Konsujt e nderit kanë për qëllim të nxisin lidhjet midis vendeve. Por në radhët e tyre kanë depërtuar kriminelë dhe të tjerë të akuzuar për keqpërdorim të postit.
Pasi mbërriti me avion në kryeqytetin e Ganës, ndërmjetësi ndërkombëtar i armëve që e quante veten “Shkëlqesia”, përshëndeti blerësit e tij në hotelin “Golden Tulip” dhe propozoi një shitje sekrete: miliona dollarë në raketa dhe granata për t’u përdorur kundër forcave amerikane.
“Kush e di tjetër që jam me Hezbollahun?” i pyeti Faouzi Jaber ata, ndërsa nata binte në hotelin me katër yje me një skulpturë të një gjirafe në madhësi reale në holl.
Jaber, i cili përfaqësonte një operativ të lartë për organizatën terroriste të mbështetur nga Irani, ofroi ta ëmbëlsonte marrëveshjen. Ai do t’i ndihmonte blerësit të siguronin pozicione të lakmuara si diplomatë specialë – të njohur si konsuj nderi – të cilët mund të udhëtojnë lehtësisht nëpër aeroporte dhe të transportojnë çantat e tyre pa iu nënshtruar kontrollove sipas ligjit.
“Unë do t’ju bëj konsull në vendin tuaj,” tha Jaber. “Të gjithë miqtë tuaj do të jenë konsuj sepse kur të udhëtojmë…”
Bashkëpunëtori i tij tha: “Do të keni leje diplomatike.”
Oferta e fshehtë e Jaber në vjeshtën e vitit 2012, e regjistruar dhe transkriptuar nga hetuesit federalë, premtonte mbrojtje përmes një programi ndërkombëtar pak të njohur që u jep vendeve të mëdha dhe të vogla mundësinë për të regjistruar qytetarë privatë për të shërbyer si diplomatë vullnetarë në mbarë botën.
I themeluar shekuj më parë, sistemi i konsullit të nderit ishte menduar si një litar shpëtimi për vendet që nuk mund të përballojnë ambasada të huaja, por që atëherë është zgjeruar në një shtyllë marrëdhëniesh ndërkombëtare, e përqafuara nga shumica e qeverive të botës.
Ndryshe nga ambasadorët dhe emisarët e tjerë profesionistë, konsujt punojnë nga vendet e tyre të origjinës, duke u mbështetur në lidhjet dhe fuqinë për të promovuar interesat e qeverive të huaja që i emërojnë ata. Në këmbim, konsujt mund të hyjnë në botën e lartë të diplomacisë dhe marrin disa nga të njëjtat mbrojtje dhe përfitime të ofruara për diplomatët e karrierës.
Sipas traktatit ndërkombëtar, arkivat dhe korrespondenca e tyre nuk mund të sekuestrohen. “Valixhet e tyre diplomatik konsullore – çanta, kuti dhe kontejnerë transporti të çdo peshe dhe madhësie – janë të mbrojtura nga kontrollet. Titulli, pasaportat speciale dhe targat, mund të hapin dyer në industri dhe politikë.
Por të emëruarit e korruptuar, të dhunshëm dhe të rrezikshëm, përfshirë ata të akuzuar për ndihmë të regjimeve terroriste, e kanë kthyer një sistem që synon të përdorë bujarinë e qytetarëve të nderuar në një formë të rrezikshme të diplomacisë mashtruese që kërcënon sundimin e ligjit në Shtetet e Bashkuara dhe jashtë saj.
Një investigim global, i parë i këtij lloji, nga ProPublica dhe Konsorciumi Ndërkombëtar i Gazetarëve Hulumtues identifikoi të paktën 500 konsuj nderi aktualë dhe të mëparshëm, të cilët u akuzuan publikisht për shkelje ose u përfshinë në polemika. Disa u dënuan për krime të rënda ose u kapën duke shfrytëzuar statusin e tyre për përfitime personale; të tjerë tërhoqën kritika për mbështetjen e tyre ndaj regjimeve autoritare.
Këta shifra janë pothuajse me siguri një numër i vogël – asnjë agjenci ndërkombëtare nuk i gjurmon konsujt e nderit dhe dhjetëra qeveri nuk i publikojnë emrat e tyre.
ProPublica dhe ICIJ zbuluan se trafikantë të dënuar droge, tregtarë armësh, vrasës dhe mashtrues kanë shërbyer si konsuj nderi. Po ashtu edhe ndihmësit e disa prej qeverive më të korruptuara në botë, duke përfshirë Korenë e Veriut, Sirinë dhe Sudanin e Jugut.
Tridhjetë konsuj nderi janë sanksionuar nga Shtetet e Bashkuara dhe qeveri të tjera, duke përfshirë 17 të cilët u caktuan gjatë kohës që mbanin postet e tyre. Disa ishin anëtarë të rrethit të brendshëm të presidentit Vladimir Putin të futur në listën e zezë pasi Rusia pushtoi Ukrainën.
Nëntë konsuj nderi të identifikuar nga ProPublica dhe ICIJ kanë pasur lidhje me grupe terroriste. Shumica kishin lidhje me Hezbollahun, një parti politike, ofrues i shërbimeve sociale dhe grup militant në Liban, të cilësuar nga Shtetet e Bashkuara dhe vendet e tjera si një organizatë terroriste.
Sulmet e Hezbollahut në Izrael, Argjentinë, Liban, Irak dhe gjetkë kanë plagosur dhe vrarë qindra njerëz, duke përfshirë 241 marinsa, marinarë dhe ushtarë amerikanë që humbën jetën gjatë një misioni paqeruajtës të vitit 1983 në Bejrut, kur një kamikaz drejtoi një kamion të mbushur me eksploziv drejt kazermave të tyre. Në fillim të këtij viti, një operativ i Hezbollahut u dënua në Nju Jork për marrjen e armëve dhe trajnimit për prodhimin e bombave nga organizata dhe për përcaktimin e objektivave për sulmet e ardhshme, duke përfshirë Statujën e Lirisë dhe Times Square.
Ish-zyrtarët amerikanë që kanë hetuar rrjetin financiar të Hezbollahut thanë se përdorimi i statusit të konsullit të nderit nga grupi terrorist është i qëllimshëm, i organizuar mirë dhe mjerisht i pashqyrtuar. Në mars, Departamenti i Thesarit sanksionoi një biznesmen të shquar në Guine, duke e akuzuar atë se i ka dërguar para Hezbollahu dhe ka përdorur statusin e tij si konsull nderi për të lëvizur brenda dhe jashtë vendit me pak inspektim.
“Hezbollahu e ka kuptuar se nëse ata përdorin këta konsuj nderi … në thelb mund t’i lëvizin gjërat e tyre pa u ndëshkuar dhe askush nuk do t’i konfiskojë ato – thjesht tregon pasaportën tënde diplomatike, s’të bëhet asnjë pyetje”, tha David Asher, një ish-këshilltar i lartë financiar i kundër terrorizmit për Departamentin e Mbrojtjes, i caktuar në vitin 2008 për të ndihmuar në mbikëqyrjen e një hetimi federal të rrjetit kriminal të Hezbollahut. “Është një shtresë e madhe në aftësitë tona ndërkombëtare të zbatimit të ligjit.”
Për të identifikuar operativët terroristë dhe konsujt e tjerë të nderit të akuzuar për keqbërje, ProPublica dhe ICIJ shqyrtuan të dhënat e gjykatave, raportet e qeverisë dhe politikave publike dhe arkivat e lajmeve nga gjashtë kontinente. Gazetarë nga më shumë se 50 organizata ndërkombëtare të medias dhe studentë gazetarie nga Universiteti Northwestern gjithashtu hetuan raste.
Disa nga konsujt e identifikuar ishin akuzuar për keqbërje më parë dhe gjithsesi ishin emëruar në postet e tyre diplomatike. Shumica e konsujve iu nënshtruan shqyrtimit ndërsa mbanin pozicionet e tyre.
Në Maqedoninë e Veriut, zyrtarët e inteligjencës zbuluan se dy konsuj lejuan që zyrat e tyre të përdoreshin si bazë për një operacion propagandistik rus që synonte të kufizonte zgjerimin e Organizatës së Traktatit të Atlantikut të Veriut. Në Mianmar, një konsull i sanksionuar nga SHBA-ja dhe qeveritë e tjera thuhet se përdori lidhjet e tij për të ndihmuar në furnizimin me armë të juntës brutale ushtarake gjatë fushatës së saj gjenocidale kundër pakicave etnike.
Pasi u akuzuan, disa konsuj janë përpjekur dhe ndonjëherë i janë shmangur me sukses hetimeve penale përmes pohimeve false të imunitetit të gjerë ligjor që kanë ngatërruar ose penguar policinë dhe prokurorët.
Paligjshmëria dhe pretendimet e mosndëshkimit janë pritur kryesisht me heshtje: pak qeveri kanë bërë thirrje publikisht për të vendosur masa mbrojtëse, pavarësisht paralajmërimeve nga organet e zbatimit të ligjit dhe të tjerë.
“Konsujt veprojnë plotësisht në mënyrë autonome dhe nuk kontrollohen nga shteti që përfaqësojnë. Qeveria spanjolle nuk ka asnjë shans për të ndërhyrë në punët e tyre”, shkruan hetuesit në Spanjë në një raport konfidencial të vitit 2019 për tre konsuj nderi të akuzuar për pastrim parash për një trafikant të dyshuar droge.
Një pjesë e vogël e qeverive që kanë ndërhyrë, duke përfshirë ato në Kanada, Bolivi, Kosta Rika dhe Mal të Zi, kanë raportuar gabime në mbikëqyrje ose keqfunksionime të rrezikshme. Liberia dikur shkarkoi pothuajse të gjithë konsujt e saj të nderit, duke cituar raporte për aktivitet kriminal.
Pasi gazetarët ngritën pikëpyetje në lidhje me konsujt, Gjermania shkarkoi një që shërbente në Brazil, e cila ishte kritikuar nga një gjykatës për shpërdorim të statusit të saj konsullor në një marrëveshje të diskutueshme toke. Një tjetër konsull në Zvicër – i dënuar më parë për evazion fiskal – njoftoi dorëheqjen e tij.
Mijëra konsuj nderi mbeten aktivë në mbarë botën, megjithëse nuk ka asnjë numërim të besueshëm ose ndonjë mënyrë për të përcaktuar se sa shpesh ata shkelin ligjet ose abuzojnë me privilegjet e tyre.
Agjenti i posaçëm në pension i DEA-s, Jack Kelly, i cili ndihmoi në sjelljen e Jaber-it para drejtësisë, shqetësohet se konsujt e rrezikshëm nuk zbulohen.
“Çfarë bëjnë njerëzit në të vërtetë me atë imunitet diplomatik,” tha Kelly, “shumicën e kohës nuk do ta dimë kurrë.”
Një sistem për të fuqizuar dhe mbrojtur
Konsujt e nderit datojnë të paktën që nga rënia e Perandorisë Romake Perëndimore, kur Greqia, Kina, India dhe vendet në Lindjen e Mesme emëruan ndërlidhës të huaj vullnetarë për të zgjeruar tregtinë. Marrëveshja u përhap në mbarë botën.
Në Shtetet e Bashkuara, John Adams, Benjamin Franklin dhe Thomas Jefferson në fund të viteve 1700 referuan përdorimin e konsujve – një në Londër ishte ngarkuar me mbledhjen e inteligjencës, tregojnë të dhënat dhe studimet.
Qeveria e SHBA-së, megjithatë, e ndaloi emërimin e konsujve të saj të nderit jashtë shtetit në vitin 1924, duke zgjedhur të mbështetej ekskluzivisht te diplomatët e karrierës. Ky ishte një veprim parashikues: Tre vjet më vonë, një panel ndërkombëtar paralajmëroi se dhënia e avantazheve të veçanta për qytetarët privatë u mundësoi atyre të konkurronin mbi një “bazë të padrejtë” me rivalët e biznesit.
Konsujt e nderit, tha paneli, “nuk duhet të ekzistojnë më”, duke shtuar se shumica “janë shumë më të zënë me punët e tyre personale, sesa me ato të vendit që u ka dhënë titullin”.
Shqetësimet për shfrytëzimin u rritën, sipas qindra faqeve me shënime dhe dokumenteve nga arkivat e Kombeve të Bashkuara. Në vitin 1960, një ekspert për këtë temë i emëruar nga Kombet e Bashkuara paralajmëroi se konsujt e nderit nuk i nënshtroheshin kontrolleve disiplinore në të njëjtën mënyrë si diplomatët e karrierës.
Megjithatë, kur dhjetëra qeveri u mblodhën disa vjet më vonë në Vjenë, ato sanksionuan në të drejtën ndërkombëtare një grup të vlefshëm përfitimesh që përfshinin pak protokolle për mbikëqyrje.
Sipas Konventës së Vjenës për Marrëdhëniet Konsullore, konsujve të nderit u garantohej “liria e lëvizjes dhe e udhëtimit” në vendet ku ata shërbenin. Ata mund të komunikonin pa kufizim, të dhënat e tyre të konsullatës dhe korrespondenca mbroheshin nga kontrollet dhe zyrat e tyre të mbroheshin nga “çdo ndërhyrje … ose cenim… i dinjitetit”.
Konsujt morën imunitet ligjor në çështjet që përfshinin punën e tyre. Megjithëse imuniteti nuk u zgjerua për veprat që nuk kishin lidhje, traktati përcaktoi se konsujt e nderit do të kishin të drejtë në procedim penal “me minimumin e vonesës” dhe “respektin e duhur … për shkak të pozicionit të tij zyrtar”.
Disa vende, të shqetësuara pjesërisht nga rregullat e fshehtësisë për çantat konsullore – të cilat mund të lëvizen me avion, tren, makinë, anije ose korrier – këmbëngulën se nuk do t’i mbronin ata. Vende të tjera kanë hequr dorë krejtësisht, duke refuzuar të emërojnë ose të marrin konsuj.
Por diplomacia është një çështje delikate: Kufizimi i përfaqësuesve të një vendi tjetër, vullnetarë apo ndryshe, mund të prodhojë një përgjigje reciproke. Shumica dërrmuese e vendeve kanë pranuar, dhe megjithëse disa i zbatojnë privilegjet dhe imunitetet ndryshe në praktikë, rregullat kryesore kanë mbetur të pandryshuara në gati gjashtë dekada që nga ajo kohë.
Konsujt e nderit thonë se bëjnë punë të vlefshme për pak ose aspak pagës.
“A më shqetëson? Absolutisht po”, tha Louis Vella, i cili përfaqëson Maltën në Kaliforni dhe mbikëqyr një shoqatë kombëtare konsujsh të huaj dhe të nderi në Shtetet e Bashkuara. Vella ka përshëndetur personalitetet e rëndësishme dhe ka mbështetur ekipin e Maltës në Lojërat Olimpike Speciale kur garoi në Los Anxheles.
“Nëse keni një kovë me mollë jeshile të bukura dhe vendosni në të një mollë të keqe, mollët e mira do të mërziten shumë”, tha ai. “Kjo është shumë gjë e keqe për shkak të imazhit të keq që do të krijojë për të gjithë të tjerët.”
Vitin e kaluar, Departamenti Amerikan i Shtetit u bëri presion shteteve që të ndalonin dhënien e targave për konsujt e nderit për të parandaluar “mashtrimet ose abuzimet e mëtejshme”. Megjithatë, departamenti u tërhoq kur anëtarët e Kongresit vite më parë përmendën shqetësime për terrorizëm dhe rekomanduan rishikimin e përdorimit të çantave diplomatike.
Shqetësimi midis atyre që kanë vënë në dyshim sistemin e konsullit të nderit është se vendet kudo në botë mund të vendosin një mburojë diplomatike rreth individëve privatë mijëra milje larg thjesht duke i emëruar ata konsuj.
Titulli është bërë aq i lakmuar, saqë lindi një industri konsulentësh në internet, duke premtuar se do të jepnin emërime konsulli nderi nga vendet e varfra për dhjetëra mijëra dollarë tarifa.
“Udhëtoni përmes kanaleve diplomatike si person VIP, shpesh me viza”, mburret në internet një kompani ndërkombëtare, Elma Global, duke thënë se përfitimet mund të përfshijnë “mungesë kontrollesh të bezdisshme doganore” dhe “privilegje të pakufizuara hyrje-dalje”.
“Është e habitshme që mund të bëhesh konsull nderi që nesër, nëse dëshiron dhe je i gatshëm të paguash paratë”, tha Bob Jarvis, një profesor i së drejtës ndërkombëtare dhe kushtetuese në Universitetin Nova Southeastern të Floridës, i cili ka argumentuar për rishikimin e sistem për gati 40 vjet. “Njerëzit i blejnë këto gjëra ose i marrin si shpërblim për mbështetjen e një kandidati politik, dhe ata nuk e kanë idenë se çfarë duhet të bëjnë. Dhe askush nuk merret me kontrollin e tyre.”
Elma Global tha në një deklaratë se nuk garanton emërime konsulli nderi, duke shtuar, “Ne e dimë se ka shumë mashtrime në internet në lidhje me konsullin e nderit apo emërimet diplomatike, por jemi shumë larg kësaj.”
Në mbarë botën, mediat dhe qeveritë kanë përshkruar herë pas here incidente të izoluara shkeljesh midis konsujve. ProPublica dhe ICIJ përpiluan raportin më gjithëpërfshirës deri më sot, duke përfshirë konsujt e identifikuar në çështje penale ose civile që nuk janë raportuar kurrë publikisht.
Investigimi, i cili përfshinte raste të konsujve të shqyrtuar individualisht ose nëpërmjet kompanive të tyre të lidhura, u mbështet gjithashtu në gjetje nga grupe të të drejtave të njeriut, Kombet e Bashkuara, organizata kundër korrupsionit dhe organizatat e medias. ProPublica dhe ICIJ ishin në gjendje të identifikonin 57 konsuj që u dënuan penalisht, ndërsa mbanin postet e tyre.
Raportimi jo vetëm që tregon se sa shpesh diplomatët vullnetarë futen në telashe, por edhe sa gjerësisht e kanë shfrytëzuar statusin e tyre.
Konsujt kanë cituar kredencialet diplomatike për të shmangur kontrollet dhe arrestimet – madje edhe për të shmangur faturat e taksave dhe gjobat e parkimit . Ata janë akuzuar se kanë fshehur para dhe kontrabandë në zyrat dhe çantat e tyre diplomatike.
Një ish-konsull në Egjipt u dënua për përpjekje për të kontrabanduar më shumë se 21,000 objekte antike jashtë vendit në një kontejner diplomatik, duke përfshirë maska mumiesh dhe një sarkofag druri, një arkivol i përdorur nga qytetërimet e lashta për të nderuar të vdekurit e tyre.
Përdorimi i sistemit nga financuesit dhe mbështetësit e terrorizmit, thonë ekspertët, është më alarmues, duke paraqitur një kërcënim të menjëhershëm për Shtetet e Bashkuara dhe vendet në mbarë botën.
“Kjo puna e konsullit të nderit – kjo është tema”, tha ish-mbikëqyrësi i DEA-s Kelly, i cili kaloi një dekadë duke hetuar Hezbollahun deri në daljen e tij në pension në vitin 2016. “Kjo tregon një qasje të vërtetë të organizuar për mënyrën se si po e kryeni aktivitetin tuaj në Afrikë dhe ndoshta rreth botë.”
“Ju jeni konsulli zyrtar”
Kelly dinte shumë pak për konsujt e nderit në fund të vitit 2008, kur numrat në një celular që po gjurmohej nga qeveria amerikane e çuan atë te një biznesmen i pakapshëm libanez, i cili shpejt do të bëhej objektivi kryesor i DEA-s.
Kelly po ndihmonte në drejtimin e një operacioni federal të njohur si Projekti Cassandra, i krijuar për të shpërbërë perandorinë e përhapur kriminale të Hezbollahut. Nga një dhomëz e vogël në një strukturë sekrete qeveritare në Chantilly, Virxhinia, Kelly kishte studiuar kontaktet në një telefon të përdorur nga një i dërguar i Hezbollahut i dyshuar se ndihmonte në avancimin e programeve sekrete bërthamore dhe raketore balistike të Iranit. Kelly përfundimisht u përqendruar te një numër i vetëm telefonik në Liban.
Numri ishte për Mohammad Ibrahim Bazzi.
“Hej, gjeta një tip. Duhet të jetë shumë i rëndësishëm”, kujton Kelly se i tha Asher-it, këshilltarit të Departamentit të Mbrojtjes, i cili gjithashtu mbikëqyrte Projektin Cassandra.
Kelly dhe Asher dyshonin se Bazzi ishte një financier i lartë i Hezbollahut, i lidhur ngushtë me regjimin iranian, i cili po pastronte para të paligjshme përmes kompanive të tij në Liban dhe Afrikë.
Në Gambia, Bazzi ishte një importues nafte dhe bashkëpunëtor i besuar i presidentit Yahya Jammeh, një ish-kolonel ushtrie i akuzuar nga një panel qeveritar i Gambisë për rrëmbime, përdhunime, vrasje dhe tortura. Jammeh e ka mohuar keqbërjen.
Kelly dhe kolegët e tij ishin të fokusuar në aktivitetet kriminale të Bazzi-t, por përfundimisht zbuluan se Bazzi ishte një konsull nderi, i emëruar nga qeveria e Gambisë në 2005.
Bazzi u prezantua si konsull në vitin 2017, kur doli para panelit qeveritar të Gambisë, i akuzuar se i kishte dhënë ryshfete Jammeh-ut dhe kishte kontribuar në atë që zyrtarët e quajtën “thuajse rrënim” të vendit. Zyrtarët gambianë thanë se statusi i konsullit të nderit të Bazzi-t ishte revokuar disa muaj më parë.
“Ai nuk pati respekt për gambianët apo institucionet gambiane”, përfunduan autoritetet në një raport përfundimtar. “Në përpjekjen e tij për t’u pasuruar, ai u përqendrua vetëm te fitimet e marra kryesisht në mënyrë të paligjshme.”
Po atë vit, Bazzi kërkoi të vendoste djalin e tij si konsull në mënyrë që ai të mund “të ushtronte ndikimin e tij” mbi të, sipas Departamentit të Thesarit të SHBA-së.
Ndonëse Bazzi nuk u ndoq kurrë penalisht në Shtetet e Bashkuara, ai u caktua financues i Hezbollahut dhe u sanksionua në vitin 2018. Djali i tij u sanksionua një vit më vonë sepse punonte në emër të babait të tij.
Bazzi dhe djali i tij nuk iu përgjigjën kërkesave për koment. Në vitin 2019, të dy ata veçmas paditën veçmas qeverinë amerikane, duke kërkuar të rrëzonin sanksionet e SHBA-së. Në dosjet gjyqësore, Bazzi tha se qeveria i ekzagjeroi transaksionet dhe ngjarjet që kishin ndodhur vite më parë dhe nuk arriti të sigurojë prova se ai financoi Hezbollahun.
Bazzi tha se një nga detyrat e tij si konsull nderi ishte “forcimi i lidhjeve të investimeve të huaja midis Libanit dhe Gambias” dhe se ai i dha fund marrëdhënies së tij me Jammeh në 2016 pas një sërë kërcënimesh. Ai tha gjithashtu se kishte rënë dakord më parë të punonte si informator për qeverinë amerikane dhe se i ishte thënë se nuk do të sanksionohej.
Në vitin 2020, një gjykatës federal hodhi poshtë padinë e ngritur nga djali i Bazzi. Vitin e kaluar, Bazzi e zgjidhi padinë e tij me qeverinë amerikane. Bazzi dhe djali i tij mbeten nën sanksione dhe Departamenti i Shtetit po ofron një shpërblim deri në 10 milionë dollarë për informacione mbi Bazzi-n dhe të tjerët që çojnë në ndërprerje të rrjetit financiar të Hezbollahut.
Ndërsa Projekti Cassandra vazhdonte përpara, statusi i konsullit të nderit u shfaq përsëri – këtë herë gjatë operacionit që goditi Jaber-in, ndërmjetësin e armëve të lidhur me Hezbollahun, i cili u takua me blerësit në hotelin në Ganë në 2012.
Blerësit ishin informatorë të DEA-s që hiqeshin si përfaqësues të një grupi gueril të njohur ndërkombëtarisht dhe karteli droge në Kolumbi që kërkonte të rrëzonte qeverinë dhe të godiste forcat amerikane të stacionuara në vend.
“Ne luftojmë kundër amerikanëve … ata po e pushtojnë vendin tim”, i tha një informator Jaber-it, sipas një transkripti të bisedës të siguruar nga ProPublica dhe ICIJ. “Ajo që na duhet saktësisht … është një person i mirë që mund të na sigurojë armë.”
“Hezbollahu shet”, tha Jaber. “… Çfarë lloj armësh?”
“E ke parasysh, M14, M16?”, tha informatori, duke iu referuar pushkëve. “Granata, pistoleta, pushkë.”
“Eksplozivë”, tha Jaber. “Dinamit dhe gjëra të tjera … pau, pau, pau, pau.”
Për mbrojtje, Jaber ofroi tituj konsujsh, duke thënë: “Të gjithë njerëzit e lartë, të gjithë të pasurit, janë të gjithë konsullorë.”
“Më e mira është Afrika”, tha Jaber, duke shtuar se “shumë burra të bardhë evropianë punojnë si konsuj” nga vendet e tyre kur nuk ka ambasada pranë.
Në një takim të dytë me blerësit tre muaj më vonë, Jaber tha: “Ne shkojmë në çdo vend të Afrikës. Të bëjmë konsull të Guinesë Ekuatoriale ose Guinea Bisau. … Paguaj 200,000 dollarë. Bëhesh konsull zyrtar i vendit. Dhe ke një pasaportë tjetër.”
Në vitin 2014, Kelly fluturoi për në Pragë, ku ishte planifikuar një takim tjetër, për t’u siguruar që Jaber, bashkëpunëtori Khaled el-Merebi, si dhe objektivi kryesor i DEA-s, tregtari i armëve me origjinë libaneze, Ali Fayad, do të arrestoheshin. Fayad dhe Merebi u liruan më vonë nga qeveria çeke, siç raportohet në këmbim të pesë shtetasve çekë të rrëmbyer në Liban.
Jaber, i cili kishte premtuar se do të furnizonte me raketa tokë-ajër, pushkë sulmi dhe granata, do të lëvizte dhe ruante kokainën në Afrikën Perëndimore dhe do të pastronte të ardhurat përmes llogarive bankare në Nju Jork, u ekstradua në Shtetet e Bashkuara. Ai u deklarua fajtor në vitin 2017 për komplot për të mbështetur grupin terrorist kolumbian dhe u dënua me burg.
Në seancë, ai u lut që të lihej i lirë, duke thënë se ishte nën ndikimin e drogës në atë kohë dhe se kishte bërë “një gabim një herë në jetë”.
“E pranoj se kam kryer një krim, por nuk e bëra i vetëdijshëm”, tha ai. “Nuk është se isha i etur për ta kryer atë krim… Kërkoj falje nga ju, nga kombi amerikan dhe nga qeveria e SHBA-së. Unë e dua popullin amerikan.”
Në një intervistë nga burgu federal në Virxhinia Perëndimore, Jaber pranoi se kishte ofruar poste konsujsh nderi, por tha se qeveria amerikane i kishte përpunuar transkriptet e takimeve për “të futur atë në kurth”. Ai shtoi se e kundërshton Hezbollahun.
“Konsujt e nderit, e di si funksionojnë dhe e si janë krijuar”, tha ai. “Konsujt e nderit lëvizin drogë, para. Unë njoh shumë konsuj nderi që bëjnë idiotësi nga më të ndryshmet.”
Kërkimi për Drejtësi
Ndërsa agjentët e Projektit Cassandra ndiqnin armët e Hezbollahut dhe trafikantët e drogës, avokati nga Nju Xhersi, Gary Osen, ishte zhytur në rrëfimet e fushatës vdekjeprurëse të Hezbollahut kundër anëtarëve të shërbimit amerikan në Irak.
Osen dhe ekipi i tij ligjor mblodhën të dhëna vdekjesh, studiuan raportet e mjekësisë ligjore në fushën e betejës dhe intervistuan familjet e ushtarëve të rënë. Hulumtimi zbuloi referenca për konsuj nderi që kishin qenë të lidhur me rrjetet financiare të Hezbollahut.
“Kushdo që është i rëndësishëm në atë botë, është konsull nderi”, tha ai. “Kjo nuk është e rëndësishme në punën e tyre, por është një lubrifikues i mëtejshëm.”
Në vitin 2019, Osen ngriti një padi në emër të më shumë se 1,000 amerikanëve, duke përfshirë anëtarë të ushtrisë të vrarë ose të plagosur në Irak nga bombat në anë të rrugës dhe armë të tjera që padia i lidh me Iranin dhe Hezbollahun.
Çështja aktive në gjykatën federale në Nju Jork akuzon 13 banka libaneze për shkelje të ligjeve kundër terrorizmit nëpërmjet menaxhimit dhe lëvizjes me vetëdije të parave për Hezbollahun gjatë sulmeve vdekjeprurëse, duke përfshirë atë që vrau kapitenin e ushtrisë amerikane Shawn English ndërsa ai ishte duke hipur në një Humvee në periferi të Bagdadit në vitin 2006. Babai i tre fëmijëve ishte afër fundit të një dislokimi 10-mujor.
“I ka ndodhur gjë babit?”, pyeti 7-vjeçari Nathan English pasi përshëndeti dy oficerët e ushtrisë që mbërritën në shtëpinë e familjes në Florida pak para Krishtlindjes për të dhënë lajmin.
Padia pretendon se bankat kanë ofruar “mbështetje të gjerë dhe të qëndrueshme materiale, duke përfshirë shërbime financiare, për Hezbollahun … dhe operativët dhe lehtësuesit e tij”, si dhe “qasje jetike në sistemin financiar të Shteteve të Bashkuara”.
Bankat e kanë mohuar këtë, duke thënë në dokumentet e gjykatës se ato “e urrejnë kategorikisht terrorizmin dhe të gjitha aktet e pajustifikuara të dhunës. Por ato nuk janë ligjërisht apo faktikisht përgjegjëse për lëndimet e paditësve në fushën e betejës.” Bankat thanë gjithashtu se padia nuk identifikonte transaksione për askënd të lidhur me Hezbollahun.
Fransabank në Bejrut, një nga huadhënësit e përmendur si i pandehur në padi, u ble nga Adnan Kassar dhe vëllai i tij, Adel, i cili ka shërbyer si zëvendëskryetar dhe CEO i bankës dhe ka qenë konsull nderi i Hungarisë në Liban të paktën që nga viti 2002, tregojnë të dhënat.
Bazzi, ish-konsulli nderi i sanksionuar për Gambinë në Liban, mbante një llogari në Fransabank dhe një bankë tjetër libaneze të përmendur në këtë rast, sipas padisë së Osen.
“Janë para të pista. Me çfarë kostoje? Sa jetë?” tha rreshteri në pension i shtabit i Ushtrisë, Robert Bartlett, një paditës në këtë çështje.
Ashtu si English, sipas padisë, Bartlett dhe kolona e tij në Irak u goditën nga një variacion veçanërisht vdekjeprurës i një bombe në anë të rrugës, e njohur si EFP.
Bomba në 2005 përshkoi derën e Humvee të Bartlett, duke ia prerë fytyrën nga tëmthat deri te nofulla, ndërsa tymi mbushi automjetin dhe nafta u derdh në tokë. Rreshterit pranë tij iu pre koka dhe gjuajtësi midis tyre do të humbiste këmbët. Bartlett, në atë kohë 31 vjeç, që atëherë ka kryer 40 procedura mjekësore, duke përfshirë 12 operacione të mëdha, dhe ka arritur të rifitojë disa funksione në fytyrën, trupin dhe duart e tij.
“Djalli më donte të vdekur”, tha ai.
Vëllezërit Kassar dhe Fransabank nuk iu përgjigjën kërkesave për koment.
Një qendër pushteti për konsuj
Në Liban, ku Hezbollahu vepron si një parti kryesore politike, një ofrues i shërbimeve publike popullore dhe një forcë e frikshme milicie, titujt e konsullit të nderit konsiderohen gjerësisht si një shenjë statusi.
“Është pak a shumë si të qenit lord në sistemin britanik”, tha Mohanad Hage Ali, një bashkëpunëtor i lartë në Qendrën e Lindjes së Mesme Carnegie në Bejrut. “Nëse keni një lidhje me një shtet tjetër sovran, pavarësisht nëse e njihni presidentin apo dikë në rrethin e tij, merrni titullin e konsullit të nderit. Kjo është një mënyrë libaneze për të thënë: “Unë jam i rëndësishëm.”
Një shkrimtar për një gazetë të lidhur me Hezbollahun në vitin 2015, në një artikull të titulluar “Atdheu i konsujve” tha se të bëhesh konsull në Liban sigurohet së pari duke “gjetur një ishull të pavarur përtej një oqeani për të cilin askush nuk mund të ketë dëgjuar. Së dyti, zbulimi i mënyrës më të përshtatshme për të arritur mbretin e tij: një diamant të rrallë, një orë Rolex ose dhjetëra mijëra dollarë në vit.”
Një nga konsujt e nderit të Libanit është Ali Khalil Myree, i emëruar nga Sudani i Jugut në vitin 2019.
I lindur në Liban, Myree jetonte në Paraguai në vitin 2000 kur u akuzua për piratim të CD-ve, lojërave elektronike dhe softuerëve. Autoritetet dyshuan se ai po i dërgonte disa nga të ardhurat për Hezbollahun, sipas raporteve të mediave paraguaiane.
Kur policia bastisi banesën e tij, thuhet se gjeti pamje filmike të sulmeve terroriste dhe intervista me kamikazë, duke përfshirë një CD të një lideri radikal, i cili i shtynte dëgjuesit të sulmonin Shtetet e Bashkuara dhe Izraelin.
Myree iku nga Paraguai dhe përfundimisht u rishfaq në Sudanin e Jugut, ku u bë një lider i shquar biznesi në vendin e trazuar prej kohësh. Myree lidhi një partneritet minerar me vajzën e presidentit dhe i dërgoi një sërë pagesash një gjenerali të sanksionuar nga Këshilli i Sigurimit i Kombeve të Bashkuara dhe të tjerë për destabilizimin e vendit, sipas një raporti të vitit 2021 nga The Sentry, një grup investigativ me bazë në Uashington i fokusuar te dhuna dhe korrupsioni.
Myree u propozua për t’u bërë konsull nderi i vendit në vitin 2019.
“Që nga dita e parë, e kishim marrë parasysh këtë përgjegjësi dhe besim”, tha Myree gjatë një feste me rastin e hapjes së konsullatës në Bejrut, ku ai pozoi me diplomatë dhe një tortë të bardhë që mbante flamujt e të dy vendeve.
Myree, i cili ka vënë në dukje se motoja e tij në jetë është “qielli është kufiri”, mohoi në një deklaratë të ketë pasur ndonjëherë lidhje me ndonjë organizatë terroriste. Myree tha se pirateria ishte e zakonshme në Paraguai në kohën e arrestimit të tij dhe se atij “i mungonte udhëzimi, edukimi, ekspozimi ligjor dhe përvoja. …Gjithashtu nuk më vjen turp për përvojën time të keqe dhe nuk e shpërfill apo fsheh atë.”
Ai tha se u emërua konsull në Sudanin e Jugut nga presidenti i vendit dhe se marrëdhëniet e tij me të gjithë klientët e tij janë “thjesht profesionale”. “Jam krenar për djalin, bashkëshortin, babanë, biznesmenin dhe konsullin e nderit që jam sot”, shtoi ai.
Qeveria libaneze nuk iu përgjigj një kërkese për koment. As ndonjë zëdhënës i Hezbollahut apo një shoqatë lokale e konsujve të nderit të Libanit, e cila publikoi një listë të konsujve në internet që përfshinte Myree dhe Kassar të Fransabank.
Kjo listë përfshinte gjithashtu një biznesmen të famshëm në Afrikën Perëndimore: Ali Saade.
“Të shërbejmë Guinesë”
Në portin e mbushur plot afrikan të Conakry-t, burra pa këpucë nxjerrin thasë me oriz nga pjesa e pasme e kamionëve me shtrat të sheshtë dhe i vendosin nga dyshemeja në tavan në një depo në pronësi të Sonit Group, kompania që e bëri Saade një nga njerëzit më të pasur të Guinesë.
Saade, 80 vjeç, ka lindur në vendin e varfër në brigjet e Atlantikut të Afrikës Perëndimore, por nëna dhe gruaja e tij janë nga Jwaya, një fshat me ullinj dhe fiq në jug të Bejrutit në një rajon që ka qenë prej kohësh një qendër pushteti për Hezbollahun.
Në Guinea në vitin 1992, Saade hapi Sonit pasi punoi në biznesin e tekstilit të babait të tij. Ai u vendos në një lagje të padëmtuar, larg portit Conakry, ku gratë tymosin sardele në kazanët e braktisur të naftës dhe fëmijët luajnë me gaforret e nxjerra nga ujë i ndotur.
Në vitin 2006, Saade u emërua nga qeveria e Guinesë si konsulli i saj i nderit në Liban, ku jetojnë gruaja dhe vajza e Saade.
Në fillim të këtij viti, qeveria amerikane pretendoi se Saade dhe një biznesmen tjetër i shquar në Guine, Ibrahim Taher, ishin financuesit kryesorë të Hezbollahut. Qeveria vuri në dukje gjithashtu se Taher ishte një konsull nderi për Libanin në Bregun e Fildishtë dhe e përdorte statusin e tij për të udhëtuar brenda dhe jashtë Guinesë me “kontrolle minimale”.
Saade akuzohet për fillimin e transfertave të parave nga Guinea te Hezbollahu dhe ofrimin e “aksesit të pakufizuar” në nivelet më të larta të qeverisë së Guinesë për Kassem Tajideen, i cili u sanksionua nga Shtetet e Bashkuara në 2009 për financimin e Hezbollahut. Tajideen u burgos më vonë në Meriland për shkeljen e sanksionit duke ndihmuar në lëvizjen e më shumë se një miliard dollarëve përmes sistemit financiar të SHBA-së. Në vitin 2020, ai u lirua dhe u kthye në Liban.
Qeveria e SHBA-së gjithashtu pretendoi se Saade, Taher dhe të tjerë udhëtuan në vitin 2020 për në Liban me një fluturim special me një “sasi të madhe parash” që grupi pretendonte se ishte për lehtësimin e efekteve të COVID-19. Koronavirusi ishte përdorur më parë si mbulesë për transferimin e fondeve nga Guinea te Hezbollahu, thanë autoritetet.
Të dy u sanksionuan në mars.
Pas sanksioneve, prokurorët në Guinea ngrinë llogaritë e tyre bankare, i ndaluan ata të largoheshin nga vendi dhe nisën një hetim penal.
Në një intervistë, Saade tha se ai veproi në cilësinë e tij si konsull nderi kur lidhi Tajideen me ish-presidentin e Guinesë.
“Dëgjo, Ali, si konsull nderi duhet të bësh diçka për të inkurajuar investimet”, kujton Saade të ketë thënë ish-presidenti.
Saade tha se ai nuk e dinte që SHBA-ja e kishte sanksionuar Tajideen. Në një deklaratë, Saade shtoi se ai kishte vetëm 800 dollarë kur fluturoi në Liban me Taherin dhe tetë të tjerë në vitin 2020. “Unë kurrë nuk i kam dhënë apo transferuar asnjë dollar Hezbollahut”, tha Saade.
Taher, 59 vjeç, nuk iu përgjigj kërkesave për koment. Ai i ka mohuar më parë akuzat, duke thënë në një deklaratë se ai nuk ka lidhje me Hezbollahun dhe se “kurrë nuk ka përdorur asnjë mjet të paligjshëm për të transferuar fonde nga Guinea”. Ai gjithashtu tha se nuk ka qenë kurrë konsull nderi.
Në korrik, një gjykatës i gjykatës së apelit në Guine mbylli hetimin penal ndaj Taher dhe Saade, duke thënë se nuk kishte prova për financim terrorizmi. Gjykatësi gjithashtu vuri në dukje një hetim të qeverisë së Guinesë që tregonte se Taher nuk ishte një konsull nderi.
Autoritetet e Guinesë e kanë apeluar vendimin e gjykatës për Saade dhe Taher, sipas dokumenteve të gjykatës.
Saade tha se qeveria e Guinesë e pezulloi statusin e tij si konsull nderi pasi SHBA-ja vendosi sanksione, por se ai nuk është i shqetësuar për atë që do të vijë më pas. Ai tha se u takua me presidentin e ri të Guinesë menjëherë pas shpalljes së sanksioneve.
“Ai më siguroi se nuk do të ketë akte padrejtësie”, tha Saade. “Kam vepruar si konsull për t’i shërbyer Guinesë. Është për të ndihmuar vendin.”
Nga Debbie Cenziper, Will Fitzgibbon, Delphine Reuterand, Eva Herscowitz dhe Emily Anderson Stern.
Kontribues
Nicole Sadek, Jelena Cosic, Margot Williams, Miriam Pensack, Emilia Díaz-Struck, Benedikt Struntz, Jan Strozyk, Jesús Albalat, Akoumba Diallo, Noel Konan, Diana Moukalled, Emmanuel Dogbevi, Saska Cvetkovska, Bernd Schlenther, Jordan Anderson, Hannah Feuer, Michael Korsh, Michelle Liu, Grace Wu, Linus Hwller, Dhivya Sridar, Quinn Clark dhe Henry Roach.
