Nëse kjo luftë në Gaza do të ishte si gjithë të tjerat, një armëpushim ndoshta do të kishte qenë në fuqi deri tani.
Të vdekurit do të varroseshin dhe Izraeli do të debatonte me Kombet e Bashkuara se sa çimento mund të vinte në Gaza për rindërtim.
Por kjo luftë nuk është e tillë. Nuk është vetëm për shkak të përmasave të mëdha të vrasjeve, së pari nga Hamasi më 7 tetor, kryesisht të civilëve izraelitë, e ndjekur nga “hakmarrja e fuqishme” e Izraelit, siç e quajti kryeministri i tij Benjamin Netanyahu, e cila ka vrarë kryesisht civilë palestinezë.
Kjo luftë është e ndryshme nga të tjerat, sepse vjen në një kohë kur linjat e çarjes që ndajnë Lindjen e Mesme po gjëmojnë. Për të paktën dy dekada, përçarja më serioze në peizazhin e thyer gjeopolitik të rajonit, ka qenë midis miqve dhe aleatëve të Iranit dhe miqve dhe aleatëve të Shteteve të Bashkuara.
Thelbi i rrjetit të Iranit, i quajtur ndonjëherë “boshti i rezistencës”, përbëhet nga Hezbollahu në Liban, regjimi i Asadit në Siri, Huthi në Jemen dhe milicitë e ndryshme irakiane që janë të armatosur dhe të trajnuar nga Irani. Iranianët kanë mbështetur gjithashtu Hamasin dhe Xhihadin Islamik në Gaza.
Irani po afrohet gjithashtu me Rusinë dhe Kinën. Irani është bërë një pjesë e rëndësishme e përpjekjeve luftarake të Rusisë në Ukrainë. Kina blen një pjesë të madhe të naftës iraniane.
Sa më gjatë të vazhdojë lufta në Gaza dhe ndërsa Izraeli vret më shumë civilë palestinezë dhe shkatërron dhjetëra mijëra shtëpi, aq më i madh është rreziku i konfliktit që përfshin disa anëtarë të këtyre dy kampeve.
Kufiri midis Izraelit dhe Libanit po nxehet, ngadalë dhe në mënyrë të qëndrueshme. As Izraeli dhe as Hezbollahu nuk duan një luftë në shkallë të gjerë. Por ndërsa ata tregtojnë grushtat gjithnjë e më të rëndë, rreziqet e përshkallëzimit të pakontrolluar do të rriten. Huthi në Jemen kanë lëshuar raketa dhe dronë drejt Izraelit. Ata janë rrëzuar të gjithë, deri më tani, nga mbrojtja ajrore e Izraelit ose nga anijet luftarake të marinës amerikane në Detin e Kuq.
Në Irak, milicitë e mbështetura nga Irani kanë sulmuar bazat amerikane. SHBA u hakmorën në disa nga vendet e tyre në Siri. Përsëri, të gjitha palët po përpiqen të kufizojnë përshkallëzimin, por kontrolli i ritmit të veprimit ushtarak është gjithmonë i vështirë.
Në anën e Amerikës janë Izraeli, shtetet e naftës të Gjirit, Jordania dhe Egjipti. SHBA-ja vazhdon t’i japë mbështetje të fortë Izraelit, edhe pse është e qartë se presidenti Joe Biden nuk ndjehet rehat për mënyrën se si Izraeli po vret kaq shumë civilë palestinezë. Sekretari amerikan i Shtetit, Antony Blinken, ka thënë publikisht se shumë civilë palestinezë po vriten.
Aleatët arabë të Amerikës kanë dënuar të gjithë atë që po bën Izraeli dhe kanë bërë thirrje për një armëpushim. Pamja e qindra mijëra palestinezëve duke ikur nga shtëpitë e tyre në veri të Gazës dhe duke ecur në rrugën kryesore në jug, ngre fantazmat e fitores së Izraelit mbi arabët në luftën e saj për pavarësi në vitin 1948.
Më shumë se 700 mijë palestinezë u larguan nga shtëpitë e tyre nën kërcënimin e armëve nga izraelitët, ngjarje të cilësuara nga palestinezët si al Nakba – katastrofa. Pasardhësit e refugjatëve të vitit 1948 përfshijnë pjesën më të madhe të popullsisë së Rripit të Gazës.
Bisedat e rrezikshme nga disa prej nacionalistëve ekstremë hebrenj që po mbështesin qeverinë e Benjamin Netanyahu për imponimin e një Nakba tjetër mbi palestinezët po alarmojnë shtetet arabe në kampin e Amerikës, veçanërisht Jordaninë dhe Egjiptin. Një ministër në qeverinë e Netanyahut madje mendoi për hedhjen e një bombe bërthamore në Gaza për t’u marrë me Hamasin. Ai u qortua, por nuk u shkarkua.
E gjithë kjo mund të hidhet poshtë si përçartje e skajit të çmendur, por po merret seriozisht në Jordani dhe Egjipt. Jo armët bërthamore, nga të cilat Izraeli ka një arsenal të madh dhe të padeklaruar, por perspektiva që qindra mijëra palestinezë të detyrohen të kalojnë kufijtë e tyre. Sa i përket vetë luftës në Gaza, diplomatë të lartë perëndimorë nga vendet që janë aleatë të fortë të aleatëve të Izraelit, i thanë BBC-së se përfundimi i luftës dhe ballafaqimi me pasojat do të jetë “i vështirë dhe i çrregullt”.
Njëri tha se “e vetmja rrugëdalje do të jetë rindërtimi i një horizonti politik për palestinezët”. Kjo ishte një referencë për një Palestinë të pavarur përkrah Izraelit, e ashtuquajtura zgjidhje me dy shtete, një ide e dështuar që mbijeton vetëm si një slogan.
Rigjallërimi i tij, ndoshta në kontekstin e një akomodimi më të gjerë midis Izraelit dhe arabëve, është një plan ambicioz dhe ndoshta ideja më e mirë. Por në atmosferën aktuale të dhimbjes, alarmit dhe urrejtjes do të jetë shumë e vështirë për të ndodhur. Kjo nuk do të ndodhë nën udhëheqjen aktuale të palestinezëve dhe izraelitëve. Kryeministri Netanyahu nuk e ka zbuluar planin e tij për një ditë pas përfundimit të luftimeve në Gaza, por ai ka hedhur poshtë idenë e Amerikës për të instaluar një qeveri të udhëhequr nga Autoriteti Palestinez, i kryesuar nga Presidenti Mahmoud Abbas dhe i dëbuar nga Hamasi nga Gaza në 2007.
Pjesa e dytë e planit amerikan është për negociatat për një zgjidhje me dy shtete, diçka që Benjamin Netanyahu e ka kundërshtuar gjatë gjithë jetës së tij politike.
Jo vetëm që Netanyahu është kundër pavarësisë së palestinezëve. Mbijetesa e tij si kryeministër varet nga mbështetja e ekstremistëve hebrenj, të cilët besojnë se i gjithë territori midis lumit Jordan dhe Mesdheut iu dha popullit hebre nga Zoti, dhe duhet të jetë i gjithë brenda kufijve të Izraelit.
Shumë izraelitë duan që ai të largohet, duke e fajësuar për dështimet e sigurisë dhe inteligjencës që lejuan të ndodhin sulmet e 7 tetorit.
Presidenti palestinez Abbas është në fund të të 80-ve dhe është i diskredituar në sytë e votuesve të mundshëm, megjithëse ai nuk e ka nënshtruar veten në kutinë e votimit që nga viti 2005. Autoriteti Palestinez bashkëpunon me Izraelin për sigurinë në Bregun Perëndimor, por nuk mund të mbrojë popullin e vet nga kolonat e armatosura hebrenje.
Udhëheqjet ndryshojnë, përfundimisht. Nëse kjo luftë e tmerrshme në Gaza nuk i detyron izraelitët, palestinezët dhe miqtë e tyre të fuqishëm të përpiqen përsëri për të bërë paqe, atëherë e ardhmja e vetme është më shumë luftë.
Burimi: BBC
