrethin e tij në Kosovën qendrore në shtator 1998 gjatë ofensivës së tyre kundër luftëtarëve çlirimtarë të Kosovës të UÇK-së, ata e arrestuan atë dhe rreth 200 burra të tjerë dhe i çuan në rajonin e policisë. Ai nuk e dinte se ajo që ndodhi më pas do të ndryshonte gjithë jetën e tij.
Ata janë thirrur individualisht që të merreshin në pyetje, tregon Shabani. Trajtimi ishte i ashpër dhe poshtërues. Ata janë rrahur dhe shkelmuar vazhdimisht. Ata e zgjodhën në mënyrë specifike Shabanin nga radhët e të arrestuarve. “Pastaj policia më çoi në tualet dhe më bëri gjënë më të keqe”, thotë Shaban me zë të dridhur. Më të keqen – kështu e quan ai përdhunimin. Ai nuk dëshiron të thotë asgjë për detajet. Edhe tani, dekada më vonë, ai gati sa nuk shpërthen në lot, kaq shumë momente drithëruese ka në kujtesën e tij. Por ky ishte vetëm fillimi. E futën në burg për terrorizëm. “Akuza për veprimtari terroriste ishte e pabazë dhe thjesht e sajuar.” thotë Shabani.
Kosova dhe NATO
Përshkallëzimi i luftës ndërmjet serbëve dhe shqiptarëve të Kosovës – veçanërisht masakrat e Reçakut dhe Prekazit, në të cilat u vranë rreth 100 kosovarë nga forcat serbe të sigurisë – përfundimisht çoi në ndërhyrjen e NATO-s. Në qershor 1999, serbët u detyruan të dorëzoheshin nën presionin e sulmeve të NATO-s. Përpjekja për shfuqizimin e autonomisë së shqiptarëve të Kosovës brenda Serbisë, të cilën ua kishte garantuar themeluesi i Jugosllavisë, Tito, kishte dështuar. Për Shabanin, megjithatë, kjo nuk do të thoshte fundi i vuajtjeve të tij. Ai u transferua nga burgu në Kosovë në Nish në Serbinë jugore dhe qëndroi i burgosur edhe për tre vjet të tjera deri në vitin 2001.
Përdhunimi është një krim i ndaluar lufte. Viktima janë veçanërisht gratë. Nga ana tjetër, vështirë se dëgjon ndonjë gjë për burrat që përdhunohen. Përdhunimi bart të paktën po aq stigmë për ta sa për gratë. “Koncepti tradicional i burrit si një figurë e fortë që përballet me sfida të vështira bie ndesh me përvojën e dhunës seksuale në luftë”, thotë psikologia Sevie Izeti, e cila prej vitesh studion çështjen e burrave të përdhunuar.
“Psikologjikisht, përvoja e dhunës seksuale i lëkund themelet e identitetit të tyre dhe i shtyn ta mbajnë të fshehtë këtë vuajtje”, thotë Selvie Izeti. “Ndihesh i dobët dhe i turpëruar”. Një pasojë logjike e kësaj është “që burrat e mbajnë të fshehtë dhe për këtë arsye kanë më shumë vështirësi se gratë për të aksesuar shërbimet e nevojshme rehabilituese dhe ngurrojnë t’i nënshtrohen trajtimit profesional dhe njohjes së statusit të tyre”. Kjo është edhe arsyeja pse vetëm disa dhjetëra viktima janë raportuar deri më tani në Qendrën Kosovare të Rehabilitimit për Viktimat e Torturës së Luftës.
Familja nuk di asgjë
Në mes të Prishtinës, tek statuja e Heroinave, e cila ndodhet në kujtim të viktimave femra të përdhunimit, pikërisht pranë monumentit dhe motos së Kosovës: NEWBORN: Relievi katër me pesë metra i fytyrës së një gruaje është bërë nga 20,000 pllaka metalike, secila simbolizon një grua të përdhunuar gjatë luftës. Shteti u paguan një pension mujor prej pak më shumë se 200 euro për viktimat e provuara të përdhunimit. Megjithatë, kjo provë do të thotë të përballen me përvojat e tyre dhe t’i përshkruajnë ato para një komisioni.
Për një kohë të gjatë ishte e paimagjinueshme që Shabani të fliste para një komisioni. As familja e tij nuk e di fatin e tij. Ai është i martuar dhe ka fëmijë. Por ai nuk ia tregoi historinë e tij familjes së tij. Kështu ndodh edhe me shumë viktima të tjera që heshtin për krimin ndaj tyre. Shabani përfundimisht vendosi të flasë gjithsesi me komisionin dhe tani ai është një nga ata të cilëve u njihet dhunimi gjatë luftës në Kosovë.
Mundimi i jetës më pas
Pasojat e përdhunimit të tij janë masive. Shabani jeton çdo ditë me frikë. Ai nuk mund të flejë pa terapi. Shabani ka qenë nën trajtim mjekësor dhe mjekim afatgjatë që pas lirimit nga burgu. “Unë nuk mund të jetoj si duhet pa ilaçe. Kam qenë pa ilaçe për dy ditë, pastaj i gjithë trupi im filloi të dridhej dhe kujtimet u kthyen përsëri.”
Komisioni Qeveritar i Kosovës, i cili evidenton viktimat, ka njohur statusin e viktimave të dhunës seksuale për 1,102 persona; Prej tyre 1054 janë femra dhe 48 meshkuj, përfshirë Shabanin. Nëse numri i pllakave në Sheshin e Heroinave për viktimat është edhe përafërsisht i saktë, numri i rasteve të paraportuara është 20 herë më i lartë. Anasjelltas, kjo do të thotë gjithashtu se rreth 1000 burra mund të supozohet se janë përdhunuar gjatë luftës së Kosovës.
Fshehtësia është më e rëndësishme se paratë
Kjo temë ende nuk është diskutuar hapur. Edhe perspektiva e kompensimit rrallë i inkurajon viktimat e mundshme të ecin një hap përpara. Do të ishte një lehtësim i madh për të prekurit nëse mund të flisnin me dikë në mënyrë konfidenciale. “Biseda do të ishte si një çlirim shpirtëror,” thotë Shabani. “Nuk ka të bëjë me para. Për ne, trajtimi dhe konfidencialiteti janë shumë më të rëndësishme.” Kjo është edhe arsyeja pse shumica e viktimave të përdhunimit kanë zgjedhur të heshtin edhe sot e kësaj dite.
“Nëse njerëzit e marrin vesh, nuk do të kem asgjë për të jetuar”, thotë Shabani. “E gjithë frika ime është se të afërmit e mi ose dikush tjetër do ta zbulojnë sekretin tim. Atëherë njerëzit do të fillojnë të flasin për fatin tim, kjo është frika ime më e madhe.”
/DW
